مرحله اول و دوم شبکه ملی اطلاعات افتتاح شد و قرار بود وضعیت سرعت و قیمت بهبود یابد، اما آنچه که مسلم است آن است که مردم این تغییرات ادعا شده را لمس نکرده اند.
شبکه ملی اطلاعات چیست؟
خیلی ها تصور می کنند که اینترنت ملی یا شبکه ملی اطلاعات قرار است ارتباط ما را با اینترنت جهانی قطع کند اما اینگونه نیست چرا که شبکه ملی اطلاعات مجموعه‌ی پهنای باند رد و بدل شده داخل کشور و داده‌های تبادل شده با پهنای باند خارجی است. بدین معنا که در شبکه ملی اطلاعات همانند دیگر شبکه‌های داخلی برای ارتباط کاربر با سرویس‌های داخلی دیتا از کشور، استان یا حتی شهر کاربر مورد نظر خارج نمی‌شود و ضمن ارتباط سریع و باکیفیت‌تر، هزینه‌ها را برای کاربران، شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی سرویس و شرکت‌های ایجادکننده‌ی زیرساخت‌های ارتباطی، بسیار کاهش می‌دهد.
از شبکه ملی اینترنت تا شبکه ملی اطلاعات
در اواخر سال 1384 بحث شبکه ملی اينترنت در كشور مطرح و بعد از فاز و نشیب های بسیاری در سال 89 با تغییر نام به شبکه ملی اطلاعات در برنامه پنجم توسعه مطرح شد.سرانجام نیز با اعلام وزارت ارتباطات در دولت یازدهم بنا شد شبکه ملی اطلاعات در سه فاز به بهره برداری برسد که فاز اول در شهریور ماه جاری، فاز دوم در دهه مبارم فجر امسال افتتاح شد و فاز سوم نیز در روز مخابرات (27 اردیبهشت 96 ) نیز مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.
ماموريت و اهداف شبکه ملی اطلاعات از منظر وزارت ارتباطات
وزارت ارتباطات ماموریت و اهداف شبکه ملی اطلاعات را "ایجاد زیرساخت مناسب توسط دولت برای انجام وظایف حاکمیتی و شکستن انحصار همزمان با کاهش تصدي گري دولت در عرصه های غیر ضروری فناوري اطلاعات با استفاده حداکثری از توان بخش خصوصی و ایجاد بستری ارتباطی امن و پیشرفته برای ملت و دولت به همراه کاهش هزینه های ارتباطی" تعریف می کند.
الزامات حاکم بر تحقق شبکه ملی اطلاعات
در جلسه پانزدهم شورای عالی فضای مجازی در تاریخ سوم دی ماه سال 92 که با ریاست رییس جمهور برگزار شد الزامات حاکم بر تحقق شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیر ساخت ارتباط فضای مجازی کشور در شش بند به تصویب رسید. در این مصوبه به ایجاد شبکه‌ای متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی با مدیریت مستقل کاملاً داخلی و کاملا مستقل از اینترنت البته با امکان تعامل مدیریت شده و همچنین ایجاد شبکه ای پر ظرفیت با قابلیت عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی و امن برای مردم و دستگاه های دولتی و حیاتی کشور با تعرفه و قیمتی مناسب اشاره شده است.
بیست هزار میلیارد تومان هزینه شبکه ملی اطلاعات
جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در مراسم افتتاح فاز 1، شبکه ملی اطلاعات را مهمترین وسیله به منظور دسترسی سریع، امن و با کیفیت به اطلاعات عنوان کرد و گفت: کار بزرگی صورت گرفته است و تا کنون توسط بخش خصوصی و دولتی "بیست هزار میلیارد تومان" برای این شبکه سرمایه گذاری شده است .
از فردای افتتاح مردم بهره مند می شوند
نصرالله جهانگرد معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری و اطلاعات ایران هم پس از افتتاح فاز یک گفت: معتقدم که از فردای افتتاح فاز یک خدمات ارتباطی با کیفیت و پرسرعت برای همه شهروندان در سراسر کشور با قیمت مناسب، فراهم می شود.
افتتاح فاز اول و دوم شبکه ملی اطلاعات و انتقادات پیرامون آن
پس از افتتاح فاز اول شبکه ملی اطلاعات انتقاداتی از سوی کارشناسان و متخصصین این حوزه مطرح شد تا آنجا که از آن در برخی محافل به عنوان رونمایی نمایشی از شبکه ملی اطلاعات نام برده شد و ماجرا تا آنجایی پیش رفت که عنوان شد شبکه ملی اطلاعات به تصویب شورای عالی فضای مجازی نرسیده است.
شبکه ملی اطلاعات به تصویب شورای عالی فضای مجازی نرسیده است/وزارت ارتباطات در واقع در حال اصلاح وضع موجود است
محمد حسن انتظاری دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی و عضو فعلی این شورا در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص ارزیابی فاز اول شبکه ملی اطلاعات که در شهریور ماه جاری افتتاح شد، گفت: شورای عالی فضای مجازی در خصوص شبکه ملی اطلاعات مصوبه ای در دی ماه سال 92 به تصویب رسانده است که در آن 6 الزام برای شبکه ملی تعریف شده و هر زمان این شش الزام محقق شد می توان گفت شبکه ملی اطلاعات به ثمر رسیده است. مسئولان وزارت ارتباطات بر اساس شاخص های مطرح شده و الزامات مواردی را در شورا در قالب پاورپوینت مطرح کردند که بر اساس نظر شورا در قالب طرح نمی گنجید و مورد قبول شورای عالی قرار نگرفت.
انتظاری در پاسخ به این سوال که اگر الزامات شبکه ملی، مورد تصویب شورا به طور کامل رعایت نشده؛ افتتاح طرح هایی تحت عنوان شبکه ملی اطلاعات در فازهای مختلف چگونه معنا می شود، بیان داشت: بر اساس اظهارات دبیر شورای عالی فضای مجازی که سند آن نیز موجود است دو کار در حال انجام است، وزارت ارتباطات در واقع در حال اصلاح وضع موجود است و زیر ساخت هایی که در گذشته وجود داشته و به فعلیت نرسیده را وارد عرصه عملیاتی می کند. همچنین برخی از زیر ساخت های این حوزه در حال بهبود است.
اتفاق جدیدی رخ نداده است / کمر تولیدکننده داخلی محتوا خواهد شکست
روح الله مومن نسب کارشناس فضای مجازی نیز در گفتگو با خبرنگار صدا و سییما بیان داشت: در روز افتتاح تمام صحت هایی که می شود توضیح سیستمی است که حداقل چهار - پنج سال پیش اتفاق افتاده بود و چیزی جدیدی در واقع افتتاح نشده است و زیر ساخت های مخابراتی در دسترس افتتاح می شود.
مومن نسب با بیان اینکه دولت مسیر قانونی انجام پروژه شبکه ملی اطلاعات را نادیده گرفته، اظهار داشت: باید ابتدا مدل مفهومی توسط وزارت ارتباطات به شورای عالی فضای مجازی ارسال شده و بعد از تصویت مدل مفهومی، طرح اجرایی ارسال شود و بعد از تصویب طرح اجرایی، تقسیم کار ملی انجام شود و بعد از آن هر کدام از دستگاه های کشور وظایف خود را انجام دهند تا شبکه ملی اطلاعات شکل بگیرد که همه این ها نادیده گرفته شده است. نکته دیگر این هست که تولید ترافیک در داخل کشور نباید برای تولید کننده ترافیک هزینه بر باشد این در حالی است که وزارت ارتباطات از نرم افزار ها و شبکه ها و سایت های داخلی، نصف هزینه ترافیک خارجی را دریافت می کند که این در واقع شکستن کمر تولید کنندگان داخلی کشور است. به هر حال باید گفت این شبکه ملی اطلاعات که افتتاح شده، شبکه ملی اطلاعات نیست.
هنوز یک تعریف جامع و مورد وفاق در مورد شبکه ملی اطلاعات ارائه نشده است
همچنین نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس و عضو شورای عالی فضای مجازی علاوه بر اینکه معتقد است آنچه افتتاح شده چیز جدیدی نیست در گفتگو با خبرنگار صدا و سیما گفت : افتتاح شبکه ملی اطلاعات سابقه داشته است چرا که در دولت های قبل هم اعلام شد که شبکه ملی اطلاعات افتتاح شده است! خود آقایان در تعریف شبکه ملی اطلاعات نتوانسته اند یک تعریف جامع و مورد وفاق ارائه کنند. این موضوع نیز شایان ذکر است که بحث افتتاح فاز 1 دو روز قبل از افتتاح در شورای عالی فضای مجازی مطرح شد که در نهایت رای هم نیاورد اما با کمال تعجب شاهد افتتاح شبکه ملی اطلاعات بودیم.
قیمت و تعرفه شبکه ملی اطلاعات و وعده های توخالی کاهش قیمت
بر اساس مصوبه‌ی کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، قرار بود تبادل ترافیک در شبکه ملی اطلاعات با قیمت نصف اینترنت محاسبه شود و این تغییر قیمت از زمان افتتاح فاز دوم که در دهه فجر ۱۳۹۵ انجام شده، صورت گیرد. اما همچون افتتاح فاز اول که مسئولین قول کاهش قیمت پهنای اند مصرفی را داده بودند هنوز خبری از کاهش قیمت نیست!
نکته ای بسیار عجیب!
دولت یازدهم در پاسخ به انتقاداتی که پیرامون شبکه ملی اطلاعات صورت می گیرد پاسخ می دهد که ما با استفاده از شبکه ملی اطلاعات هزینه ها را کاهش و سرعت را افزایش داددم این در حالی است که اگر قرار بود کاهش قیمت و افزایش سرعتی صورت پذیرد قبل از 8 شهریورر 95 یعنی روز افتتاح فاز اول شبکه ملی اطلاعات انجام شده است بدین صورت که پهنای باند اینترنت بین الملل ایران از 60 گیگ به 700 گیگابیت بر ثانیه رسیده است بنابراین با خرید بیشتر ترافیک خارجی رابطه های اقتصادی بازار با ایجاد محاسباتی متفاوت تغییر می کند و در طی آن هم قیمت کاهش پیدا کرده است و هم سرعت حدودا 10 برابر شده است.
شبکه ملی اطلاعات و تولید محتوا / مصداق واقعی نفوذ فرهنگی
یکی از مباحث بسیار مهم در زمینه شبکه ملی اطلاعات تولید محتواست. به طوریکه به گفته آقای فیروز آبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی 50 درصد بودجه این پروژه را شامل می شود . اما اکنون مدام از انتقال محتوای سایت های ایرانی به داخل کشور خبر می دهند و از آن به عنوان یک دستاورد نام می برند. البته این موضوع در جای خود مهم است اما صرف انتقال این محتوا به کشور بدون توجه به تولید محتوای بومی، بیشتر شبکه ملی اطلاعات را به شبکه ملی اطلاعات خارجی تبدیل می کند که خروجی آن، چیزی جز دسترسی پر سرعت تر و ارزانتر به محتوای خارجی نیست و این مصداق واقعی نفوذ فرهنگی خواهد بود.
در پایان؛
مرحله اول و دوم شبکه ملی اطلاعات افتتاح شد و قرار بود وضعیت سرعت و قیمت بهبود یابد، اما آنچه که مسلم است آن است که مردم این تغییرات ادعا شده را لمس نکرده اند. در این بین از مسئولین انتظار می رود به جای پاسخ های مطبوعاتی به انتقادات قابل تامل منتقدان، به صورت مستدل درباره ماهیت و اهداف این پروژه اطلاع رسانی کنند و به دغدغه کاربران پاسخ دهند.