پهنای باند چیست و چرا مهم است؟

به گزارش گرداب، سخنان رئیس جمهور که در هشتم بهمن ماه مطرح شد، ناظر بر احضار آذری جهرمی- وزیر ارتباطات به قوه قضائیه بود که با حواشی فراوانی همراه شده بود.

گفته های روحانی در حالی مطرح شد که از آنسو سخنگوی قوه قضائیه روز گذشته در گفت و گو با رسانه ها اعلام کرد: امروز مطرح شد احضار وزیر ارتباطات ناظر بر پهنای باند شبکه‌های اجتماعی است درحالیکه باز هم آدرس غلط به مردم داده شد و موضوع، پهنای باند نیست.

صرف نظر این سخنان و چیستی و چرایی آن، پرسشی که اینجا برای بسیاری از شهروندان به وجود آمده این است که اساساً پهنای باند چیست و چرا مهم است؟

اگر بخواهیم درک خوبی از معنای "پهنای باند" داشته باشیم؛ بد نیست به مثالی توجه کنید؛ اتوبانی را در نظر بگیرید که دارای خط (Line) یا باند است که ظرفیت این بزرگراه را معین می‌کند. اگر بزرگراهی دارای دو خط باشد، به‌طور همزمان و از یک نقطه از بزرگراه فقط دو دستگاه ماشین امکان عبور دارند. حالا در این مثال به جای ماشین، بیت (Bit) و به جای اتوبان، سیم یا فیبر نوری که در واقع محیط انتقال اطلاعات هستند، بگذارید.

پهنای باند، ترجمه لغت اصطلاح Bandwidth است؛ مثال دیگری که می‌تواند به درک بهتر شما از این موضوع کمک کند، لوله‌های انتقال آب است. هرچند قطر لوله آب بزرگ‌تر باشد، امکان انتقال آب بیشتری از یک نقطه به نقطه دیگر را دارد. درست مثل پهنای باند، هرچه پهنای باند بیشتری داشته باشیم، امکان انتقال اطلاعات بیشتری از یک نقطه به نقطه دیگر را داریم.

در واقع پهنای باند یا عرض باند به شما می‌گوید به‌طور همزمان چند بیت می‌تواند از کنار هم بگذرد یا در طول محیط ارتباطی شما با شبکه جابه‌جا شوند.

در مثال‌های بالا هرچه تعداد خطوط یا پهنای اتوبان بیشتر باشد، تعداد ماشین بیشتری می‌توانند به طور همزمان از کنار هم عبور کنند. هم‌چنین هر چقدر قطر لوله‌های انتقال آب بیشتر باشد، حجم بیشتری از آب می‌تواند در هر لحظه منتقل شود. اما در وسائل مخابراتی و ارتباطی، سخن از عرض یا پهنای فیزیکی نیست.

به عبارت دیگر برای انتقال اطلاعات بیشتر در یک واحد زمان (مثلا ثانیه) نیازی به پهن‌تر کردن و یا عریض‌کردن محیط انتقال (مثلا سیم یا فیبرنوی) نیست. براساس اطلاعات نشریه ارتباطات در واقع در محیط‌های مخابراتی این مودم‌ها هستند که وظیفه انتقال اطلاعات را به عهده دارند. به عبارت دیگر، هرچه توانایی مودم شما بیشتر باشد، می‌تواند حجم بیشتری از اطلاعات را بر روی محیط انتقال جابه‌جا کند.

البته در وسائل مخابراتی هم توانایی مودم‌ها و هم توانایی محیط‌های انتقال در حجم انتقال اطلاعات موثرند. با این توضیحات، بیشتر متوجه اهمیت نقش مودم و توانایی محیط انتقال یا همان کابل‌های مخابراتی در تبادل اطلاعات شده باشید.

به عبارت دیگر این‌که اگر گاهی با یک مودم مثلا 56k با سرعت 52k به اینترنت وصل می‌شوید و گاهی با سرعت 46k، علاوه بر مودم به توانایی محیط انتقال نیز بستگی خواهد داشت.

آخرین نکته ضروری در این زمینه، واحد انتقال اطلاعات و ضرایب آن است. همان‌طور که می‌دانید واحد انتقال اطلاعات بیت در ثانیه است. در محیط تئوریک هر میزان پهنای باند را می‌توانید متصور شوید. از یک بیت در ثانیه (1bps) تا میلیون‌ها بیت در ثانیه (mbps) و یا بیشتر. اما در محیط عملی معمولا با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستید. مثلا شما نمی‌توانید از یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات پهنای باند (نظیر شرکت مخابرات ایران) درخواست پهنای باندی به میزان 913 kbps کنید.

کوچک‌ترین واحد رایج پهنای باند 64k است و معمولا شرکت‌های مخابراتی جدولی را ارائه می‌دهند که نشان‌دهنده پهنای باند‌هایی است که امکان ارائه آن را دارند.

کند یا سریع‌‌ بودن اتصالات اینترنت با سرعت آن‌ها مشخص می‌شود؛ مثلا اینترنت ۴ مگابیت‌ بر ثانیه از اینترنت ۲۰ مگابیت‌ بر ثانیه کندتر است. اعداد به‌راحتی می‌توانند نمایان‌گر کندی یا سریع‌بودن اینترنت باشند؛ اما از نظر فنی وقتی شما دارای اینترنت سریع باشید چه اتفاقی می‌افتد؟ بیایید دوباره سراغ مثال سرعت خودرو برویم. فرض کنید جاده‌ای یک‌طرفه با دو لاین سرعت داریم. ترافیک می‌تواند به‌طور همزمان در هر دو لاین وجود داشته باشد. اگر جاده گسترش پیدا کند و دو لاین دیگر اضافه شود، سرعت حرکت ترافیک ۲ برابر سریع‌تر خواهد شد (بافرض اینکه تمامی ماشین‌ها با سرعت یکسانی درحرکت باشند). پهنای باند هم همین‌گونه است. وقتی پهنای باند شما ۴ مگابیت برثانیه باشد، ۱۲۰ میلیون بیت متحرک در ثانیه دارید و وقتی پهنای باند ۲۰ مگابیت‌ بر ثانیه باشد، ۱۲۰۰ میلیون بیت متحرک در ثانیه خواهید داشت.

مثال دیگر برای توضیح پهنای باند، شیر آب است. اگر شیر آب را تا نیمه باز کنید، سرعت بیرون آمدن آب نصف خواهد بود (اینترنت کند) و اگر شیر را تماما باز کنید، سرعت بیرون آمدن آب سریع‌تر خواهد شد (اینترنت سریع).

سرعت اینترنت بر نحوه‌ی استفاده‌ی آن نیز تأثیر می‌گذارد. مثلا اگر تنها دو دستگاه به یک اینترنت وصل شوند، پهنای باند کم هم می‌تواند پاسخگوی تمامی نیازهای آن‌ها باشد؛ ولی اگر تعداد دستگاه‌های متصل زیاد شد و هدفتان وصل شدن‌ به نت‌فلیکس یا انجام بازی به‌صورت آنلاین باشد، به‌ مشکل بر‌خواهید خورد و به اینترنت سریع‌تر نیاز خواهید داشت.

ظرفیت داده‌‌ی پهنای باند شما همیشه از طرف رساننده‌های خدمات اینترنتی (ISP) و شبکه‌ی داده‌ی شما مشخص می‌شود. ظرفیت داده، مقدار اطلاعات ارسالی در طول یک مدت‌زمان مشخص را محدود می‌کند. این دوره‌ی زمانی که معمولا یک ماه است، با توجه‌ به نرخ صورت‌ حساب شما تعیین می‌شود و میزان اطلاعات ارسالی و دریافتی شما را مشخص می‌کند. 

به‌خاطر داشته باشید که پهنای باند ضرورتا انتقال اطلاعات در سرعتی مشخص است. ISP-ها و شبکه‌های داده به‌ سه دلیل داده‌ها را ظرفیت‌بندی می‌کنند:

درمورد ظرفیت‌ داده‌ها همیشه پای کسب‌وکار و پول درمیان است؛ ولی اگر ظرفیت‌ها معقول باشند پولی بودن آن‌ها اشکالی ندارد. ISP-ها و شبکه‌های داده، اجاز‌ه‌ی استفاده‌ از ظرفیت باقی‌مانده در دوره‌ی بعدی را به‌ شما می‌دهند.

ظرفیت داده‌ی ۸۰ گیگابایت به‌ ازای هر ماه، به این معنا است که شما می‌توانید هر ماه ۸۰ گیگابایت داده دانلود کنید. اگر شما از ۸۰ گیگابایت بیشتر دانلود کنید، باید هزینه‌ی دانلود اضافه را بپردازید. لازم‌ به ذکر است که سرعت پهنای باند و ظرفیت داده تنها منحصر به دانلود نیست و آپلود را نیز شامل می‌شود. سرعت آپلود برای کاربران خانگی اهمیت زیادی ندارد؛ ولی برای کسب‌وکارهایی که مقدار زیادی داده آپلود می‌کنند مهم است؛ مثلا کسب‌وکارهایی که از داده‌های زیادی بک‌آپ می‌گیرند. به‌همین خاطر طرح‌های اینترنتی کاربران خانگی با کاربران شرکتی متفاوت است.

در حال حاضر بی‌طرفی شبکه موضوع داغی است و شاید برای شما سؤال پیش بیاید که این مقوله چه ارتباطی‌ با پهنای باند دارد. فعلا دسترسی‌ به تمامی اینترنت، یعنی تمامی مواردی که دانلود یا آپلود می‌کنید یکسان است؛ بدین معنا که سرعت دانلود یک فایل ضمیمه‌ی ایمیل یا تماشای ویدیویی در نت‌فلیکس یکسان است. ISP-های شما هیچ واکنشی نسبت‌ به محتوا نشان نمی‌دهند و سرعت دریافت یا انتقال تمامی داده‌ها برای شما یکسان است. این ساده‌ترین تعریف از بی‌طرفی شبکه است.

وقتی بی‌طرفی شبکه محدود شود، ISP-ها با توجه‌ به محتوای مصرفی کاربر، پهنای باند را کنترل می‌کنند. یعنی اگر سرعت ۲۰ مگابیت برثانیه باشد، می‌توانید از همین سرعت برای باز کردن یا دانلود ضمیمه‌ی ایمیلتان استفاده کنید؛ ولی وقتی بخواهید ویدیویی در نت‌فلیکس تماشا کنید، شرکت خدمات‌دهنده‌ی اینترنت سرعت شما را کاهش می‌دهد؛ چراکه در حال دانلود از آن سایت هستید. برای استریم یک رسانه باید پول بیشتری بپردازید یا به‌عبارت دیگر، طرح داده‌ی متفاوت یا جداگانه‌ای بخرید.

در معرفی اولیه و کوتاهی از این روش می توان این چنین گفت که مقدار ترافیک و داده هایی که در بین سایت ها، استفاده کنندگان و اینترنت پر سرعت ADSL منتقل می شود. بسیاری از شرکت های میزبان در وب از بیشترین مقدار پهنا برای بسیاری از بسته های تولیدی خود استفاده می کنند. قابل به ذکر است که در صورت مشاهده هر یک از وب سایت های میزبان، به طور کثیر معیار های مشخص شده ای برای تشخیص ۳ عنصر اصلی در عصر ارتباطی امروز به نام های شبکه، ارتباطات و سیستم دارا هستند.

همچنین به طور معمول هر چه مقدار بیشتری از این باند توسط میزبان برای وب ایجاد شود، ۳ عامل گفته شده نیز با سرعت و عملکرد بهتری به کار می پردازند. همچنین باید توجه داشته باشید که از قبول پیشنهادات وسوسه انگیز پهنای باند جلوگیری کنید، چرا که این دسته از پیشنهادات آن چیزی نیستند که در ظاهر نشان داده می شوند، بلکه ممکن است برایتان خطر افرین نیز باشد.

به طور معمول بسیاری از افراد در گروه مصرف کنندگان باند اشتراکی هستند. در منازل، محیط کار، دفتر های کوچک و هر مکانی که به اینترنت چندان پر سرعتی نیاز نداشته باشد، قابل استفاده است. شیوه کار این سیستم به این صورت است که چندین مصرف کننده به طور همزمان می توانند به آن کانکت شوند و سپس از اینترنتی اشتراکی در بین خود استفاده کنند. گفتنی است که افت و نوسان سرعت در این نوع باند ها بسیار زیاد است که از این رو برای شرکت های تجاری بزرگ پیشنهاد نمی شود.

همچنین ترافیک های این نوع سیستم برای مصرف کننده بسیار محدود است، به این صورت که هر یک از فایل های دانلود شده در آخر ماه برای فرد مصرف کننده محاسبه می شود و صاحب آن نیز به پرداخت هزینه های موظف است.

همان طور که از اسم این نوع پهنای باند مشخص است، به طور خصوصی تنها به یک سازمان و یا مجموعه تعلق دارد. بسیاری از شرکت های بزرگ تجاری برای انجام کار های خود به اینترنتی نیاز دارند که از باند اختصاصی تری برخوردار باشد. در این صورت دیگر خبری از نوسانات اینترنتی نمی باشد که از این رو برای شرکت های بزرگ و بیزینس های قدرتمند کار آمد می باشد.

این نوع اینترنت برای منازل و شرکت های کوچک؛ چندان توصیه شده نمی باشد.

قابل به ذکر می باشد که سیستم، سایت و برنامه های بسیاری وجود دارد که با استفاده از هر یک آنان می توانید سرعت اینترنت خود را بررسی کنید و در این زمان نیز به خوبی از مقدار پهنای باند مصرفی خود اطلاع یابید. همچنین سایت های بسیاری در این رابطه وجود دارد که همیشه استفاده از آن ها، بهترین گزینه نیست. ادامه مطلب را به معرفی تعدادی از این وب های تست سرعت اینترنت پرداخته ایم؛

همچنین مقدار مصرف پهنای باند هر یک از بسته ها با توجه به مقدار مصرف هر یک افراد از سطح اینترنت متغیر می باشد. طبیعی است که هرچه مقدار باند بیشتر باشد؛ عملکرد های کاری نیز با سرعت بیشتری انجام می شوند. همچنین توجه به هزینه هایی که باید در هر یک از این سرویس ها استفاده کنید، بسیار حائز اهمیت می باشند.

همچنین اگر استفاده از اینترنت نیز به فعالیت های روزمره تان در هر یک از شبکه های اجتماعی و تماشای فیلم هایی کوتاه محدود شود، می توانید از یک سرویس با سرعت بالا و پهنای کم و یا متوسطی برخوردار شوید که علاوه بر صرفه جویی در هزینه ها، برایتان موثر تر خواهد بود.

گفتنی است که اگر چندین سیستم متصل به این اینترنت برای بررسی شبکه های اجتماعی و تماشای فیلم وجود داشته باشد، باید باند اینترنتی خود را گسترش دهید تا در نهایت برای افت سرعت از نگرانی کمتری برخورار شوید.

مثالی که در ادامه گفته شده است به شما در درک بهتر این چنین موضوعات کمک به سزایی می کند. (نسبت هر یک از داده های اینترنتی با پهنای باند به مانند آب است؛ به این صورت که هر اندازه مقدار لوله های آب بشتر باشند از باند گسترده تری برخوردار هستید که از این رو به خدمات لوله کشی مشابه است.)