تاثیر «ژورنالیسم به‌هنگام» از کودتا در ترکیه تا حادثه پلاسکو در تهران+ عکس

به گزارش گرداب، دو هفته از فاجعه ریزش ساختمان پلاسکو و شهادت 16 نفر از آتش‌نشانان فداکار و جان سپردن تعداد دیگری از هم‌وطنان‌‌ می‌گذرد؛ حادثه‌ای که از ابتدای شکل‌گیری آن تا روز آخر آواربرداری تحت پوشش خبری اکثر رسانه‌های ایران و حتی جهان قرار گرفت.

 

 

 

در میان پوشش اخبار این حادثه توسط‌ رسانه‌های مکتوب، تصویری و فضای مجازی اما یک اتفاق جدید رخ داد و آن پوشش زنده از محل حادثه توسط شبکه خبر صدا و سیما از ابتدا تا انتهای فاجعه به مدت 9 روز بود.

 

نخستین و واضح‌ترین صحنه از فروپاشی پلاسکو در شبکه خبر منتشر شد  

خبرنگاران شبکه خبر از نخستین ساعات آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در مقر حاضر بودند و نخستین و واضح‌ترین صحنه از فروپاشی این ساختمان را به تصویر کشیدند. همچنین بعد از وقوع حادثه تنها شبکه‌ای بود که مخاطب می‌توانست اخبار را پیوسته از آن پیگیری ‌کند، پوشش خبر به گونه‌ای بود که تصویر زنده از محل حادثه در کادر کوچکی در پایین صفحه در این 9 روز ادامه داشت.

پخش زنده از حوادث اکنون توسط بسیاری از رسانه‌‌های حرفه‌ای دنیا انجام می‌دهند که به journalism Real Time یا  Live journalism (ژورنالیسم به‌هنگام یا زنده) معروف است.

سابقه پخش زنده وقایع برمی‌گردد به جنگ اول خلیج فارس (1991) و حمله نظامی به رهبری آمریکا به عراق که شبکه خبری آمریکایی سی‌.ان‌.ان (CNN) برای اولین‌بار در جهان به پخش زنده از وقایع این جنگ دست زد. پخش زنده در جهان توسط شبکه‌های تلویزیونی از آن زمان تا قبل از انقلاب مصر (2011) فقط حوادث مقطعی را پوشش می‌داد؛ اما از زمان انقلاب مصر و پخش زنده حضور مردم در میدان التحریر توسط شبکه‌های مختلف تلویزیونی از جمله الجزیره که تاثیر سازنده‌ای بر روی مخاطبان عربی و انقلاب مصر داشت، Real Time journalism   (ژورنالیسم به‌هنگام) را به یکی از محورهای اصلی و سرنوشت‌ساز در درگیری و تظاهرات در نقاط مختلف دنیا بدل کرد.

 

در لحظات شروع کودتا، شبکه اصلی خبری ترکیه (TRT) بدست کودتاگران اشغال شد و مجری این شبکه مجبور گردید که بیانیه اعلام کودتا بدست بعضی ارتشیان ترکیه را اعلام کند. در همان لحظه‌ها کودتاگران ارتباط شبکه‌های خصوصی و حتی بعضی شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و توئیتر را با مردم قطع کردند؛ در این میان فقط یک خلأ زمانی کوتاه به اردوغان اجازه داد تا از فرصت عدم قطع اینترنت و همچنین عدم اشغال شبکه خبری "سی‌.ان‌.ان ترک" استفاده کند و گوشی خود را از جیبش بیرون بیاورد و از طریق شبکه "فیس تایم" (Face Time) تلفن همراه خود و همچنین نرم‌افزار ارتباط تصویری اسکایپ (Skype) با شبکه خبری "سی‌.ان‌.ان ترک" ارتباط زنده برقرار کند و پیام خود را به گوش همه مردم ترکیه برساند و با کشاندن آنها به خیابان‌ها جنگ با کودتاگران را به نفع خود به اتمام برساند.

 

نمونه‌های دیگر زیادی از حوادث مختلف وجود دارد که شبکه‌های تلویزیونی در دنیا اقدام به پوشش زنده از ابتدا تا انتهای آن حادثه می‌کنند؛ "ژورنالیسم به‌هنگام" موجب می‌شود تا هم حس کنجکاوی و دل‌نگرانی‌ مردم که همان مخاطبان هستند، تخلیه شود و هم از تعداد اخبار نادرست و ترویج شایعه در فضای مجازی جلوگیری می‌کند.

شبکه خبر نیز برای اولین‌بار در ایران "ژورنالیسم به‌هنگام" را اجرا کرد و موجب شد که اکثر افراد داخل کشور و حتی خارج از کشور برای کسب خبر در رابطه با حادثه پلاسکو، گیرنده‌های خود را بر روی شبکه خبر قرار دهند.

واقعیت آن است که در زمان وقوع حوادث نه می‌توان به اخبار فضای مجازی اعتماد کرد و هم خبرگزاری‌ها دیرتر از فضای مجازی اخبار موثق را منتشر می‌کنند، بنابر این یک شبکه تلویزیونی می‌تواند با پوشش آنلاین و حضور در محل حادثه، نیاز خبری مخاطبان را برطرف کند.

ژورنالیسم به‌هنگام" موجب می‌شود تا هم حس کنجکاوی و دل‌نگرانی‌ مردم که همان مخاطبان هستند، تخلیه شود و هم از تعداد اخبار نادرست و ترویج شایعه در فضای مجازی جلوگیری می‌کند

درست است که گوشی‌های هوشمند در دست مردم، تبدیل به رسانه‌های شهروند محور شدند که کوچک‌ترین اتفاقات را به اشتراک می‌گذارند، اما هنوز هیچکدام از این شبکه‌های اجتماعی بر بستر اینترنت، فراگیری شبکه‌‌های تلویزیونی را ندارند و در زمان کنونی ظرفیت تبدیل شدن به ابزار جریان رسانه‌ای "ژورنالیسم به‌هنگام" در آنها وجود ندارد (شاید در آینده ممکن شود)؛ از همین رو شبکه‌های اجتماعی نقش مکمل در فرایند تاثیرگذاری بر روی اتفاق‌ها را دارند، و همچنان شبکه‌های خبری حرفه‌ای تلویزیونی می‌توانند بیشترین مدیریت فضای اخبار در جامعه را پس از یک حادثه بر عهده داشته باشند.

 

آموزش مخصوص شرایط بحرانی برای عوامل شبکه خبر در کنار رشد رسانه‌ای آن مانند همین اجرای "ژورنالیسم به‌هنگام"، می‌تواند شبکه خبر را به حرفه‌ای‌ترین رسانه خبری ایران تبدیل کند

رشد رسانه‌ای شبکه خبر مانند همین اجرای "ژورنالیسم به‌هنگام" در حادثه پلاسکو، اگر در کنار آموزش حرفه‌ای مجریان، خبرنگاران، سردبیران و عوامل فنی مانند تصویربرداران برای موقعیت‌ها و شرایط بحرانی قرار بگیرد، به‌طور قطع می‌تواند به حرفه‌ای‌ترین رسانه خبری ایران تبدیل گردد.