رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت استاندارد‌های آزمایشگاه‌های ارزیابی هوش مصنوعی با معیار‌های بومی و توسط خود ارزیابان تدوین می‌شود.
به گزارش گرداب، بکائی رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص لزوم راه‌اندازی یک آزمایشگاه مرجع و مرکزی در حوزه هوش مصنوعی، اظهار کرد: ما در حوزه آزمایشگاه هوش در ابتدای کار هستیم هر چند اقدامات پراکنده‌ای در سطح دانشگاه‌ها به‌صورت تحقیقاتی و غیرساختارمند در حال انجام است و بیشتر برای فعالیت‌های خود دانشگاه است یعنی کسی که مدل یا الگوریتم می‌نویسد به زیرساخت‌های ارزیابی نیاز دارد.
وی افزود: در پژوهشگاه ارتباطات به دنبال این هستیم که آزمایشگاه را به‌صورت ساختاریافته ایجاد کنیم و در یک ساختار منظمی بتوانیم این ارزیابی‌ها را با استفاده از روش‌های علمی و روش‌هایی که امروزه در دنیا استفاده می‌شود، بنچمارک‌های علمی بتوانیم این کار ارزیابی را انجام دهیم.
بکائی ادامه داد: البته ما به‌عنوان پژوهشگاه و به‌عنوان یک نهاد حاکمیتی دنبال انجام ارزیابی‌ها نیستیم بلکه به‌عنوان هماهنگ‌کننده هستیم، به‌هرحال بحث ارزیابی برای خود یک تجارت بوده و برای خود یک جریان مالی دارد در نتیجه ما به‌عنوان نهاد حاکمیتی نباید در جایی وارد شویم که بالاخره جذب مالی دارد، در همین راستا هم ما از دانشگاه‌ها و بخش خصوصی استفاده می‌کنیم برای اینکه هر کسی در هر حوزه‌ای توانمندی دارد و می‌تواند به یک آزمایش ارزیابی تبدیل شود را ساماندهی و استاندارد کنیم تا فعالیت آنها به یک‌رویه استاندارد تبدیل شود.
رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان این موضوع که ما در ایران آزمایشگاه ارزیابی به‌صورت حرفه‌ای در حوزه هوش مصنوعی نداریم، گفت: ازآنجاکه هنوز زیست‌بوم حوزه هوش مصنوعی، محصولات و شرکت‌های فعال در این حوزه شکل نگرفته‌اند طبیعتاً روال‌های ارزیابی و انگیزه لازم برای ارزیابی آن نیز وجود ندارد.
وی در پاسخ به این سوال که استاندارد‌های لازم در این حوزه چگونه تعیین می‌شود، تصریح کرد: یک سری استاندارد برای بعضی از محصولات وجود دارد که به‌صورت بین‌المللی تدوین شدند و می‌توانیم از آن استفاده کنیم. در بعضی از حوزه‌ها هم این استاندارد وجود ندارد که می‌توانیم استاندارد‌های داخلی خودمان را برای آنها تدوین کرده و بومی‌سازی کنیم.
بکائی افزود: برای مثال شاید انتظاراتی که ما در کشورمان از یک مدل زبانی بزرگ که بتوان با آن محاوره و چت کرد داریم شاید با دنیا متفاوت باشد و شاید نیاز‌ها و رویکرد‌های دیگری در کشور وجود دارد که باید رعایت شود بر همین اساس لازم است در کنار استاندارد‌های بین‌المللی، به فکر تدوین استاندارد‌های بومی مبتنی بر نیاز‌های خودمان نیز هستیم.
بکائی در خصوص نحوه تعرفه‌گذاری ارزیابی محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی در آزمایشگاه‌های تخصصی نیز گفت: تعرفه‌ها دقیقا محصول به محصول و مورد به مورد متفاوت است و این دقیقا همان چیزی است که ما در همین ابتدای راه آن را با همت و حضور ذی‌نفعان تدوین خواهیم کرد، در مرحله اول هم محصولات اولویت‌دار را مشخص کرده‌ایم تا آزمایشگاه‌هایی که پتانسیل این را دارند که محصولات را به صورت علمی ارزیابی کنند، تعرفه‌های را مشخص کنند.
وی افزود: ما قطعا نمی‌توانیم بگوییم مثلا محصولی مثل بازشناسی گفتار با یک محصولی مثل تشخیص چهره از نظر ارزیابی مشابه هم هستند و قطعا تعرفه آنها متفاوت خواهد بود تا برای همه به‌صرفه باشد به همین دلیل هم ما هیچ تعرفه‌گذاری نخواهیم کرد و اعلام تعرفه‌ها از سوی شرکت‌ها خواهد بود.
رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص نحوه فعالیت آزمایشگاه‌های مستقر در دانشگاه‌های دولتی نیز گفت: اتفاقا در گام اول روی صحبت ما بیشتر دانشگاه‌ها هستند، زیرا اکثر همین اساتید دانشگاه هستند که شرکت دارند و محصول تولید می‌کنند ولی به‌هرحال با مدل دانشگاهی وقتی پای‌کار می‌آیند به قضیه به‌صورت علمی نگاه می‌کنند نه تجاری، در نتیجه اصل کار ما برای بخشی که قرار است در کنار ما باشند برای تهیه استانداردها، بنچمارک‌ها و ارزیابی‌ها دانشگاه‌ها هستند.
بکائی در پاسخ به این سوال که پژوهشگاه به جز بحث استانداردسازی چه حمایتی از آزمایشگاه‌های کوچک خواهد کرد، گفت: کار به این بزرگی قطعا موانعی خواهد داشت، من‌جمله مشکلات زیرساختی که برای ارزیابی نیاز است، از سوی دیگر ممکن است یک سری قوانین برای تنظیم‌گری آزمایشگاه‌ها لازم باشد که در جلسات مختلف با حضور آزمایشگاه‌ها و مراکز دانشگاهی مورد بحث‌وبررسی قرار خواهد گرفت.
وی افزود: آغاز کار آزمایشگاه مرکزی هوش مصنوعی با تایید نمونه نخواهد بود، زیرا تایید نمونه در حکم یک سرعت‌گیر خواهد بود و محدودیت ایجاد می‌کند، در این حالت شرکت‌ها ناچار به دریافت تاییده برای فروش محصول هستند.
بکائی گفت: آغاز کار آزمایشگاه با بنچمارک‌ها خواهد بود که استانداردسازی آن موجب هدفگذاری یک شرکت می‌شود تا در نظر بگیرد که محصول خود را بر اساس استاندارد لازم محصول خود را به کیفیت A برساند.
وی افزود:، اما به‌هرحال شبکه آزمایشگاه به یک جریان مالی و مدل استاندارد نیاز دارد تا بتواند در زیست‌بوم اثرگذاری خود را حفظ کند، ما برای این حفظ اثرگذار می‌توانیم دست به سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری بزنیم، اما همچنان تاکید می‌کنم که کار تایید نمونه در ابتدای راه انجام نخواهد شد. مثلا اگر شرکتی می‌خواهد در حوزه هوش مصنوعی خدمتی را به بخش دولتی یا حاکمیت بدهد باید گواهینامه‌های استانداری داشته باشد.
بکائی درباره زمان به نتیجه رسیدن کار آزمایشگاه‌های تخصصی گفت: نتیجه نهایی خیلی بستگی به شبکه آزمایشگاهی و میزان چابکی آن دارد. حدود ۱۵ آزمایشگاه دانشگاهی و خصوصی پتانسیل تبدیل شدن به آزمایشگاه ارزیابی را دارند، اما اکثر آزمایشگاه تحقیق و توسعه هستند و در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند و خیلی بر روی ارزیابی تمرکز نداشته‌اند هر چند ممکن است دانش لازم را داشته باشند، اما فاصله زیادی با اصل کار دارند در نتیجه ما باید هر چه سریع‌تر آموزش‌های لازم را بدهیم، شیوه‌نامه‌هایی که قرار است تدوین شود را بنویسیم و در کنار آن بخش‌های دیگری از حاکمیت که تسهیلگری می‌کنند پای‌کار بیاوریم تا انگیزه لازم برای همه مجموعه‌ها ایجاد شود، مجموع تمام این اقدامات اگر با سرعت انجام شود نهایتا ظرف چند ماه به نتیجه موردنظر یعنی ارزیابی محصول خواهیم رسید.
وی در خصوص سازمان‌ها و نهاد‌های همکار و نقش آفرین در این حوزه نیز افزود: سازمان فناوری اطلاعات نهاد تنظیم گر در حوزه صدور گواهینامه‌های IT و نرم افزار است، بهر حال ما امروزه محصولاتی در حوزه IT داریم که طبیعتا یک یا چند ماژول هوش مصنوعی هم دارند بنابراین سازمان فناوری اطلاعات آن قسمت اصلی است که مسئولیت اعطای مجوز به این نرم افزار‌ها و شرکت را بر عهده دارد.
بکائی در ادامه گفت: سازمان ملی هوش مصنوعی است که در صورت تصویب اساسنامه آن می‌تواند یک پل ارتباطی بین بخش‌ها باشد تا آزمایشگاه‌های بین ادارات مختلف دست‌به‌دست نشوند، بخش بعدی معاونت علمی است که در بحث زیرساخت و تسهیلات مالیاتی که در اختیار شرکت‌ها و آزمایشگاه‌های فعال این حوزه کمک کند، همچنین انجمن هوش مصنوعی نیز که متشکل از تعداد زیادی از دانشگاه‌های کل کشور است که اگر پای کار بیایند بالاخره شبکه آزمایشگاهی رشد بهتری خواهد داشت.
