به گزارش گرداب، ویکیپدیا یک منبع ضروری اطلاعات است و معمولا در کشورهای غربی به راحتی در دسترس است.
اما کشورهایی نظیر ترکیه که دسترسی شهروندانش را به این سایت در ماه آوریل مسدود کرد و به دلیل این که بنیاد ویکیمدیا حاضر به همکاری با دولت ترکیه نبود، درخواست تجدید نظر را رد کرد، تلاش گستردهای برای ساکت کردن مخالفان دارند.
برای کاربرانی که در این گونه کشورها به دائرةالمعارف آنلاین رایگان دسترسی ندارند، نسخه جدیدی از آن در فضای وب تاریک یا "دارک وب" قرار گرفته که به احتمال زیاد دولتها نمیتوانند ردیابی کنند.
"دارک وب" یا "وب تاریک" (Dark Web) به شبکهای گفته میشود که در دسترس عموم نبوده و بیشتر برای مقاصد غیرقانونی مورد استفاده قرار میگیرد. ردیابی فعالیتهای آن و شناسایی افراد در آن دشوار یا غیرممکن است.
در این شبکه اطلاعات جامعی نهفته شده که افراد ناشناس آنها را مدیریت میکنند، فروشندگان مواد مخدر، هکرها، تروریستها و افراد سودجو غالبا این دسته از افراد را تشکیل میدهند.
"دارک وب" بخش کوچکی از "وب پنهان" است.
"دارک وب" سایتهایی است که برای عموم قابل مشاهده است، اما توسط آیپیهای مخفی سرور اجرا میشوند.
در این شبکه تمامی اطلاعات به صورت آنلاین و با پسوردهایی محافظت شدهاند. برای دسترسی به اطلاعات آن باید از چندین پیوال گذشته و از نرمافزارهای مخصوص استفاده کرد.
هر کاربری میتواند به سادگی از این وبسایتها بواسطه سرویسهایی همچون "هیدنویکی" دیدن کند. بسیاری از این وبسایتها از موتورهای جستجو بهره نمیگیرند، از اینرو جستجو در جستجوگرها برای پیدا کردن آنها تقریبا با شکست مواجه میشود.
اغلب این وبسایتها که برای مخفیسازی هویتشان از ابزار رمزگذاری بهره میگیرند، پسوند .onionدارند. همچنین بیشتر اطلاعات "دارک وب" در پایگاه دادههایی نظیر "LexisNexis" ذخیره میشود.
"آلک موفیت"، مهندس امنیتی اسبق فیسبوک، یک سرویس ویکیپدیای آزمایشی را روی "شبکه تاریک" ایجاد کرد. این سرویس از طریق مرورگر "Tor" قابل دسترسی است و کاربران را از طریق انتقال نقاط اتصال آنها به اینترنت در سراسر جهان پنهان میکند.
این سرویس از سرویس onion مخصوص خود برای ایمنسازی و رمزگذاری تمام ترافیک استفاده میکند، در حالی که کاربران در دایرةالمعارف آنلاین گشت و گذار میکنند.
با توجه به این که "موفیت" در سال 2014 یک سرویس onion برای فیسبوک راهاندازی کرد و سپس منبع باز پروژه جعبه ابزار پیاز (EOTK) را منتشر کرد که "نیویورک تایمز" در نهایت برای ساختن سرویس رمزگذاری شده خود استفاده میکرد، او میداند که چه کاری انجام میدهد.
اما از آنجا که "ویکیپدیای تاریک" به طور کامل وابسته به بنیاد ویکیمدیا است، این کار "موفیت" غیررسمی و به سختی قابل دسترس است، چرا که این سرویس از مجوزهای خود امضا شده استفاده میکند که ممکن است با امنیت مرورگر Tor سازگار نباشد.
در هر صورت، "موفیت" این سرویس را فقط به مدت چند روز به صورت آنلاین نگه میدارد، به امید این که بنیاد ویکیمدیا آن را ادامه دهد.