پدیده عکس سلفی که این روزها در دنیا و ایران رواج پیدا کرده است، آسیب های را با خود به همراه داشته که در مصاحبه حاضر تلاش شده است تا برای آگاهی مخاطبین، به آنها اشاره شود.
سلفی گرفتن در میان ما ایرانیان تا حد و اندازه ای افراطی
شده است تاجایی که چندی پیش روزنامه گاردین طی گزارشی اعلام کرد مد شدن افراطی پدیده سلفی
گرفتن در ایران نمونه ای از روحیه خودنمایی و خودشیفتگی این مردم است. آنطور که این
روزنامه خارجی آمار داده شبکه اجتماعی اینستاگرام که مختص گذاشتن عکس سلفی است در
ایران بیش از یک میلیون کاربر دارد.
اما در حالیکه یک روزنامه خارجی چنین دیدگاهی به یک مد فراگیرشده به نام عکس سلفی در ایران دارد به سراغ یک روانشناس رفته ایم تا دلایل او را برای چرایی مد شدن سلفی در ایران جویا شویم.
علیرضا بارز در گفتگو با «گرداب» علاقه بیش از حد برای نمایش خود را نشانه کمبود اعتماد به نفس در یک فرد دانسته و اضافه کرد: وقتی در کشور این پدیده در چنین سطحی همه گیر می شود به این معناست که فرد ایرانی با مشکلات بسیاری رو در رو شده و توان نمایش واقعی استعدادهای خود را ندارد.
بارز معتقد است: اگر توجه کنید می‌بینید اکثر افرادی که دارای زندگی خانوادگی خوبی هستند از پدیده سلفی در حد نرمال بهره برده و آن را گزینه مناسبی برای ثبت خاطرات خود می شمارند اما به هیچ وجه درگیر آن نمی شوند.
این روانشناس با اشاره به اینکه باید این دلایل کمبود اعتماد به نفس در جامعه موشکافی شود، اضافه می کند: ضعف موجود در جوان ایرانی نگران کننده و بیم دهنده است.
بارز تب فراگیرشدن عکس سلفی را در دسته اعتیادهای روانی خواند و اضافه کرد: اعتیاد همواره نمایشی از یک اختلال است که در صورت گذاشتن راهکار قابل بهبود است.
این روانشناس ابراز وجود شخصیت از طریق شبکه های اجتماعی را نادرست خوانده و اضافه کرد: هم اکنون نوجوانان ۱۰ تا ۱۵ ساله مشتریان پرو پا قرص چنین شبکه هایی هستند که منجر بر اعتیاد اینترنتی آنها شده و با این شرایط آيا می توان انتظار داشت نسل آينده ایران نسل شاداب و پر فعالیتی باشد؟
بارز اعتیاد اینترنتی را همسطح اعتیادهای دیگر دانست و اشاره کرد: این نوع اعتیاد تمام زندگی نسل نوجوان و جوان ما را تحت تاثیر قرار داده است و در حالیکه سرانه مطالعه در کشور به نیم ساعت هم نمی رسد بخش اعظمی از نوجوانان و جوانان کشور روزانه بیش از ۵ ساعت در شبکه های مجازی وقت می گذرانند.
وی افزایش عصبانیت و خشونت را سوغات اصلی این نوع از اعتیاد دانست و اضافه کرد: سلامت قشر نوجوان و جوان ایران در حال تهدید است و نباید ازاین تهدید ملی به سادگی عبور کرد.
این روانشناس با اشاره به آغاز فصل تحصیلی ادامه داد: اینکه انتظار داشته باشیم فرزندمان از این دنیای مجازی به راحتی دل کنده و به سراغ درس و تحصیل خود برود موضوعی سخت، اما شدنی است.
بارز علائم اعتیاد اینترنتی را کم رنگ شدن ارتباطات واقعی فرد و حضور دیوانه وار او در شبکه های مجازی دانست و گفت: افراد وابسته به دنیای مجاز ترجیح می دهند دائم در این دنیا بوده و با دوستان مجازی خود زندگی کنند و حتی ساعت استراحت و خواب خود را نیز فراموش می کنند و از هر فرصتی برای چک کردن پست های اینترنتی خود بهره می جویند و وقتی بنا به دلایلی به اینترنت دسترسی نداشته باشند کلافه بوده و حس گم شدگی دارند.
وی فراگیرشدن سلفی انداختن در میان چهره های سیاسی، هنری و ورزشی را نیز نا امیدکننده دانست و اضافه کرد: وقتی نسل نوجوان میبیند الگوهای خود استادان قهار سلفی اندازی هستند دیگر چه توقعی می توان داشت.
این روانشناس تب فراگیر شدن عکس سلفی را نمایه ای از وابستگی جامعه ایران به دنیای مجاز دانست و اضافه کرد: در حالی غرق در دنیای مجاز شده ایم که حتی زن و شوهرها نیز دیگر ساده ترین دیالوگ های خود را در دنیای مجاز رد و بدل می کنند.
وی دور شدن از دنیای حقیقی را نوعی افسارگسیختگی جامعه امروز ایرانی دانست و تصریح کرد: اینکه نمی توانیم یکدیگر و علایق و باورهای همدیگر را در دنیای واقعی و در فاصله ارتباطات حقیقی باور کنیم جای تاسف دارد.
بارز سهیم شدن لحظه ها با همگان را یکی از دلایل فراگیرشدن عکس سلفی در دنیای مجاز دانسته و اضافه می کند: اگر هر فرد در زندگی خود آدم هایی را داشته باشد که تمام ذکر و فکرشان او بوده و برای لحظه های در گذر او ارزش قائل می شوند دیگر آن فرد نیازی به نمایش خود از طریق شبکه های مجازی ندارد.
این روانشناس علت این دورافتادگی انسان‌ها را مدرنیته و آرزوهای بالا بلند دانسته و اضافه کرد: مردم به حدی درگیر گذراندن زندگی روزمره و راه های رسیدن به آرزوهای خود هستند که فراموش می کنند زندگی همان دوست داشتن یکدیگر در لحظه حال است.
بارز یکی از نتایج اصلی زندگی در دنیای مجاز را ظاهرفریبی دانسته و اضافه می کند: هر فرد در لحظه ثبت عکس سلفی سعی دارد تا با استفاده از همه ابزارها چیزی را به نمایش گذارد که امکان وقوع آن در شرایط عادی کم است.
وی همچنین تلاش برای نمایش هرچه بهتر خود را از دیگر نکات منفی سلفی اندازی دانسته و توضیح داد: استفاده از لوازم آرایش برای زیباترشدن یکی دیگر از آفت های فراگیرشده نسل جوان امروزی است که دختر و پسر هم ندارد.
این روانشناس متزلزل شدن پایه های ارتباطی خانوادگی را از دیگر معایب شبکه های اجتماعی همچون اینستاگرام دانسته و اشاره کرد: درصد بالایی از اختلافات و درگیری های زن و شوهرها به همین عامل مرتبط می شود.
بارز با اشاره به اینکه اگرچه شاید در وهله اول مد شدن چنین ابزارهای اجتماعی موجب شادی و نشاط مردم شود اما باید گفت در بلند مدت آثار این تب فراگیرشده به جز ایجاد حس ناامنی چیز دیگری نخواهد بود.
وی به بازگشت صمیمیت در میان خانواده ها اشاره کرده و اضافه کرد: یکی از نتایج اصلی فراگیرشدن تب سلفی جز افزایش احساس خودشیفتگی در افراد چیز دیگری نیست که از نظر روانشناسی این خودشیفتگی عامل شروع بسیاری از بیماری های روانی خواهد بود.
این روانشناس توضیح داد: نکته قابل بررسی این است که نسل نوجوان و جوان ما کمتر میداند فراگیر شدن هر موجی چه آسیب هایی را به دنبال خواهد داشت و این وظیفه ارگان های فرهنگی و اجتماعی است تا با شفاف سازی واقعیت ها، نسل سازنده فردای ایران را به سمت اهدافی والا سوق دهند.
بارز اضافه کرد: اگر برنامه داریم از کشوری در حال توسعه به کشوری توسعه یافته برسیم نباید فراموش کنیم این امر تنها با نهادینه کردن پایه های فرهنگی استوار فراهم می شود و در شرایطی که اکثر مردم توسعه یافته، سعی می کنند از تمدن برای بالابردن سطح توانایی و علم و دانش خود بهره ببرند اما در ایران تمام این ابزار به نوعی موجب ایجاد اعتیاد و وابستگی در افراد می شود.
وی توضیح داد: با توجه به سواستفاده ها و مشکلاتی که تاکنون بارها و بارها در جامعه دیده شده است، اینکه افراد به راحتی تمام بخش های زندگی خصوصی خود را از طریق شبکه های اجتماعی و عکس سلفی به نمایش و اشتراک میگذارند پسندیده و عقلانی نیست.
این روانشناس راهکار برون رفت از بحران اعتیاد اینترنتی را پررنگ کردن روابط خانوادگی دانست و اضافه کرد: باید برای خود برنامه گذاشته و با ورزش و تفریح سالم از وسواس وابسته بودن به دنیای مجاز کنده شده و با خود قرار بگذاریم تنها در ساعات مشخصی از روز و به میزان کنترل شده از شبکه های اجتماعی بهره ببریم.
بارز با بیان اینکه استفاده از شبکه های اجتماعی به خودی خود بد نیست، اضافه کرد: هر فردی می تواند شرایط خود را بررسی کرده و اگر روزانه بیش از یک ساعت سرگرم شبکه های مجازی بدون هیچ استفاده مفید و مطلوبی است، باید برای کنترل زمان خود راهکارهای بهتری را جستجو کند.