مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی ابعاد مسئله اطلاعات، اخبار و محتوای خلاف واقع در فضای مجازی را بررسی و بر نیاز جدی نسبت به ورود مجلس از باب تقنین در این زمینه تأکید کرد.
به گزارش گرداب، گزارشی با عنوان بررسی ابعاد مسئله اطلاعات، اخبار و محتوای خلاف واقع در فضای مجازی و ارائه پیشنویس قانونی در مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده است که خلاصه آن به شرح زیر است.
پس از ابتکار شورای عالی فضای مجازی در تصویب «الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» مورخ ۱۶ دی ماه ۱۳۹۹ با وجود مفاد قانونی که قبلاً در خصوص نشر اکاذیب به تصویب رسیده بود، نیاز جدی نسبت به ورود مجلس از باب تقنین در این زمینه احساس می‌شود، با وجود قوانین فعلی، چالش‌های جدی برای پیشگیری و مقابله با محتوای خلاف واقع وجود دارد، ازجمله اینکه، رسیدگی به مطالب خلاف واقع منوط به شکایت شاکی خصوصی است.
ضمانت اجرا‌ها از کفایت لازم برخوردار نیستند و به دلیل عدم توجه به ابعاد پیام‌های توده شده و ابزار‌های ارتباطی جدید و هنجار‌های ارتباطی زیست بوم ارتباطی، بازدارندگی نخواهند داشت. در قوانین فعلی نسبت به روش‌های پیشگیرانه قبل از تولید و نشر اطلاعات (Proactive) و بعد از آن (Reactive) خلأ وجود دارد و نسبت به مسئولیت سکوی نشر، درگاه نشر، تولیدکننده محتوا، نشردهنده محتوا و بازنشردهنده آن تفکیکی وجود ندارد.
به همین دلیل امکان تعیین و تصریح مسئولیت ذی نفعان مختلف در زیست بوم فضای مجازی در رابطه با محتوای خلاف واقع وجود ندارد.
از این رو با توجه بر محور‌های زیر پیش نویس «طرح پیشگیری و مقابله با انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خلاف واقع در فضای مجازی» تهیه و در پیوست گزارش حاضر ارائه شده است:
۱. رویکرد جامع نسبت به انواع محتوای خلاف واقع
۲. تفکیک مسئولیت‌های نهاد تنظیم گر، سکوی نشر، درگاه نشر و کاربران فضای مجازی
۳. آگاهی بخشی به موازات جرم انگاری در موارد ضروری
۴. خودتنظیم گری و استفاده از خرد جمعی و ظرفیت عمومی کاربران در امتداد نهاد‌های حاکمیتی و دستگاه‌های اجرایی به مثابه تنظیم گران بخشی
۵. تفکیک شئون قانونگذاری و تنظیم گری
۶. تکمیل کننده قوانین پیشین در حوزه محتوای خلاف واقع
فصل اول این پیشنویس با عنوان کلیات واژگان و اصطلاحات به کار رفته در طرح را با ابتنا بر مصوبات شورای عالی فضای مجازی تعریف نموده است. فصل دوم با عنوان وظایف دستگاه‌های اجرایی به کارگیری فناوری‌های بهروز در جهت اقدامات پیشگیرانه و ثبت درخواست‌ها و استعلام از دستگاه‌های مسئول پاسخگویی را پیشبینی کرده است. فصل سوم به مسئولیت سکو‌ها و درگاه‌های نشر اختصاص یافته است.
این فصل درگاه‌های نشر یک سویه و چند سویه را تفکیک کرده، چراکه مطالعه و بررسی‌های پیرامون نشر اخبار خلاف واقع در فضای مجازی نشان می‌دهد، انتشار گسترده محتوای خلاف واقع عمدتاً از مسیر درگاه‌های یک سویه اتفاق می‌افتد.
یعنی درگاه‌هایی که ماهیت «خبرگزاری و رسانه ای» دارند و صاحبان این درگاه‌ها نسبت به انتشار محتوا در آن مسئولیت خواهند داشت. صفحات شخصی کاربرانی که دنبال کنندگان زیادی دارند یا کانال‌هایی که نشر محتوا در آن‌ها توسط یک یا چند نفر مدیریت می‌شود از انواع درگاه‌های یک سویه هستند.
از این رو تعریف درگاه‌های یک سویه و مسئولیت ویژه صاحبان درگاه‌های نشر یک سویه به عنوان موجودیت‌هایی مهم و اثرگذار در مسئلة محتوای خلاف واقع به احکام این قانون اضافه شد. فصل آخر نیز به تخلفات و جرائم بازیگران این زیست بوم اختصاص دارد.
لینک کامل این گزارش در (اینجا) قابل مشاهده است.
