به گزارش گرداب، شصت و یکمین نشست نقد و اندیشه با موضوع« شبکه ملی اطلاعات، انتظارات و چشم اندازها» با حضور حمید فتاحی رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت و رسول جلیلی استاد دانشگاه و عضو شورای عالی فضای مجازی برگزار شد.

در ابتدای این نشست رسول جلیلی در پاسخ به سوالی درباره وضعیت حال حاضر شبکه ملی اطلاعات، با اشاره به اینکه شبکه ملی اطلاعات نگاشتی از شبکه جهانی اینترنت بر جغرافیای ایران است، گفت: شبکه ملی اطلاعات در طول شبکه جهانی اینترنت در ایران است و این طور نیست که شبکه ملی اطلاعات چیزی مستقل از شبکه اینترنت باشد.

وی با اشاره به بحث استقلال در شبکه ملی اطلاعات، افزود: بحث استقلال در اسناد بالادستی به معنی حکمرانی و مدیریت و اینکه کدام قوانین کشور در این بستر اعمال می شود. 

جلیلی به سند ابلاغی مهرماه امسال اشاره کرد و گفت: بر اساس این سند شبکه ملی اطلاعات در مدل مفهومی چند لایه از لایه های، ارتباطات، فناوری اطلاعات، خدمات پایه و دو لایه بالایی آن خدمات عمومی و محتوا تشکیل شده که سه لایه ابتدایی از ارکان اصلی شبکه ملی اطلاعات است.

وی افزود: وضعیت ما در لایه ارتباطات از لایه فناوری اطلاعات بهتر است و این لایه نیز وضعیت بهتری از لایه خدمات پایه دارد اما در این لایه وضعیت مناسبی نداریم.

 

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه هم اکنون تقریبا تمام مردم ایران کاربر فضای مجازی هستند، تصریح کرد: به دلیل اینکه مردم از طریق لایه خدمات و محتوا از امکانات این شبکه استفاده می کنند اگر در این لایه مانند برنامه شاد مشکلاتی وجود داشته باشد به اشتباه آن را از زیرساخت شبکه ملی اطلاعات می بینند.

حمید فتاحی نیز با اشاره به اینکه بیش از 14 سال از طرح موضوع شبکه ملی اطلاعات می گذرد، گفت: در طول این سال ها این شبکه با عناوین و اسامی مختلف مانند اینترنت ملی که امروز همه در جعلی بودن این عنوان اتفاق نظر دارند تا شبکه ملی اینترنت برای این مفهوم استفاده شده است.

وی با اشاره به برنامه آموزشی شاد و استفاده فراگیر از آن، افزود: با توجه به شرایط و زمان راه اندازی، این برنامه قابل قبول است اما نسبت به آنچه که باید باشد نقص هایی دارد و باید ببینیم وقتی کاربری در مواجه با برنامه ای مانند شاد به مشکل برمی خورد اشکال به کجا برمی گردد.

معاون وزیر ارتباطات، تصریح کرد: امروز در کشور هر کجا نقصی در پلتفرمی یا برنامه ای وجود داشته باشد عنوان می شود که شبکه ملی اطلاعات مشکل دارد یا کامل نیست.

وی به استانداردهای تدوین شده در سند شبکه ملی اطلاعات اشاره کرد و افزود: وزارت ارتباطات بر اساس همین اسناد تدوین شده در شورای عالی فضای مجازی توانست عقب ماندگی چندین ساله در حوزه توسعه زیرساخت ها را انجام دهد به طوری که در سال 92 کمتر از 300 هزار کاربر در حوزه پهن باند داشتیم اما هم اکنون بیش از 70 میلیون کاربر موبایل و ثابت از این خدمات استفاده می کنند.

فتاحی، به خدمات بانکی، ویدیویی و خرید و فروش کالا به عنوان سرویس هایی که در بستر شبکه ملی اطلاعات ارائه می شود اشاره کرد و گفت: بخشی از خدمات نیز به توسعه زیرساخت های فناوری اطلاعات مانند خدمات ابری، دیتا سنترها و پلتفرم ها برمی گردد که در کشور انجام شده است.

وی افزود: اینکه کاربری از پلتفرمی یا برنامه ای نارضایتی داشته باشد به معنی کم کاری در اجرای شبکه ملی اطلاعات نیست و باید بررسی شود چه میزان از این نارضایتی به عملکرد در حوزه این شبکه و چه میزان به عملکرد بخش های دیگر در این حوزه برمی گردد.

مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت با اشاره به تکالیف وزارت ارتباطات در حوزه شبکه ملی اطلاعات، تصریح کرد: نمی توانیم از این وزارتخانه در حوزه محتوایی و فرهنگی انتظاراتی داشته باشیم چرا که تکلیفی در این حوزه ندارد.

جلیلی نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه وزارت ارتباطات در حوزه ارتباطات به نمایندگی از دولت سرمایه گذاری مناسبی داشته و دارد، تصریح کرد: در این حوزه وضعیت مطلوبی داریم اما با توقعات و انتظارات مردم فاصله دارد که البته این فاصله همیشه باقی می ماند.

وی افزود: بخش خصوصی نیز به دلایل مختلف سرمایه گذاری مناسبی نداشته و شتاب بالای فناوری و افزایش انتظارات مردم باعث افزایش شکاف بین توقعات و آنچه داریم شده است. این عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی به وضعیت نامناسب خدمات پایه فضای مجازی اشاره کرد و گفت: در حوزه شبکه های اجتماعی، پیام رسان ها و جویشگر در چند سال گذشته اقدامات مختصری انجام شد اما دولت باید برای ایجاد انگیزه و توجیه اقتصادی سرمایه گذاری کند یا شرایطی را برای سرمایه گذاری بخش خصوصی فراهم کند که البته در بخش هایی این حمایت انجام شده است.

 

وی افزود: در حوزه پیام رسان های داخلی باید خدماتی در نظر گرفته شود تا برای صاحبان این پیام رسان ها صرفه اقتصادی داشته باشد تا بتوانند برنامه ای برای 5 سال خود داشته باشند.

این استاد دانشگاه با اشاره به تهدید قطع اینترنت از طرف کشوری مانند آمریکا، تصریح کرد: ما باید آمادگی داشته باشیم در صورت قطع اینترنت اگر خدمات دهنده و خدمت گیرنده در داخل کشور هستند مشکلی برای شبکه و ارائه خدمت وجود نداشته باشد.

وی به وظیفه دیگر بخش ها در حوزه شبکه ملی اطلاعات اشاره کرد و افزود: به طور مثال در حوزه محتوا صدا و سیما که مسوولیت صوت و تصویر فراگیر را بر عهده گرفته، اگر امروز در دوران کرونا مردم به اندازه کافی سرگرمی در اختیار ندارند و محتوای ناهنجار خارجی را استفاده کنند اشکال از صدا و سیما است.

جلیلی به وضعیت مبهم تنظیم گری خدمات نوین اشاره کرد و گفت: در حال حاضر مشخص نیست تنظیم گری خدمات نوین بر عهده چه بخشی است و نیاز به تعاملی بین وزارت ارتباطات و مرکز ملی فضای مجازی و شورای عالی فضای مجازی برای تعیین تکلیف این حوزه وجود دارد.

وی از تلاش وزارت ارتباطات برای ارائه سرویس بهتر در برنامه شاد تقدیر کرد و افزود: وزارت ارتباطات زمینه ارائه خدمات به جمعیت 10 میلیونی را فراهم کرده است و من قبل از گلایه از وزارت ارتباطات در این حوزه از مرکز ملی فضای مجازی گلایه کردم چرا که این مرکز باید هماهنگی بین متولیان این حوزه را برای ارائه خدمت بهتر فراهم کند.

این عضو شورای عالی فضای مجازی تصریح کرد: خیلی از دانش آموزان در دورترین نقاط کشور می خواهند از خدمات شاد بهره مند شوند اما به محض اختلال در این برنامه از پیام رسان خارجی استفاده می کنند که این بسیار خطرناک است.

 

مدیر عامل شرکت ارتباطات زیرساخت نیز در بخش دیگری از این نشست به مشکلات شاد اشاره کرد و گفت: اینکه خانواده ای یا دانش آموزی در گوشه ای از کشور به دلیل مشکلات این برنامه از وزارت ارتباطات انتقاد کند حق دارد و مشکلی نیست اما اینکه نخبگان و افراد صاحب فکر و رسانه که می دانند مشکلات در شاد یا پلتفرم های دیگر مربوط به وزارت ارتباطات نیست اما این مشکلات را به وزارت‌ ارتباطات نسبت دهند و متهم کنند، درست نیست.

وی به تفاوت وضعیت زیرساخت ها قبل از سال 93 و بعد از آن اشاره کرد و افزود: در حال حاضر خدمات بانکداری الکترونیک، مسیریاب ها، خدمات حمل و نقل اینترنتی و VOD ها که کاربران چند ده میلیونی دارند بر بستر شبکه ملی اطلاعات سرویس می دهند و اگر امکان ارائه این خدمات از سرویس دهندگان ایرانی وجود نداشت تمام این خدمات از طرف سرویس دهندگان خارجی ارائه می شد و از اقتصاد، اشتغال و دانش آن محروم بودیم و مشکلات بسیاری در حوزه مختلف ایجاد می کرد.

معاون وزیر ارتباطات با اشاره به راه اندازی مرکز داده شهید سلیمانی برای ارائه خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات، تاکید کرد: این در حالی است که بر اساس اساسنامه شرکت ارتباطات زیرساخت این کار در قالب وظیفه این شرکت نیست و باید بخش خصوصی انجام دهد، همین طور که در بخش خدمات ابری، دیجیتال و دیتا سنترها ورود کرده و توانسته است موفق باشد.

 

وی افزود: چرا همین شرکت ها وارد کسب و کار پیام رسان ها نشدند و همین موضوع نشان می دهد که مشکل زیرساختی وجود ندارد و مشکل در جای دیگری است که باید بررسی شود.

فتاحی تصریح کرد: اینکه صدا و سیما گزارش آنچنانی تهیه کند که مثلا شبکه ملی اطلاعات در حد 20 یا 25 درصد انجام شده است نشان از بی انصافی و غرض ورزی سیاسی است چرا که تمام اقدامات ما در حوزه شبکه ملی اطلاعات از طرف مرکز ملی فضای مجازی رصد می شود و گزارش ها به این مرکز ارائه شده است.

وی اختلاف مبانی را باعث برداشت های متفاوت از میزان پیشرفت کار در شبکه ملی اطلاعات عنوان کرد و افزود: تمام متولیان و بخش های مختلف بدون جانب گیری های سیاسی در این حوزه با هم تلاش کنند تا زیست بوم این حوزه شکل بگیرد چرا که همه و به خصوص بخش خصوصی و فعالان این حوزه در ابتدا منتفع می شوند.

رییس هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت، تصریح کرد: ما در حوزه زیرساخت ها که وظیفه وزارت ارتباطات بوده، در حدود 80 درصد کار را انجام داده ایم اما اگر از منظر حکمرانی و زیست بوم فضای مجازی نگاه کنیم در حدود 30 درصد در کشور کار شده است که بخش های دیگری از دولت و حاکمیت نیز در این بخش مسوولیت دارند.

وی با اشاره به رشد هزار درصدی ترافیک شبکه ملی اطلاعات نسبت به سال 96، افزود: تنها مشکلی که دوستان منتقد اشاره می کنند پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی است که باید در جای دیگری پیگیری شود.

جلیلی نیز در بخش دیگری از سخنان خود در این نشست با اشاره به رشد فناوری، نیاز مردم، کرونا و رقبای سخت، تاکید کرد: این موارد در کنار هم، عرصه را برای ما در حوزه فضای مجازی سخت کرده است.

 

وی انتقادها در این حوزه را وارد دانست و افزود: امنیت و تاب آوری شبکه ملی اطلاعات به عنوان یک شبکه حیاتی بسیار مهم است و اینکه در تجهیزات زیرساخت این شبکه تجهیزات آمریکایی داریم یعنی تاب آوری مناسبی ندارد البته وظیفه وزارت ارتباطات هم احیای صنعت داخلی نیست و این مسئله مشترک همه کشور است. 

این استاد دانشگاه صنعتی شریف، وضعیت خرید الکترونیکی کالا ، تولیداپلیکیشن ها و مسیریاب ها را در کشور مناسب ارزیابی کرد و گفت: صادرات و واردات پهنای باند به نسبت تولید در کشور در مقایسه با کشوری مانند کره جنوبی وضعیت مناسبی ندارد.

وی درباره فعالیت شبکه های اجتماعی خارجی، افزود: این شبکه ها بر اساس مصوبات سال 96 می توانند با دریافت مجوز در کشور فعالیت کنند.

 

جلیلی به عنوان یک عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با اعلام اینکه ما صد در صد با قطع اینترنت مخالف هستیم، تصریح کرد: هیچ کس در جمهوری اسلامی فقط قائل به شبکه ملی اطلاعات نیست و ما همه نیاز به اینترنتی بسیار خوب داریم و همین طور که لحظه ای قطعی برق زندگی ما را دچار اختلال و تاریکی می کند، ما اینترنت بدون قطعی را به عنوان یکی از خدمات شبکه ملی اطلاعات در تمام نقاط جغرافیایی کشور نیاز داریم و واجب است.

فتاحی نیز در بخش پایانی این نشست با تاکید به اینکه هر چقدر خدمات ارائه شود کاربران انتظار خدمات بهتری دارند، گفت: به دلیل اینکه سطح خدمات به صورت دائم در حال توسعه است توقع مردم نیز افزایش می یابد و پاسخ به این انتظارات بر عهده بخش فناوری اطلاعات و بخشی نیز بر عهده اپراتورها است که باید به طور دائم خدمات خود را توسعه دهند.

وی با اشاره به جبران عقب ماندگی در این سال ها، افزود: هم اکنون موضوع 5G در دنیا مطرح شده که ایران نیز همزمان در حال بهره برداری آزمایشی از این تکنولوژی و استفاده از آن است.

مدیر عامل شرکت ارتباطات زیرساخت به تجهیز 80 درصد روستاهای کشور بر اساس برنامه ششم توسعه اشاره کرد و گفت: این کار با سرعت بسیار خوبی در این دولت پیش رفته و با پیگیری های شخص وزیر ارتباطات و همکاری مجموعه های مسوول این حوزه تا پایان سال جاری این موضوع محقق می شود.

 

وی یکی دیگر از موضوعات در اسناد شبکه ملی اطلاعات را امنیت کاربران و استقلال آن عنوان کرد و افزود: بر اساس این مصوبات تدابیری در حوزه امنیت شبکه مانند سامانه های دژپا ایجاد شده که متشکل از زنجیره ای از ابزار امنیت شبکه است و بسیاری از حملات هدف گذاری شده به کسب و کارها و پلتفرم های این حوزه با همکاری سازمان فناوری اطلاعات و شرکت ارتباطات زیرساخت خنثی شده است.

معاون وزیر ارتباطات با اشاره به فعالیت پلتفرم های ملی و فراگیر در کشور، تصریح کرد: زمانی که پلتفرمی به صورت ملی و فراگیر خدمات ارائه می دهد حاکمیت وظایفی را برای حفظ و صیانت از آن در حوزه های سیاست گذاری های زیرساختی، مالیاتی، حقوقی و بیمه دارد تا این پلتفرم ها بتوانند وارد حوزه صادرات شوند که اتفاق مهمی در زیست بوم فناوری اطلاعات در کشور است.

فتاحی، محل حل اختلاف ها و گلایه ها در این حوزه را مرکز ملی فضای مجازی عنوان کرد و گفت: باید تمام نظرات و اشکالات به جای اینکه در فضای رسانه ای مطرح شود در جایگاهی تخصصی عنوان و حل شود.

وی افزود: ما نسبت به تکالیف خود کم کاری نداشته ایم و بقیه بخش ها به کمک ما و فضای مجازی بیایند.

مدیر عامل شرکت ارتباطات زیرساخت، تصریح کرد: قانون 90 ساله تجارت مناسب شرایط حال حاضر فضای مجازی و پلتفرم های این حوزه نیست و در موضوعات حقوقی و قضایی و رسانه ای نیز باید با شرایط امروز متناسب باشد و اگر کمی از موضوع زیرساخت به سمت حل این مشکلات برویم و کم کاری ها را ببینیم اتفاقات خوبی رخ می دهد و مورد استقبال مردم قرار می گیرد.