بنا بر گزارشی که مرکز امنیتی نیو آمریکن در سال ۲۰۱۹ منتشر کرده است، ایالات متحده و چین دو کشور پیشرو در تحقیقات و توسعه هوش مصنوعی با بیشترین سرمایه‌گذاری در صنایع نظامی هستند.
به گزارش گرداب، در سال‌های اخیر کشور‌های زیادی شروع به استفاده از هوش مصنوعی در صنایع نظامی خود کرده‌اند. الگوریتم‌های یادگیری ماشین و رباتیک در کنار دیگر شاخه‌های این تکنولوژی به سرعت در حال توسعه در مسائل نظامی می‌باشند. کشور‌های بسیاری پیشرفت‌های فناوری هوشمند در صنایع نظامی خود را منتشر نکرده و در اختیار عموم قرار نمی‌دهند، در میان کشور‌هایی که وضعیت پیشروی آن‌ها در این حوزه مشخص‌تر است می‌توان آمریکا، چین، روسیه، انگلیس، فرانسه، آلمان، ایران، کره شمالی و کره جنوبی را برشمرد. رژیم غاصب صهیونیستی نیز اقدامات زیادی برای توسعه استفاده از هوش مصنوعی در صنایع نظامی خود کرده است.
از جمله مولفه‌های مشخص کننده میزان پیشرفت دولت‌ها در استفاده نظامی از هوش مصنوعی، می‌توان قابلیت‌ها و زیرساخت‌های فناوری هوشمند در هر کشور، میزان سرمایه‌گذاری در صنایع نظامی هوشمند، راهبرد‌های منتشر شده در این حوزه و اختراعات و ماشین‌های تولید شده توسط ارتش، وزارت دفاع یا شرکت‌های فناوری وابسته به این نهاد‌ها در کشور‌های مختلف است.
بنا بر گزارشی که مرکز امنیتی نیو آمریکن (Center for New American Security) در سال ۲۰۱۹ منتشر کرده است، ایالات متحده و چین دو کشور پیشرو در تحقیقات و توسعه هوش مصنوعی با بیشترین سرمایه‌گذاری در صنایع نظامی هستند. این دو کشور نقشه جاه‌طلبانه‌ای برای به کارگیری هوش مصنوعی در ارتش خود کشیده و دنبال می‌کنند. در این گزارش چهار مولفه اصلی به عنوان محور‌های توسعه هوش مصنوعی در نظر گرفته شده است: سیاست‌ها و راهبرد نظامی، تحقیق و توسعه، سخت افزار و داده، سرمایه انسانی. این موسسه سپس با مقایسه چین و آمریکا به این نتیجه رسیده است که چینی‌ها در تحقیق و توسعه دست بالا را داشته و آمریکا در راهبرد و سیاست، سرمایه انسانی و سخت‌افزار و داده پیشرو است. در این گزارش روسیه، انگلیس، فرانسه، رژیم صهیونیستی و کره جنوبی نیز دولت‌های دیگری هستند که با داشتن میزان قابل توجهی قابلیت و زیرساخت به دنبال توسعه هوش مصنوعی در صنایع نظامی خود می‌باشند.
در میان کشور‌های جهان آمریکا بیشترین علاقه را به سرمایه‌گذاری در سیستم‌های نظامی هوشمند را نشان می‌دهد. طیف وسیعی از امکانات هوشمند، تجهیزات و برنامه‌های مبتنی بر رباتیک و الگوریتم‌های هوش مصنوعی در ارتش آمریکا توسعه یافته و یا تحقیقات پر هزینه روی آن‌ها در حال انجام است. آمریکا در پی استفاده از این فناوری در تسلیحات، لجستیک و ابزار تصمیم‌سازی در میدان نبرد بوده و شرکت‌های توسعه دهنده هوش مصنوعی قرارداد‌های کلانی با ارتش آمریکا در این حوزه می‌بندند.
آمریکا دارای استراتژی مدون در زمینه استفاده از هوش مصنوعی در صنایع نظامی است. هدف اصلی این کشور در راهبرد خود ارتقای آمادگی نیرو‌های رزمی و افزایش قدرت کشتار توسط نیروهایش است. استفاده از تکنولوژی هوشمند و رباتیک به هسته اصلی توسعه تسلیحاتی آمریکا برای آینده تبدیل شده است. آمریکا با صرف هزینه‌های هنگفت و سرمایه‌گذاری دائمی به دنبال توسعه هوش مصنوعی در میان نیرو‌های فعال، رزرو، عملیاتی و اداری، واحد‌های اطلاعاتی و ارتباطی، شناسایی رزمی، مدیریت پرسنل، پردازش اطلاعات تاکتیکی برای کمک به فرماندهان، طرح ریزی عملیات، آموزش، لجستیک، تامین، توسعه تسلیحات و دیگر بخش‌هاست.
دومین قدرت هوش مصنوعی در حوزه نظامی چین است. این کشور در حال استفاده از فناوری‌های نوظهور مانند سیستم‌های خودکار، محاسبات کوانتومی، رباتیک و الگوریتم‌های هوشمند به منظور به چالش کشیدن آمریکا به ویژه در منطقه اقیانوس آرام است. گزارشی که وزارت دفاع آمریکا در ۲۰۲۱ در مورد قدرت نظامی چین منتشر کرده نشان می‌دهد این کشور سعی دارد با هوش مصنوعی و دیگر تکنولوژی‌های پیشرفته مفاهیم عملیاتی خلاقانه را پیگیری کرده و به نیروی نظامی پیشرو جهان تبدیل شود.
به باور چین فناوری‌های نوظهور و هوش مصنوعی شکل و سرعت جنگ را در آینده تعیین خواهد کرد، بنابراین چینی‌ها به دنبال مکانیزه کردن تجهیزات، به روز کردن نیرو‌های عملیاتی و هوشمندسازی تسلیحات خود می‌باشند. این کشور نه‌تن‌ها در زمینه نیرو‌های کلاسیک رزمی به دنبال هوشمندسازی و رقابت با آمریکاست بلکه در صنایع پیشرو فضایی نیز به دنبال به کسب برتری می‌باشد. گزارش‌ها از وضعیت پیشروی ارتش چین در زمینه توسعه هوشمند نشان می‌دهد که این کشور سالانه ده‌ها میلیون‌ها دلار صرف تحقیق در این زمینه کرده و به صورت دائم در حال پرده‌برداری از جدیدترین دستاورد‌های خود در این حوزه است.
روسیه با دارا بودن یکی از ارتش‌های کلاسیک قدرتمند دنیا در حال توسعه بیش از ۱۵۰ سیستم نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی است که در مراحل مختلف توسعه هستند. این پروژه‌ها در بخش‌های جنگ الکترونیک، اطلاعات و شناسایی، تسلیحات خودگردان، ابزار تصمیم‌گیری راهبردی هوشمند و دیگر حوزه هاست. در سال ۲۰۱۴ وزارت دفاع روسیه اعلام کرد این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ تا سی درصد قوای نظامی خود را به صورت جزئی یا کامل هوشمندسازی کند.
سیاستگذاران و دولت روسیه معتقدند جنگ‌های آینده توسط هوش مصنوعی که به واسطه نیروی انسانی کنترل می‌شود انجام خواهد شد و این کشور باید در این زمینه سرآمد باشد. با این وجود سرمایه‌گذاری روسیه به نسبت آمریکا و چین در این زمینه کمتر است و روابط غیردوستانه با کشور‌های پیشرفته و تمایل استعداد‌های حوزه فناوری به مهاجرت از این کشور جزو چالش‌های آنهاست. روسیه توانسته است در زمینه تولید تسلیحات نظامی سطح بالایی از هوش مصنوعی را در تجهیزات گوناگون هوایی، زمینی، دریایی و موشکی توسعه دهد.
در اروپا سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس در توسعه نظامی هوش مصنوعی پیشرو هستند. فرانسه هوش مصنوعی را در کلیت آن، میدانی برای رقابت ژئوپلیتیک دانسته و توسعه نظامی این فناوری را به عنوان استراتژی خود به رسمیت شناخته است. سیاستگذاران فرانسوی دفاع و امنیت را یکی از چهار اولویت بخش هوش مصنوعی در صنعت شناخته‌اند. وزارت دفاع فرانسه در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد می‌خواهد هر ساله ۱۰۰ میلیون یورو برای تحقیقات در زمینه هوش مصنوعی هزینه کند که این سرمایه‌گذاری در حدود آن چیزی است که درباره چین برآورد می‌شود.
آلمان با خونسردی بیشتری به توسعه نظامی هوشمند وارد شده و به نظر می‌رسد اهمیت راهبردی این تکنولوژی را کمتر می‌داند. در این راستا دولت آلمان تنها به جنبه‌های کنترلی هوش مصنوعی روی تسلیحات علاقه نشان می‌دهد. در اسناد مربوط به راهبرد هوش مصنوعی این کشور، کمتر نشانی از توسعه در بخش نظامی و امنیتی وجود دارد و این در حالی است که کمتر مقوله‌ای در صنعت در این اسناد از قلم افتاده است. در مباحثی که در این خصوص در رسانه‌ها و نشست‌های دولتی در آلمان انجام می‌شود عمده توجه به مهار و ایجاد محدودیت در توسعه سیستم‌های خودگردان و ربات‌های قاتل می‌باشد.
انگلیس از نظر موضع‌گیری راهبردی جایی بین آلمان و فرانسه قرار گرفته و با وجود اینکه مانند فرانسه به موضوع اشتیاق نشان نمی‌دهد، اما به طور آشکار به دنبال فرصت‌های نظامی فراهم شده توسط هوش مصنوعی رفته است. در میان مستنداتی که دولت و سیاستگذاران انگلیسی برای راهبرد‌های تکنولوژی هوشمند منتشر کرده‌اند هیچ نشانی از استراتژی نظامی وجود ندارد مگر آنجا که به محدودیت سلاح‌های هوش مصنوعی مرگبار (LAWS) اشاره شده است. اما نیرو‌های نظامی و ارتش انگلیس استراتژی توسعه هوش مصنوعی در صنایع نظامی را در قالب مستندات زیادی منتشر کرده‌اند. وزارت دفاع انگلستان در سندی که ۲۰۱۸ منتشر کرد شانزده چالش اصلی راهبردی را تعیین نمود که در صدر آن‌ها هوش مصنوعی قرار دارد. البته این اسناد فاقد اطلاعاتی از جزئیات راهکار‌های انگلیس برای پیشرفت در زمینه هوش مصنوعی نظامی است.
کشور‌های اروپایی در قالب منافع مشترک دفاعی و پروژه‌هایی که در این راستا تعریف کرده‌اند به دنبال هوشمند سازی نسل جدید تسلیحات می‌باشند. برای نمونه پروژه مشترک اسپانیا-فرانسه-آلمان به نام «نسل آینده جت جنگنده» یا Future Combat Air System در بخش‌های مختلف مجهز به پیشرفته‌ترین تکنولوژی هوش مصنوعی می‌باشد. به نظر می‌رسد با توجه به علاقه بیش از حد فرانسه به توسعه فناوری هوشمند و بی علاقگی آلمان، پروژه‌های مشترک اینچنین در آینده با مشکلات جدی برخورد کنند. در این میان اتحادیه اروپا به دنبال کمک به اعضای خود برای ایجاد چشم انداز نظامی هماهنگ و مشترک مبتنی بر هوش مصنوعی «اخلاق‌مدار» است. در این راستا و در زمینه قانون‌گذاری و تعریف اخلاقیات در استفاده نظامی از تکنولوژی پیشرفته هوشمند نهاد اتحادیه اروپا تلاش وسیعی را آغاز کرده است.
یکی از نمود‌های پیشرفت اروپا در صنایع نظامی هوشمند، پهپاد داسو ان‌یورو‌ان (Dassault nEUROn) است که محصولی از فرانسه با شراکت و همکاری یونان، ایتالیا، اسپانیا، سوئد و سوئیس است. یکی از اهداف تولید و توسعه این پهپاد سرمایه‌گذاری بر روی تکنولوژی هوشمند و اعتباربخشی به آن برای حرکت به سوی نسل جدید جت‌های جنگنده است.
رژیم صهیونیستی نیز به دنبال استفاده از سیستم‌های هوش مصنوعی در قوای نظامی بوده است. این رژیم در توسعه سیستم‌های هوشمند در حوزه‌های مختلف نظامی از ساخت تفنگ سبک و سنگین، بمب و موشک و پهپاد تا سیستم‌های شناسایی و راداری سرمایه‌گذاری وسیعی کرده است. در ضمن طبق ادعای نظامیان این رژیم، بخشی از طرح‌ریزی عملیات و ارتباط بین یگان‌های مختلفشان از طریق این تکنولوژی بهبود یافته است.
یکی دیگر از کشور‌هایی که پیشرفت چشمگیری در زمینه استفاده نظامی از هوش مصنوعی داشته کره جنوبی است. در سال ۲۰۱۹ ارتش کره جنوبی اعلام کرد یک مرکز تحقیق و توسعه هوش مصنوعی راه‌اندازی کرده است. هدف کوتاه مدت این مرکز تبیین راهبرد و ایجاد چشم‌انداز توسعه این تکنولوژی در صنایع نظامی و تعریف رویکرد‌هایی بود که کره جنوبی را به سمت توسعه نسل جدیدی از تسلیحات سوق می‌دهد. سیاستگذاران نظامی کره جنوبی چهار حوزه اصلی را برای توسعه این فناوری تعریف و تبیین کرده‌اند: توسعه الگوریتم‌های ناوبری برای تسلیحات خودگردان، سیستم‌های فرماندهی مبتنی بر هوش مصنوعی، سیستم‌های آموزشی هوشمند و سامانه‌های ردیابی و الکترونیکی مبتنی بر آن. در سال ۲۰۲۲ برنامه‌ریزان فناوری در نیرو‌های نظامی کره جنوبی یک نقشه راه برای بهره‌برداری از هوش مصنوعی در جنگ‌های آینده تبیین کردند که در آن به دنبال پیشرفت در صنایع نظامی هوشمند به صورت میان مدت تا بلندمدت هستند.
کره شمالی پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه استفاده از سیستم‌های هوشمند در قوای نظامی داشته است. دولت کره شمالی با وجود تحریم همه جانبه توانسته است بر کمبود منابع و نیازمندی‌های مهارتی چیره شده و به توسعه برنامه هوش مصنوعی در دو حوزه سیستم‌های خودگردان و فناوری‌های سایبری بپردازد. این کشور در ارتقای رباتیک و توسعه شبکه‌های عصبی مصنوعی موفق ظاهر شده و توانسته است پهپاد‌های انتحاری با توانایی‌های پیشرفته پردازش تصویر و هوش مصنوعی بسازد. این کشور پس از آنکه موفق شد ماهواره‌ای جاسوسی را در فضا بنشاند ادعا کرد که توانایی جاسوسی و جنگ هوشمند سایبری با دشمنان خود را ارتقا داده است.
ایران به عنوان کشور دیگری شناخته می‌شود که با وجود تحریم گسترده موفق شده است از هوش مصنوعی در صنایع نظامی رونمایی کند. نیرو‌های نظامی ایران موفق شده‌اند به عنوان تولید کنندگان پهپاد‌های انتحاری قدرتمند به جهان معرفی شده و برای رقیبان و دشمنان خط و نشان بکشند. پهپاد‌های ایرانی با قابلیت پردازش تصویر و هوش مصنوعی قادرند اهداف را شناسایی کرده و منهدم نمایند. انواع سیستم‌های بی سرنشین و هدایت‌پذیر از راه دور چه در آسمان، چه روی زمین و بر سطح دریا در کنار توسعه فناوری موشکی هوشمند از جمله دستاورد‌ها و پیشرفت‌های ایران در توسعه هوش مصنوعی در قوای نظامی محسوب می‌شوند.
