به گزارش گرداب، با گسترش و به تعبیری سلطنت شبکه‌های مجازی بر زندگی مردم دنیا، بعد از قریب یک دهه برای اولین‌بار است که یک اپلیکیشن غیرآمریکایی به نام تیک تاک توانسته است به سطح قابل قبولی در جلب مخاطب و کاربر از سراسر دنیا برسد، موضوعی که حساسیت عجیب و غیرمعمول سران و کمپانی‌های آمریکایی را برانگیخته است. بااین‌حال تیک تاک برای جلب رضایت و اعتماد آمریکایی‌ها اقدامات بی‌سابقه‌ای را انجام داده است اما در نهایت با فرمان رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ، این برنامه کاربردی چینی به همراه پیام‌رسان چینی Wechat در آمریکا فیلتر و از تمامی اپ‌استورهای آمریکایی حذف شده است. تیک تاک با انتخاب مدیران آمریکایی، نگهداری اطلاعات کاربران آمریکایی در کشور ثالث، استخدام ۲۵ هزار آمریکایی در بخش‌های مختلف خود و حتی منتشر کردن الگوریتم‌های خود فصل جدید در اثبات بهانه‌گیری‌ها و کذب بودن ادعاهای آمریکایی‌ها در دایه داری وجود آزادی در شبکه جهانی اینترنت کرد.

  

از اخبار پرسروصدا در حوزه فناوری اطلاعات، خبر مسدودسازی و فیلترینگ شبکه اجتماعی محبوب تیک تاک و ویچت در آمریکا به دستور شخص رئیس‌جمهور آمریکاست. در این پرونده ابتدا به بیوگرافی تیک تاک می‌پردازیم و سپس به رفتار دوگانه آمریکایی‌ها در قبال تجارت آزاد بین‌المللی، ذکر شفاف‌سازی‌ها و همگام شدن‌های بی‌سابقه و فراقانونی و فراحقوقی شرکت بایت دنس با بهانه‌جویی‌های آمریکایی‌ها که در نهایت همگی بی‌فایده بوده و عاقبتی جز فیلتر شدن نداشت خواهیم پرداخت. البته این اقدامات مسبوق به سابقه تحریم کمپانی‌های معروف چینی نظیر هواوی و ZTE است که پس از هجمه و پروپاگاندای سنگین دولت مردان آمریکایی علیه این شرکت‌ها، آنها نیز شامل تحریم و ممنوعیت استفاده در آمریکا شدند. برخی تحلیل گران فیلتر تیک تاک و ویچت را نقطه عطفی در تاریخ اینترنت می‌دانند، ازاین‌رو به بررسی ویژه‌ای از این موضوع می‌پردازیم. این ویدئو خبر اعلام ممنوعیت و فیلتر تیک تاک در آمریکاست.

  

سرگذشت پرحادثه برنامه کاربردی تیک تاک (Tiktok) برنامه‌ای برای به اشتراک‌گذاری ویدئو همراه با افکت‌های جذاب در ایالات متحده آمریکا، کشوری که به شدت مدعی گردش آزاد اطلاعات است و هر از چند گاهی نسبت به فیلتر شدن برخی نرم‌افزارها در دیگر کشورها اعتراض می‌کند، بسیار جالب است.

تیک تاک محصول یک استارتاپ چینی به نام بایت دنس (ByteDance) است و موفق‌ترین محصول این استارتاپ در سال ۲۰۱۶ بوده که در کشور چین طراحی و روانه بازار شد. البته نام نسخه منتشر شده در چین فرق دارد. بنیان‌گذار این استارتاپ ژانگ ییمینگ (Zhang Yiming) با خرید یک اپلیکیشن به نام Muscal.ly که در زمینه اشتراک‌گذاری ویدئو به همراه افکت‌های صوتی است به قیمت ۹۰۰ میلیون دلار و با نزدیک به ۲۰۰ میلیون کاربر و ترکیب این اپلیکیشن با تیک تاک توانست ورود قدرتمندی به دنیای اشتراک‌گذاری ویدئو داشته باشد.

 

ویژگی و حسن برتر این برنامه کاربردی، استفاده از سیستم‌های توصیه گر (Recommendation system) مبتنی بر هوش مصنوعی است که موجب شده در کمتر از دو سال تمامی رکوردهای دانلود شدن در دنیا را بشکند1. این رکوردشکنی‌ها همانا و به صدا درآمدن زنگ خطر در آمریکا همانا.

رشد تصاعدی تعداد کاربران تیک تاک

تیک تاک در آمریکا حدود ۱۰۰ میلیون کاربر فعال دارد. غالب کاربران آمریکایی تیک تاک را نوجوانان تشکیل می‌دهند؛ همین دلیل کافی است تا آمریکایی‌ها از ترس تأثیرگذاری فرهنگی چین بر نوجوانان آمریکایی2 و مهندسی غیرمستقیم انتخابات‌های آمریکا؛ در سرنوشت آمریکا اثر بگذارد و آن را تبدیل به یکی از اصلی‌ترین تهدیدات ملی آمریکا کند. نظیر فاجعه مؤسسه کمبریج آنالیتیکا که با دریافت اطلاعات ۵۰ میلیون عضو فیسبوک و تحلیل شخصیتی آنان، یک سامانه هوشمند توصیه گر را برای کمپین انتخاباتی ترامپ طراحی و پیاده‌سازی کرد و نقش به سزایی در پیروزی وی داشت3 . نمونه رسوایی فیسبوک و کمبریج آنالیتیکا باعث می‌شود که آمریکا دیگر ریسک نکند و یک یورش همه‌جانبه را علیه شرکت چینی‌الاصل تیک تاک داشته باشد.

در این ویدئو به جزئیاتی از رسوایی کمبریج آنالیتیکا پرداخته شده است

 

بهانه‌تراشی‌های آمریکا از آنجا شروع شد که آنها ذخیره‌سازی اطلاعات کاربران آمریکایی را در پایگاه داده‌های چین، خطری برای امنیت ملی ایالات متحده قلمداد کردند؛ این در حالی است که طبق گفته مدیران تیک تاک اطلاعات شهروندان آمریکایی در کشور چین ذخیره‌سازی نمی‌شود4 و بکآپ‌های آن در کشور سنگاپور است5. تیک تاک برای خاموش کردن بهانه تراشی ها و عیب جویی های آمریکایی‌ها اقدامات گسترده ای انجام داد. آنها دو تن از مدیران ارشد خود یعنی مدیر اجرایی و مدیر عمومی خود را از شخصیت ها و مدیران معروف صنعت سرگرمی آمریکا انتخاب کنند؛ کلوین میر(Kevin Mayer) از مدیران ارشد کمپانی دیزنی بعنوان مدیر اجرایی6 و وانسا پاپاس (Vanessa Pappas) بعنوان مدیر عمومی7 این شرکت منصوب شده اند. شفاف سازی های تیک تاک در این حد متوقف نمی‌شود، شرکت اوراکل در نظر دارد تجارت تیک تاک در ایالات متحده، نیوزلند، استرالیا و کانادا را بخرد این در حالی است که اپل و مایکروسافت نیز از مشتریان تیک تاک هستند8 اما اوراکل به علت نزدیکی به کاخ سفید9 و با فشار حکومت آمریکا و طبق گفته ترامپ به معامله با تیک تاک نزدیک تر است.

 

روحیه غارتگری آمریکا برای تاراج این نرم‌افزار چینی تا جایی پیش رفته که تحت فشار دولت آمریکا تیک تاک مجبور شده است ۲۵ هزار نفر از کارکنان بخش‌های مختلف خود حتی بخش‌های امنیت سایبری خود را از میان شهروندان آمریکایی انتخاب کند. حتی در نامه خانم پاپاس به کنگره آمریکا به این اشاره شده است که این شرکت حاضر است با یک شرکت امنیت سایبری برای اطمینان خاطر دولت آمریکا، همکاری کند.10

گزارش بلومبرگ پیرامون به توافق رسیدن اوراکل و تیک تاک را در این ویدئو می‌توانید ببیند.

شاید گمان کنید این پایان هفت خوان جلب اعتماد و شفافیت سازی تیک تاک در آمریکا باشد، اما پاسخ منفی است. این بار تیک تاک با انتقال الگوریتم‌ها و سورس کدهای مربوط به بخش جمع‌آوری اطلاعات (البته الگوریتم مربوطه به سیستم توصیه گر تیک تاک برای شرکت بایت دنس محفوظ است) به اوراکل یعنی مالک ۲۰ درصد از سهام تیک تاک آخرین قدم ممکن برای اعتمادسازی با آمریکا انجام داد اما پاسخ آمریکا به‌تمامی این اقدامات یک چیز است:

فیلتر، مسدودسازی و حذف تیک تاک و وی چت از اپ‌استورها و تمامی شبکه‌های آمریکایی.

 

نگرانی‌ها، اقدامات و رفتارهای غیرحرفه‌ای و غیرقانونی آمریکایی‌ها، در نزد افکار عمومی شائبه‌هایی را به وجود می‌آورد که چرا دولت و حکومت آمریکا تا این حد محدودیت برای برنامه‌های کاربردی غیرآمریکایی ایجاد می‌کند؟! چگونه است که آمریکایی که مدعی حقوق بشر و حریم خصوصی در دنیاست اما سخت‌گیری‌هایی پیرامون جمع‌آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات کاربران غیرآمریکایی در داخل خاک خود ندارد؟ اساساً علت این رفتار و استاندارد دوگانه چیست؟

در پاسخ به این سؤال و شائبه دو پاسخ وجود دارد: 

اول پاسخ اقتصادی و دوم پاسخ امنیتی.

حاکمان آمریکایی به‌هیچ‌وجه تمایلی ندارند سهم بزرگ آمریکا از صنعت ۵.۲ تریلیون دلاری فناوری اطلاعات را از دست بدهند؛ طبق آمارها بیش از یک‌سوم صنعت فناوری اطلاعات دنیا در اختیار ایالات متحده آمریکاست.

 

ازاین‌رو شرکت‌های محوری آمریکا در این صنعت بزرگ و پرسود دست به ایجاد شبکه‌های مشابه تیک تاک دقیقاً با همان کارایی زده است مثلاً فیسبوک با ارائه اپلیکیشن Lasso سعی در ترغیب کاربران آمریکایی در استفاده از این اپلیکیشن داشته است11 . به‌جز اقدامات ایجابی علیه تیک تاک توسط شرکت‌های معروف آمریکایی، اقدامات سلبی‌ای نیز صورت گرفته؛ مارک زاکربرگ در جلسه با اعضای کنگره و همچنین جلسه شام با ترامپ از خطرات تیک تاک صحبت کرده و گفته می‌شود وی یکی از افرادی بوده که از رئیس‌جمهور درخواست مسدودسازی تیک تاک را کرده است12.

این ویدئو گزارشی پیرامون لابی‌های مؤسس فیسبوک علیه تیک تاک است.

 

اما در پاسخ امنیتی به این تقابل غیرمعمول آمریکایی‌ها به تیک تاک دو نکته حائز اهمیت است. اولین نکته همان‌طور که اشاره شد یک نگرانی فرهنگی از طریق جذب تعداد قابل‌توجه نوجوانان آمریکایی و تحلیل یا خط‌دهی ذهنی به آنان است که چنین پدیده‌ای تقریباً برای اولین‌بار است که امنیت ملی آمریکا را تهدید می‌کند و ممکن است در آینده بر روندهای دمکراتیک آنها اثر بگذارد. 

دومین نکته بر اساس این تحلیل شکل می‌گیرد که همان‌طور که NSA از طریق شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک از مردم جهان جاسوسی می‌کند13، آمریکایی‌ها نیز بنا بر ضرب مثل کافر همه را به کیش خود پندارد، یا بنا بر رویه فعلی خودشان یا طبق احتمالاتشان ممکن است احتمال جاسوسی چین از آمریکا را بدهند.