به گزارش گرداب، دفتر فناوری های نوین مرکز پژوهش های مجلس، عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت یازدهم را مطابق با اسناد بالادستی نظام از جمله سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴ و نیز برنامه های توسعه ۵ ساله کشور و سیاستهای کلان علم و فناوری، مورد بررسی قرار داد.

سند چشم انداز ۱۴۰۴ رسیدن به جایگاه برتر علم و فناوری در منطقه را به عنوان هدف تبیین می کند. در همین حال برنامه های توسعه پنج ساله کشور و سیاست های کلان آنها نیز در احکام متعددی، توسعه زیرساخت های فاوا و استفاده از کاربردهای مختلف آن را مشخص کرده اند. در همین حال وظایف و مأموریت های تبیین شده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز اهداف افزون تری را برای این وزارتخانه و دستگاههای تابعه آن مشخص کرده است.

طبق قانون، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید به صورت سالیانه گزارش مبسوطی از عملکرد خود ارائه می داد اما به جز چند گزارش مختصر پیرامون وضعیت دسترسی به خدمات ارتباطات در کشور، اسناد معتبرتری از فعالیت این وزارتخانه در دست نیست.

در این راستا مرکز پژوهش های مجلس با ذکر ۱۰ مورد، عملکرد این وزارتخانه را در دولت یازدهم نقد کرده است.

براساس ماده ۴۱ برنامه پنجم توسعه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف شد نسبت به ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات و مراکز داده داخلی امن و پایدار با پهنای باند مناسب و با رعایت موازین شرعی و امنیتی کشور اقدام کند. بررسی ها نشان می دهد که شبکه ملی اطلاعات هنوز در مرحله توسعه است و براساس تکلیف بند الف ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه، به صورت کامل تحقق نیافته است.

از سوی دیگر سهم ۲ درصدی صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات از کل تولید ناخالص داخلی که در بند الف ماده ۴۶ برنامه تکلیف شده بود، تحقق پیدا نکرده است.

طبق بند ج ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم توسعه مقرر شده است که تا پایان سال دوم برنامه، تمامی دستگاه های اجرایی باید بتوانند نسبت به ارسال و دریافت الکترونیکی همه استعلامات بین دستگاهی و واحدهای تابعه آنها با استفاده از شبکه ملی اطلاعات اقدام کنند اما تاکنون این پروژه به صورت کامل و در تمامی دستگاه های اجرایی، عملیاتی نشده است. 

ارتقای بهره وری بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از تعهدات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است. این درحالی است که شاخص های بهره وری بخش فاوا متعدد بوده و آماری از آنها در دست نیست، اما از آنجا که در تعدادی از دستگاه های این بخش که موفق به اجرای مکانیزاسیون اداری شده اند، هنوز بسیاری از امور و فرآیندها کمافی السابق دستی اجرا می شود، این امر نشان می دهد که بهره وری بخش ارائه خدمات فاوا پایین است.

ساماندهی منابع کمیاب ملی از قبیل طیف فرکانس و شماره در قالب پروژه های اقتصاد مقاومتی به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تکلیف شده است. اما در شرایط موجود به دلیل وجود مشکلات حقوقی، قانونی و ساختاری (مخالفت سازمان صدا و سیما) واگذاری تکه باندهای آزادشده در فرآیند دیجیتالی شدن پخش برنامه های تلویزیونی با مشکل روبرو است.

به نحوی که تکه باندهای فرکانسی ۸۶۲-۶۹۴ اکنون در اختیار سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نتوانسته برای آزادسازی تکه باندهای فرکانسی تخلیه شده از فرآیند دیجیتالی شدن پخش برنامه های رادیو تلویزیونی و واگذاری آنها به بهره برداران مخابراتی اقدام کند.

در زمینه دولت الکترونیکی کشور در این سال ها به صورت مستمر در رقابت با دیگر کشورهای منطقه در حال نزول رتبه بوده است .اقدامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در همگرایی دستگاه های مختلف تاکنون با اهداف برنامه پنجم توسعه تطبیق نداشته است.

از سوی دیگر نقشه جامع دولت الکترونیک تصویب شده و پروژه هایی تعیین شده اند اما همکاری بین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه های اجرایی درخصوص اجرای مطلوب پروژه ها ضعیف است.

توسعه و ارتقای خدمات به شهروندان یکی از تعهدات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده است. در وضعیت مطلوب لازم است استاندارد کیفیت هریک از خدمات تعریف می شد تا بتوان توسعه و ارتقای خدمات به شهروندان را اندازه گیری کرد.

با وجود تصویب مصوباتی در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، درباره استانداردهای کیفیت خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات و شاخص های آن، نظارت بر اجرای این استانداردها به طور منسجم انجام نمی شود.

افزایش ایمنی، پایداری و سلامت شبکه های فاوا از طریق بومی سازی تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری یکی از تعهدات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود. برنامه های افزایش ایمنی، پایداری و سلامت شبکه های فاوا از طریق مهندسی تاب آوری (رزیلینس) و بومی سازی اصول آن در فاز طراحی تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری صورت می گیرد که باید در این راستا اقدامات موثرتری انجام شود.

حمایت از توسعه نرم افزارهای بومی یکی دیگر از تعهدات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود. سازمان فناوری اطلاعات ایران اقداماتی برای توسعه و به کارگیری نرم افزارهای متن باز انجام داده اما این اقدامات با نیاز به توسعه روزافزون این بخش کفایت نداشته و در این زمینه اقدامات بیشتری باید انجام پذیرد.