بازی‌های رایانه‌ای زمانی به اعتیاد برای افراد تبدیل می‌شوند که وقتی شخص شروع به بازی می‌کند، خود را در رابطه و در قالب شخصیت‌های بازی حس کند. درواقع فرد قصد دارد برای رسیدن به اهداف شخصیت بازی، انجام آن را ادامه دهد و یا اینکه در قالب یک عضو تیم ورزشی برای رسیدن به موفقیت آن تیم تلاش کند.
به گزارش گرداب، تحقیقات نشان داده بازی‌های رایانه‌ای به ویژه بازی‌های آنلاین گسترده، به بازیکنان این اجازه را می‌دهند که رفتار بسیار متفاوتی از شخصیت عادی خود نشان دهند، به طور مثال یک نوجوان خجالتی می‌تواند یکباره تبدیل به یک شخص اجتماعی و یا یک فرد منفعل تبدیل به شخصیتی تهاجمی شود، اما خوب است بدانید که اعتیاد به رایانه و بازی رایانه‌ای در دسته‌بندی‌های اختلالات روانی و ذهنی قرار نمی‌گیرند.
بسیاری از متخصصان حوزه روانشناسی، معتقدند که بازی‌های رایانه‌ای مانند قمار یک فرآیند اعتیادآور است و طبق بررسی‌ها حدود ۱۰ درصد بازیکنان و کاربران بازی‌های رایانه‌ای، رفتاری که حاکی از اعتیاد آن‌هاست از خود بروز می‌دهند. امروزه به دلیل استفاده زیاد کودکان از بازی‌های کامپیوتری و تبدیل آن به مهمترین سرگرمی آنها نوع و چگونگی استفاده از بازی‌های رایانه‌ای مهم است و توجه ویژه‌ای را می‌طلبد.
رایانه‌ها که امروز تقریبا در بیشتر شئون زندگی انسان‌ها راه یافته‌اند، هم‌چون دیگر ساخته‌های دست بشر، دو روی سکه دارند که یک سوی آن بهره‌گیری درست و مفید برای سرعت‌بخشی دقت در کار‌ها و کمک به پیشرفت امور است و روی دیگر آن استفاده‌های نادرست و نابه‌جاست که گاه، آسیب‌های فراوان را در پی دارد و در این میان بازی‌ها با بهره‌گیری از تصاویر پرتحرک و صدا‌های مهیج، دنیایی از هیجان را به این انسان‌های تشنه‌ی جنب و جوش ارزانی می‌کند و همین جذبه و کشش زیاد است که روح و جسم آنان را برده وار، مطیع خود می‌سازد و به دنیایی از تخیلات می‌برد که خود را محور و قهرمان اصلی ماجرا می‌پندارند.
بازی‌های رایانه‌ای طبق اظهارات کارشناسان، با ترفند‌های گوناگون چنان تأثیری بر فکر و اعصاب کودکان می‌گذارند که در واقع خود او نیز جزئی از مجموعه ماشینی می‌شود. بازی‌های رایانه ای، زمانی مخرب خواهند بود که کودک به تنهایی برای ساعات طولانی، غرق بازی شود، بنابراین باید برای کاهش آسیب‌های این گونه بازی ها، والدین وقت بیشتری را به کودک و نوجوان خویش اختصاص دهند. وقتی که افراد بازی می‌کنند، مغز آنها اندروفین تولید می‌کند، اتفاقی که توسط قماربازان و یا افراد معتاد به مواد مخدر تجربه شده است؛ اگر یک نوجوان معتاد به بازی‌های کامپیوتری برای انجام تکالیف و کار‌های درسی خود نیاز به استفاده از کامپیوتر را داشته باشد، دچار وسوسه خواهد شد.
در این راستا برنامه‌های درمانی که مختص نوجوانان است با جدا کردن شخص از محیط زندگی فعلی آغاز می‌شوند. برای مثال اردوی تابستانی یا یک برنامه تفریحی در طبیعت و خارج از شهر که نوجوان را از محیط عادی روزانه خود جدا کند و او را در وضعیتی قرار دهد که دنیای واقعی را تجربه کند. بعد از حضور در فضای جدید، زمان را با فعالیت‌هایی که از قبل طراحی کرده‌اید، سپری کند.
البته در این زمینه باید این مسئله را مد نظر داشته باشیم که برنامه‌ریزی درست و انتخاب‌های مناسب در این راه حل بسیار اثر گذار هستند. به گفته کارشناسان، در همین روش، فرستادن نوجوانان به چالش‌های اجتماعی پرجنب و جوش و یا اردو‌هایی با محیط رقابتی شدید باعث می‌شود که این عمل نتیجه عکس بدهد و نه تنها اثرگذاری مثبتی نخواهد داشت بلکه اثرات مخربی از خود بر جای خواهد گذاشت؛ بنابراین استفاده از اردو‌های تفریحی و حضور در طبیعت به نحوی که اگر درست و مطابق با نیاز‌های شخص طراحی و برنامه ریزی شود می‌تواند موثر باشد و در مراحل حادتر استفاده از عناصر درمانی با مشورت روانشناسان خبره اثر بخش خواهد بود.
اما از جمله عوارض فیزیکی اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای می‌توان به سندروم تونل کارپال (نوعی بیماری مربوط به مچ دست)، میگرن، اختلال خواب، کمردرد و اختلال در غذا خوردن عدم توجه به بهداشت شخصی اشاره کرد. همچنین اگر فردی دو یا سه مورد از نشانه‌هایی مانند تمایل و علاقه شدید بی اهمیت نشان دادن زمان، عدم کنترل زمان، از دست دادن زمان، تاثیر منفی بر دیگر بخش‌های زندگی، پنهان بردن به بازی و اینترنت به هنگام بروز مشکلات، دفاع از عملکرد، استفاده نادرست از پول و احساسات چند گانه را داشته باشد، می‌تواند در دسته بندی افراد معتاد به اینترنت و بازی‌های کامپیوتری قرار گیرد.
مهمترین اقدامات برای کاهش پیامد‌های منفی بازی‌های رایانه‌ای
در این میان، والدین باید به بازی‌های تصویری خلاق که کودکان و نوجوانان به وسیله آنها، معما‌هایی را حل می‌کنند، بیش از بازی‌های دیگر توجه کرده و آنها را به سوی چنین بازی‌هایی سوق دهند؛ بنابراین هر قدر ارتباط صحیح بین والدین و فرزندان بیشتر باشد، زمینه استفاده از چنین بازی‌های خشنی کمتر فراهم می‌شود، در غیر این صورت مقصر اصلی والدینی هستند که فرزندان خود را برای ساعات طولانی در مقابل تلویزیون، کامپیوتر، ویدئو، گیم، یا فیلم‌های ویدئویی رها می‌کنند.
مسئولان و سازمان‌های مربوطه هم هشدار‌های لازم را در این زمینه می‌دهند، به طور مثال رییس پلیس فتای تهران بزرگ در این زمینه گفته است؛ بسیاری از بازی‌های معروف قابلیت گفتگو یا چت به صورت متنی، صوتی و ویدیویی را دارند که متأسفانه والدین از خطرات آن بی اطلاع هستند و در این میان مجرمان سایبری نیز با هویت غیر واقعی در بازی‌های آنلاین شرکت کرده و اقدام به اغفال کاربران به خصوص کودکان و نوجوانان می‌کنند؛ بنابراین والدین باید ضمن رعایت رده بندی سنی بازی‌ها برای فرزندان خود، ارتباط آنان را نیز در بازی‌های آنلاین با دقت زیر نظر داشته باشند.
