امروزه دیجیتالی شدن دولت‌ها دیگر حرف تازه‌ای محسوب نمی‌شود. ورود هوش مصنوعی به حوزه خدمات دولتی را می‌توان تکامل یافتن فرایند دیجیتالی شدن دولت‌ها دانست.
به گزارش گرداب - به‌کارگیری هوش مصنوعی در سراسر حیطه‌های زندگی در حال گسترش است. در سال ۲۰۲۰، ۴.۲ میلیارد دستیار صوتی دیجیتال در دستگاه‌هایی در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته است و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۴ تعداد این دستیار‌های صوتی به ۸.۴ میلیارد واحد می‌رسد؛
یعنی بیشتر از کل جمعیت جهان. امروزه کاربران اینترنتی به مرور در حال عادت کردن به تجربه‌های شخصی‌شده‌ای هستند که تعدادی از برنامه‌ها و برند‌ها در خدماتشان ارائه می‌کنند. از سوی دیگر به‌کارگیری روش‌های مبتنی بر فناوری‌های جدید برای انجام خدمات دولتی، باعث آسان‌تر شدن آنها شده است.
با پیشرفت بیشتر فناوری، انتظار می‌رود که بسیاری از فعالیت‌های دولت‌ها و کار‌های اداری دیجیتالی شود. هوش مصنوعی در این میان می‌تواند به دولت‌ها برای بهبود خدمات دیجیتالی‌شان کمک بسیاری بکند و امروزه کشور‌های متعددی اقدام به ایجاد پروژه‌هایی در این زمینه کرده‌اند و به دلیل فواید متعددی که به‌کارگیری از هوش مصنوعی برای حکومت‌ها دارد، دولت‌ها یکی از اصلی‌ترین سرمایه‌گذاران در این حوزه هستند.
ویدیو: گاردین، هوش مصنوعی چطور به بانک‌ها برای مقابله با فساد مالی کمک می‌کند
به‌طور مثال موسسه دانمارکی BIG و شرکت فناوری Terminus وابسته به دولت چین، از برنامه‌های خود برای ایجاد پروژه‌ای با نام «شهر هوش مصنوعی» رونمایی کرده‌اند. این پروژه قرار است در شهر چونگ‌کینگ در جنوب غرب چین ایجاد شود.
به‌طور کلی می‌توان فواید هوش مصنوعی برای دولت‌ها را به سه شاخه اصلی تقسیم کرد:
صرفه‌جویی در هزینه‌ها: به‌کارگیری هوش مصنوعی باعث بهبود عملکرد دستگاه‌ها و خدمات آنها می‌شود. به‌طور مثال در کشور آمریکا طبق پژوهش‌هایی که انجام شده است، حدود ۵۳% از ایالت‌ها و مقامات محلی برای انجام روند اداری معمولشان هزینه‌های گزافی را متحمل می‌شود.
بنا به گزارش‌ها خودکار شدن وظایف کارمندان دولت فدرال می‌تواند باعث صرفه‌جویی چیزی در حدود ۹۶.۷ میلیون ساعت تا ۱.۲ میلیارد ساعت کاری شود. به‌کارگیری از هوش مصنوعی در این فرایند اتوماسیون می‌تواند ۳.۳ تا ۴۱.۱ میلیارد دلار را ذخیره کند.
ارائه خدمات جدید: استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند خدمات جدید بسیاری را در خدمت شهروندان قرار دهد و یا خدمات فعلی را بهبود ببخشد.
به‌طور مثال آموزش کارمندان از طریق نرم‌افزار‌های شخصی‌شده کارایی بسیار بیشتری به همراه دارد و یا هوش مصنوعی می‌تواند به ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی، آموزشی، امنیتی و ... کمک کند.
داده‌های بیشتر برای تصمیم‌گیری: دولت‌ها هر روز حجم زیادی از اطلاعات پیرامون شهروندان خود ذخیره می‌کنند. اما بدون انجام تحلیل‌های دقیق، این داده‌ها چندان نمی‌توانند تأثیر کارآمدی در تصمیم‌گیری‌ها داشته باشند.
هوش مصنوعی می‌تواند امکان تحلیل این حجم زیاد از داده‌ها را فراهم کند و از سوی دیگر گردآوری اطلاعات از طریق هوش مصنوعی، و نه شیوه‌های سنتی، باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود.
در این نوشته بر روی کاربرد‌های هوش مصنوعی برای دولت‌ها متمرکز خواهیم شد و حوزه‌های متفاوت این کاربردها، چالش‌ها را بررسی می‌کنیم و در نهایت به گفتگو پیرامون نمونه‌هایی از موارد موفق این کاربردها می‌پردازیم.
کاربرد‌های هوش مصنوعی برای دولت‌ها
هوش مصنوعی می‌تواند در انجام بسیاری از خدمات دولتی مفید باشد. در ادامه تعدادی از این خدمات را از نظر تأثیر هوش مصنوعی بر آنها بررسی می‌کنیم:
رفاه اجتماعی و عدالت اقتصادی:
کلاهبرداری، رشوه، اختلاس و فساد مالی یکی از اصلی‌ترین مشکلات دولت‌هاست. در بسیاری از کشور‌ها فساد اقتصادی باعث خسارت میلیاردی به کشور می‌شود.
این مسئله به‌خصوص در طرح‌های رفاهی دولت‌ها برای اقشار آسیب‌پذیر خود را نشان می‌دهد. به‌طور مثال انتظار می‌رود که در انگلستان بر اثر کلاهبرداری برای دریافت یارانه‌های معیشتی و ارائه ادعا‌های جعلی پس از همه‌گیری کرونا، تنها در طی چند هفته ۱.۵ میلیارد پوند از بودجه این کشور مفقود شده باشد.
در کشور ما نیز در سال‌های اخیر مسئله شناسایی دقیق اقشار کم‌درآمد برای پرداخت هوشمند یارانه‌ها یکی از مشکلات و چالش‌های اصلی دولت بوده است.
هوش مصنوعی می‌تواند در شناسایی و تشخیص فساد مالی و ارائه سامانه‌ای دقیق، شفاف و هوشمند به دولت‌ها کمک کند و این‌گونه امکان ردیابی فساد‌های ریز و درشتی که از کمک هزینه‌ها و یارانه‌های دولت صورت می‌گیرد را فراهم سازد.
ویدیو: سخنان باراک اوباما درباره آینده هوش مصنوعی
به‌کارگیری هوش مصنوعی در این حیطه می‌تواند الگو‌هایی برای تعیین میزان معیشت افراد پیدا کند و مانع از این شود که اشخاص دیگری با استفاده از اطلاعات هویتی افراد دیگر دست به فساد مالی بزنند.
همچنین می‌توان از داده‌های شبکه‌های اجتماعی برای بررسی ادعا‌های افراد استفاده کرد تا در صورت مغایرت میان ادعای افراد و مطالبی که آنها در شبکه‌های اجتماعی قرار داده‌اند، از پرداخت یارانه به آنها خودداری کرد.
به‌طور خلاصه باید گفت هوش مصنوعی می‌تواند در ایجاد سامانه‌ای شفاف و عادلانه برای مبارزه با فساد اقتصادی به ما کمک کند و همچنین با شناسایی اقشار آسیب‌پذیر و مشخص کردن ادعا‌های جعلی در این زمینه به دولت‌ها برای انجام بهتر سیاست‌های رفاهی کمک کند.
بهداشت و سلامت
یکی از کاربرد‌های هوش مصنوعی در حوزه بهداشت و سلامت، ردیابی بیماران و ممانعت از گسترش بیماری است؛ مسئله‌ای که به‌خصوص در زمان همه‌گیری کرونا به یکی از دغدغه‌های اصلی دولت‌ها تبدیل شده است. هوش مصنوعی در این زمینه می‌تواند برای پیشگیری از گسترش بیماری به کار آید.
به‌طور مثال در این زمینه دولت چین در اقدامات خود در برابر کرونا از هوش مصنوعی بهره برده است. به‌طور کلی به دوگونه می‌توان از هوش مصنوعی در این زمینه استفاده کرد.
نخست ساختن الگوریتم‌های یادگیری ماشین که بتوانند از طرق مختلف بر بیمارانی با علائم مشابه در مکان‌های متفاوت نظارت کنند، الگو‌های بیماری را بشناسند و بتوانند هنگامی که فرد در خطر نزدیکی با بیماری قرار می‌گیرد، به او هشدار دهد.
هوش مصنوعی همچنین می‌تواند با انجام تحلیل نموداری به شناسایی آشنایان یک ناقل ویروس بپردازد. روشی که در کشور چین مورد استفاده قرار گرفته است و افرادی که با مبتلایان کرونا سروکار دارند، از ورود به مکان‌های عمومی منع می‌شوند.
به‌طور مثال شرکتی با نام We-Yun با استفاده از پایگاه داده نموداری Neo۴j برنامه‌ای ساخته است که این امکان را برای شهروندان چینی فراهم می‌کند که ببینند آیا با یک فرد مبتلا به ویروس ارتباط داشته‌اند یا نه.
هوش مصنوعی همچنین در زمینه درمان مبتلایان کرونا نیز می‌تواند کارآمد باشد. در این زمینه یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که سامانه‌های سلامت کشور‌ها با آن روبرو هستند، شناسایی بیماران بدحال است؛
زیرا که بر اثر زیاد بودن بیماران و محدودیت‌های خدمات اورژانسی بیمارستان‌ها، امکان رسیدگی به همه بیماران وجود ندارد و در این زمینه ابزار‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند سوابق بیماران را بررسی کنند و میزان خطری که بیمار مبتلا با کرونا با آن روبروست را ارزش‌گذاری کرده تا در این زمینه بتوان جهت اولویت‌بندی برای رسیدگی به بیماران اقدام کرد.
امنیت داخلی
شناسایی جرائم و مشخص کردن مکانی که نیاز به حضور پلیس دارد و یا پیش‌بینی‌های پلیسی، از جمله کاربرد‌های هوش مصنوعی در زمینه امنیت داخلی است.
هوش مصنوعی می‌تواند با استفاده از شناسایی الگو‌هایی که در نقشه برخورد‌های پلیس وجود دارد، به پیش‌بینی بپردازد که جرائم بعدی در چه زمان و مکانی رخ خواهد داد.
عکس: نمودار تصویری جرائم ۹۰ روزه اوکلند کالیفرنیا و پیش‌بینی از مکان احتمالی جرائم بعدی
هرچند که پرسش‌های زیادی درباره عادلانه بودن الگوریتم‌های هوش مصنوعی در زمینه پیش‌بینی‌های پلیسی وجود دارد و این الگوریتم‌ها در کشور‌های غربی مورد اعتراض حامیان اقلیت‌های نژادی قرار گرفته‌اند، اما به‌کارگیری هوش مصنوعی می‌تواند به بهبود عملیات گشت‌زنی نیرو‌های پلیس کمک کند.
به‌طور مثال ابرشرکت پالانتیر (Palantir) که در زمینه ابزار‌های تحلیل داده فعالیت می‌کند، راهکار‌هایی برای نیرو‌های انتظامی ارائه می‌کند.
یکی دیگر از اصلی‌ترین کاربرد‌های هوش مصنوعی برای دولت‌ها، کمک به نظارت آنها بر افراد جامعه است. به‌طور کلی دیجیتالی شدن زندگی انسان باعث این شده است که امکان بسیار زیادی برای نظارت دولتی فراهم شود و هوش مصنوعی می‌تواند این فرایند را کارآمدتر کند.
نظارت هوش مصنوعی اشاره به فرایند الگوریتم‌های یادگیری ماشین و یادگیری عمیق دارد که به تحلیل تصاویر، ویدیو‌ها و داده‌های ذخیره‌شده از دوربین‌های مداربسته می‌پردازد.
هوش مصنوعی از طریق شیوه‌هایی، چون تشخیص چهره به دولت‌ها این امکان را می‌دهد تا افراد را از طریق سوابق ویدیویی موجود شناسایی کنند.
نظامی
اصلی‌تری کاربرد هوش مصنوعی در امور نظامی را می‌توان در پهپاد‌ها جستجو کرد. پهپاد‌های خودکار نظامی هواپیما‌های جنگی بدون سرنشینی هستند که معمولاً برای حمله موشکی، شناسایی و بازرسی استفاده می‌شوند.
این هواپیما‌ها معمولاً با نظارت و کنترل انسانی اداره می‌شوند و سطوح متعددی از خودکار بودن و هوش مصنوعی را دارا هستند.
به‌طور مثال برای اشاره به یکی از آخرین نمونه‌های به‌کارگیری پهپاد‌های نظامی، می‌توان به پهپاد‌هایی که توسط دولت آذربایجان در درگیری ناگورنو قره باغ اشاره کرد که علیه ارمنستان به کار گرفته شد؛ هرچند که این پهپاد‌ها اغلب توسط انسان هدایت می‌شد.
حمل‌ونقل
معروف‌ترین کاربرد هوش مصنوعی در حوزه حمل‌ونقل، ماشین‌های خودران یا بدون راننده است. فارغ از انواع مختلف خودرو‌های خودران که همه آنها از ظرفیت و فناوری لازم برای استفاده انبوه برخوردار نیستند، شاتل‌های حمل‌ونقل که در بخش حمل‌ونقل عمومی قرار می‌گیرند، برای ورود به این حوزه آمادگی جدی دارند.
این‌گونه خودرو‌ها که در مسیر‌های از پیش مشخص‌شده و آموخته‌شده با سرعتی حداکثر تا ۵۰ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کنند، می‌توانند در کارخانه‌ها، مراکز تفریحی و توریستی شهر‌ها و در حومه‌های شهری مورد استفاده قرار بگیرند. هوش مصنوعی می‌تواند باعث بهبود عملکرد کلی حمل‌ونقل عمومی شود و شیوه‌های فعلی را بهبود ببخشد.
برخلاف سایر انواع خودرو‌های خودران که همچنان نیاز به یادگیری بیشتر و قانون‌گذاری دقیق‌تر دارند، انتظار می‌رود که شاتل‌ها به سرعت مورد استفاده قرار بگیرند؛
زیرا که استفاده از شاتل‌های حمل‌ونقل به دلیل کم بودن خطر‌های احتمالی و استفاده در مکان‌های امن، نیاز به قانون‌گذاری پیچیده‌ای ندارد و همچنین اعتماد مردم به این وسیله‌ها بسیار بیشتر از سایر ماشین‌های خودکار است.
براساس پیمایشی که توسط دانشگاه میشیگان انجام شده، ۸۶% از افراد پس از استفاده اعلام کردند که به این خودرو‌ها اعتماد دارند و ۶۶% از کسانی که از این خودرو استفاده نکرده‌اند نیز به آن اعتماد داشتند. از سوی دیگر بنابر نظرسنجی دیگری، ۷۰% آمریکایی‌ها حاضر نیستند به جای خودرو‌های فعلی از خودرو‌های خودران استفاده کنند و به آن اعتماد ندارند.
یکی از اصلی‌ترین مشکلات کشور‌های مدرن، مسئله ترافیک و راه‌بندان‌های شدیدی است که در شهر‌های بزرگ اتفاق می‌افتد.
ترافیک مشکلی بزرگ هم برای شهروندان و هم دولت‌هاست که باعث اتلاف وقت زیاد، مصرف سوخت و تولید آلاینده‌ها می‌شود. هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل اطلاعاتی که از شبکه‌های اجتماعی و دستگاه‌های کاربران به دست می‌آورد، در این زمینه بسیار مؤثر باشد.
یکی از نمونه‌های اولیه و پرکاربرد چنین مسئله‌ای را می‌توان نرم‌افزار نقشه‌های گوگل یا Google Maps دانست که می‌تواند در انتخاب مسیر بهتر تا اندازه زیادی کارآمد باشد. با توجه به ورود بسیاری از شرکت‌ها به این حوزه، باید گفت در آینده‌ای نزدیک، هوش مصنوعی با همکاری دولت‌ها می‌تواند نقش مهمی در کم کردن میزان ترافیک در شهر‌های بزرگ ایفا کند.
ویدیو : چطور سوگیری‌ها و پیش‌داوری‌ها در هوش مصنوعی جا می‌گیرد
آموزش و پرورش
الگو‌های یادگیری ماشین می‌توانند شیوۀ خاصی از آموزش را فراهم کنند. با استفاده از این الگو‌ها می‌توان برنامه‌های درسی اختصاصی برای کاربر‌ها تعریف کرد.
هوش مصنوعی می‌تواند روند و سابقه آموزشی کاربر را تحلیل کرده تا از ارائۀ محتوای آموزشی اضافی به او خودداری شود و نواقص و ایراد‌های مسیر آموزشی او برطرف شود.
هوش مصنوعی همچنین می‌تواند به معلمان نیز یاری رساند و به تصحیح کردن آزمون‌ها بپردازد. به‌طور مثال، در تعدادی از کلاس‌های دانشگاه میشیگان، دانشجویان حتی در کلاس‌های بسیار بزرگ، بلافاصله پس از تحویل پاسخ‌های خود، به کمک هوش مصنوعی بازخورد و نتیجه آن را تحویل می‌گیرند.
این الگوریتم‌های تحلیل متن به‌طور خودکار، نوشته‌های دانشجویان را مورد بازبینی قرار می‌دهد تا نقاط قوت را شناسایی کرده و برای حل کمبود‌ها راهکار‌هایی عملی ارائه کند.
پیشگیری و مدیریت بحران
هوش مصنوعی می‌تواند در پیشگیری و مدیریت بحران به دولت‌ها کمک کند. هوش مصنوعی می‌تواند با ایجاد الگوریتمی برای شناسایی و واکنش به بلایای طبیعی از قبیل سیل، زلزله، آتش‌سوزی و بهمن در شکل‌گیری اقدامی مؤثر در این زمینه کمک کند.
به‌طور مثال محققانی در کشور آمریکا الگوریتم‌هایی برپایه یادگیری ماشین نوشته‌اند که می‌تواند نقشه رطوبتی از جنگل‌ها ارائه کند و به وسیله آن مناطقی که مستعد آتش‌سوزی‌های بزرگ هستند را شناسایی کند.
هوش مصنوعی همچنین می‌تواند باعث کارآمدتر شدن سامانه‌های فوریت‌های پزشکی و پلیسی نیز شود؛ به‌طور مثال فناوری تشخیص صدا می‌تواند به دسته‌بندی اولویت‌های فوریتی کمک کند و با شناسایی لحن صدای فرد باعث شود کسی که در خطر جدی قرار دارد، زودتر مورد پشتیبانی قرار گیرد.
ارتباط با مردم
هوش مصنوعی می‌تواند ابزاری بسیار ارزشمند برای روابط عمومی سازمان‌ها و ادارات فراهم کند و عملکرد آنها را بهبود ببخشد. این به‌خصوص می‌تواند به سازمان‌های عمومی که مخاطبانشان بخش وسیعی از جامعه را در برمی‌گیرد، کمک کند. پرکاربردترین نمونه از این ابزارها، بات‌های گفتگو یا Chatbots هستند.
بات‌های گفتگو به دولت‌ها این امکان را می‌دهند که کار‌هایی از قبیل برنامه‌ریزی برای تعیین وقت، پاسخ به سؤالات متداول (FAQ)، منتقل کردن درخواست به بخش مربوطه در دولت، پر کردن فرم‌ها، کمک به جستجو در اسناد و حتی برای استخدام (به‌طور مثال ارتش آمریکا در این زمینه پیشگام است) انجام دهند.
از سوی دیگر هوش مصنوعی و ابزار‌های تحلیل کلان داده می‌تواند به دولت و سازمان‌ها برای گرفتن بازخوردی مناسب از شهروندان کمک کند.
سازمان‌ها با استفاده از تحلیل داده‌هایی که مردم در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند، می‌توانند به نمایی کلی از جامعه دسترسی داشته باشند و تاثیرات سیاست‌ها و اقدامات خود را به‌طور علنی مشاهده کنند.
گرفتن بازخورد از طریق تحلیل مطالب شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به سازمان‌های دولتی برای شناسایی نقاط ضعف و قوت خود کمک کند تا آنها بتوانند خدماتشان را بهبود ببخشند.
سایر حوزه‌ها
اتوماسیون اداری و تجاری: هوش مصنوعی می‌توان برای تعیین اصالت اسنادی، چون فاکتورها، نقشه‌های ساختمانی، مجوزها، اسناد حقوقی و مالکیتی و نامه‌ها مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی در این زمینه می‌تواند باعث بهبود و سرعت این فرایند‌ها شود.
نوشتن پیش‌نویس اسناد و محتوا: نوشتن متون به زبان دقیق و متعارف در حیطه‌های تخصصی گوناگون، نیاز به تجربه بالایی دارد. هوش مصنوعی می‌تواند با فراهم کردن قالب‌ها به تولید محتوا و متون بپردازد.
به‌طور مثال می‌توان به روبات‌های تولید خبر اشاره کرد. به تازگی شرکت مایکروسافت تعدادی از روزنامه‌نگاران خود را اخراج کرد و وظایف آنها را به برنامه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی داد.
ترجمه: یکی از کاربرد‌های متعارف هوش مصنوعی بهبود فرایند ترجمه است که این مسئله می‌تواند به ترجمه کارآمدتر اسناد حکومتی کمک کند.
