به گزارش
گرداب، شورای عالی فضای مجازی در سال ۹۶ مصوبه ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی را در راستای حمایت از شبکه‌های داخلی و ضابطه‌مند کردن فعالیت شبکه‌های اجتماعی خارجی در کشور ابلاغ کرد.
در این مصوبه سیاست‌ها و اقدام لازم نهادهای مرتبط در جهت حفظ و صیانت از هویت ملی و ساماندهی فعالیت پیام‌رسان‌های اجتماعی در کشور باهدف فراگیری پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و ساماندهی فعالیت پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی مدنظر قرارگرفته است.
تهیه و تدوین شرایط و ضوابط اعطای مجوز فعالیت به پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و خارجی در کارگروهی با عضویت وزارتخانه‌های ارتباطات، ارشاد، اطلاعات، معاونت علمی ریاست جمهوری، دادستانی کل کشور، سازمان تبلیغات اسلامی، پلیس فتا، سپاه پاسداران و سازمان صداوسیما صورت گرفت.
در این مصوبه سازمان صداوسیما موظف شد که به‌منظور ترویج و آموزش کاربری همگانی پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و ارتقاء آگاهی و مهارت مردم در بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و مـقابله با مخاطرات آن‌ها در زندگی فردی و اجتماعی کاربران، اقدام به تولید و پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی مناسب کند.
حمایت و بسترسازی برای افزایش تولید محتوای مبتنی بر فرهنگ اسلامی ـ ایرانی و تسهیل دسترسی کاربران به پیام‌رسان‌های بومی در این مصوبه در حالی بر عهده سازمان صداوسیما قرار داده‌شده که چندی است در اغلب برنامه‌های تلویزیونی این رسانه، شاهد تبلیغ شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی به‌صورت علنی هستیم.
اکثر برنامه‌های صداوسیما که به‌صورت شبانه‌روزی برای مردم پخش می‌شود دارای صفحه اینستاگرام بوده و این موضوع از سوی تهیه‌کنندگان این برنامه‌ها به‌وضوح به بینندگان اعلام می‌شود. تولیدکنندگان این برنامه‌ها، نشانی صفحات خود را یا به‌صورت زیرنویس و یا به‌صورت اعلامی در اختیار بینندگان قرار می‌دهند و برای افزایش میزان بازدیدکنندگان از صفحاتشان بارها در فواصل مختلف برنامه و روی آنتن رسانه ملی از کاربران می‌خواهند که صفحات فیک مشابه در اینستاگرام را به‌اشتباه فالو نکنند.
برای مثال برنامه «طبیب» در شبکه ۳ سیما که در حوزه سلامت پخش می‌شود، به‌صورت کاملاً علنی آدرس صفحه خود در اینستاگرام را اعلام می‌کند و از مردم می‌خواهد نسبت به برنامه نظرات خود را بگویند و یا سؤالاتشان را درج کنند. برنامه‌هایی مانند «دستپخت» در شبکه یک یا «میدون» در شبکه سه سیما صفحات اینستاگرامی خود را به کاربران معرفی می‌کنند. مسابقه «برخط شو» از شبکه ۵ سیما نیز همین سیاست را در پیش‌گرفته است. حتی در برنامه‌هایی با مضمون کودک نیز این موضوع دیده می‌شود. برای مثال در برنامه‌ای با عنوان «با ما بیا» در شبکه دوم سیما برنامه چندین بار صفحه اینستاگرامی این برنامه زیرنویس می‌شود.
این مثال‌ها چند نمونه از عدم التزام سازمان صداوسیما به مصوبه شورای عالی فضای مجازی در حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی و عدم رعایت ضوابط برای تبلیغ فعالیت شبکه‌های اجتماعی خارجی در کشور است. کارشناسان بسیاری این اقدام رسانه ملی را تناقض آشکار در عمل به مصوبات شورای عالی فضای مجازی و سیاست‌گذاری در حوزه حاکمیت فضای مجازی می‌دانند.
رسانه ملی بستری برای تبلیغ رایگان اینستاگرام
رسول جلیلی، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تبلیغ شبکه اجتماعی خارجی توسط برنامه‌های رسانه ملی، گفت: اگر بخواهیم عقلانی و ملی به این موضوع نگاه کنیم این واقعاً باعث شرم است که صداوسیمای ما در عمده برنامه‌هایش چه در برنامه‌های تجاری و چه در برنامه‌های آموزشی و فرهنگی و مذهبی، ظرف ماهه‌ای اخیر، رسماً تبلیغ پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی را تکرار می‌کند.
وی گفت: این درحالی‌که است که مطابق مصوبه سال ۹۶ شورای عالی فضای مجازی فعالیت پیام‌رسان خارجی که در کشور ما مجوز فعالیت نگرفته باشد مجاز نیست و مطابق با این مصوبه، هر پیام‌رسان و یا شبکه اجتماعی خارجی که می‌خواهد در ایران فعالیت کند باید مجوز بگیرد و سازمان صداوسیما حق تبلیغ شبکه اجتماعی بدون مجوز را ندارد.
جلیلی تأکید کرد: صداوسیما به‌عنوان رسانه رسمی و ملی کشور با بی‌توجهی نه‌تنها به شکل مناسبی تبلیغ صنعت داخلی و محصول داخلی را نمی‌کند بلکه به شکل کاملاً رایگان و بدون اینکه حداقل یک قرارداد تجاری داشته باشد، در حال تبلیغ پیام‌رسان و شبکه اجتماعی خارجی اینستاگرام است.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: اگر صداوسیما با این شبکه اجتماعی خارجی قراردادی دارد، باید آن را رسماً اعلام کند و این دفاع را داشته باشد که از اینستاگرام بابت تبلیغات هزینه دریافت می‌کنم و چنانچه شبکه‌های داخلی نیز هزینه پرداخت کنند آن‌ها را نیز تبلیغ می‌کنم. چراکه هم‌اکنون اگر شبکه‌های اجتماعی داخلی بخواهند که صداوسیما به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم آن‌ها را تبلیغ کند، قاعدتاً باید در قالب قرارداد، هزینه پرداخت کنند. اما در مورد اینستاگرام به نظر نمی‌رسد که قراردادی منعقدشده باشد.
وی با انتقاد از اینکه محمل رسانه ملی برای تبلیغ رایگان در اختیار اینستاگرام قرارگرفته است، تأکید کرد: مسئولان صداوسیما باید پاسخگو باشند که چرا فردی که از رسانه ملی استفاده می‌کند در پایان برنامه باید به سمت اینستاگرام هدایت شود؟ درصورتی‌که اینستاگرام دشمنی خود را در مقاطع حساس با آرم آن‌ها، ارزش‌ها و قهرمان‌های ما نشان داده است. برای مثال در دی‌ماه ۹۸ در اتفاق بزرگ، اینستاگرام بی‌شرمانه تمامی پست‌های مرتبط با شهید حاج قاسم سلیمانی واکانت های ارائه‌دهنده اطلاعات و کلیپ‌ها و اخبار مربوط به ایشان را حذف کرد.
این کارشناس فضای مجازی ادامه داد: صداوسیما حتماً فراموش کرده که اینستاگرام چه موجودیتی دارد و مدیران این شبکه چه سیاست‌هایی را دنبال می‌کنند. این‌ها کاملاً مشخص است.
صداوسیما خلاف مصالح ملی عمل می‌کند
جلیلی افزود: من به‌عنوان یک شهروند در این کشور و به‌عنوان عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی چندین بار به شکل خصوصی به مسئولان سازمان صداوسیما و دست‌اندرکاران امور فرهنگی در مجلس و درجاهای دیگر، این موضوع را اطلاع‌رسانی کردم اما پاسخی نشنیدم. به‌واسطه این موضوع هم معترض هستم و هم شاکی و اگر زمان داشتم به‌شخصه شکایت از صداوسیما در این خصوص را به دادستانی می‌بردم.
وی اقدام صداوسیما در تبلیغ یک شبکه اجتماعی خارجی را اقدامی خلاف عقل و مصالح ملی عنوان کرد و گفت: این به معنای آن است که بستر خارجی را در اذهان مخاطبان اولی تر از بستر داخلی می‌دانیم.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به این سؤال که آیا قرار نیست این موضوع در این شورا به بحث و بررسی گذاشته شود، گفت: تنها روی مسائلی که در دستور کار شورا قرار می‌گیرد می‌توان در جلسات شورا بحث کرد. قاعدتاً وقت شورا خیلی محدود است و با توجه به وجود مسائل متنوع نمی‌توان انتظار داشت این موضوع در شورای عالی فضای مجازی مطرح شود.
جلیلی خاطرنشان کرد: اما درهرصورت لازم نیست موضوعی به این روشنی و واضحی در شورای عالی مطرح شود. چراکه خود مسئولان مربوطه به همه ابعاد آن اشراف دارند و به نظر می‌رسد بهتر است نمایندگان مجلس این سؤال را از صداوسیما مطرح کنند که چرا این اتفاق می‌افتد؟ چراکه وقت مجلس مبسوط است و باوجود برگزاری چندین جلسه در هفته، خیلی راحت می‌توان این موضوع را بررسی کرد.
