شرح حدیثی از امام صادق (ع) در دوستی و خدمت بی‌منت

تاریخ انتشار : ۱۳ دی ۱۳۸۹

حضرت آيت‌الله العظمي خامنه‌اي (مدظله العالی) در درس خارج فقه خود به شرح حديثي از امام صادق (ع) درباره دوستی و خدمت بی‌منت پرداختند.

به گزارش گرداب به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ایمدظله العالی، رهبر فرزانه انقلاب در درس خارج فقه خود به شرح حدیثی از حضرت امام صادق علیه‌السّلام پرداختند.

«‫عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ الْمُؤْمِنُونَ خَدَمٌ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ قُیل وَ کَیْفَ یَکُونُونَ خَدَماً بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ قَالَ یُفِیدُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً...»
کافى، ج ۲، ص ۱۶۷

فى الکافى، عن الصّادقعلیه‌السّلام: «المؤمنون خدم بعضهم لبعض»؛ حضرت امام صادقعلیه‌السلام فرمودند: مؤمنین، خدمتگاران یکدیگرند. خدم، جمع خادم است؛ یعنى خدمتگاران. در فارسى، ما براى کلمه‌ خدم می‌گوئیم خدمتگار؛ که محترمانه‌اش کلمه‌ "خدمتکار" است، و غیرمحترمانه‌اش کلمه‌ "نوکر" است، نه خدمتگزار. تعبیر خدمتگزار، یک تعبیر دیگرى است و در فارسى یک معناى عرفىِ دیگرى دارد، که متفاوت است با معناى خدمتکار. خدم، جمع خادم است. خادم به‌‌ همان معناى خدمتکار است.

می‌گوید: مؤمنین خدمتکارهاى همدیگرند. [خب مستمعین]، تعجب کردند: چطور؟ همه خدمتکار همدیگر هستند؟ یا به تعبیر عرفى‌تر، همه نوکر همند؟ «قیل و کیف یکونون خدما بعضهم لبعض»؛ چه جور می‌شود که بعضى، بعضى دیگر را خدمتکار باشند؟ یعنى مثلاً بروند خانه‌هاى همدیگر، خدمتکارى کنند؟ فرمود: «یفید بعضهم بعضا»؛ [یعنی] به هم فایده برسانند. پس فایده رساندن مؤمنین به یکدیگر، خدمکارى به آنهاست؛ [و در آن] منّتى وجود ندارد؛ نکته این است.

اگر چنانچه ما به هم خدمتى کردیم و به یکدیگر فایده‌اى رساندیم، چه در عرضِ هم باشیم - مثل ما مردم معمولى کوچه و بازار که به حسب شأن اجتماعى، در عرض یکدیگر قرار داریم - چه آن کسى که به حسب موقعیت اجتماعى، شأن بالاترى دارد؛ مثلاً رئیس یک تشکیلاتى است، دیگر نباید سر یکدیگر منّتى داشته باشیم. به نظر ما نکته‌ این حدیث، تنها این نیست که افراد باید به هم نفع برسانند؛ بلکه این هم هست که این نفع رساندن موجب منّت نباشد، تا این خدمتى را که می‌کنند، با منّت گذاشتن باطل نکنند.