به گزارش گرداب، در این گزارش ضمن ارائه خلاصه‌ای از آن گزارش، برخی اظهارات مسوولان و دست‌اندرکاران این حوزه را بازبینی می‌کنیم تا تصویری از فضای اقتصادی این صنعت فرهنگی داشته باشیم. هرچند به اذعان مسوولان بنیادملی بازیهای رایانه‌ای، آمارهای ارائه شده در این زمینه به روز نیست و گزارش‌ها با تأخیر منتشر می‌شود، ولی می‌تواند تصویر کلی از آنچه بر این صنعت فرهنگی در سال‌های پیش گذشته داشته باشد و دورنمایی از آن را به‌دست دهد. هرچند به جد معتقد هستیم که تحولات عرصه رسانه‌های دیجیتال سریع و گاه جهشی است و مطالعه آینده اقتصادی بازیهای دیجیتال ایرانی، نیاز به تحقیقات جامع با رویکرد آینده‌پژوهانه دارد.
فروشندگان بازیهای ایرانی
اغلب
بازیهای ایرانی در بازار جهانی به صورت دیجیتال در معرض فروش قرار
گرفته‌اند. به طورکلی، از میان رویکردهای مختلف به مساله ورود به بازارهای
جهانی، رویکرد توزیع دیجیتال از طریق فروشگاههای اپل و گوگل برای بازیهای
موبایلی و استیم برای بازیهای کامپیوتری فرصت مناسبی را برای سازندگان
بازیهای ایرانی فراهم کرده است. محصولات قابل عرضه در این فروشگاه‌ها
عملاً یکی از بهترین نمونه‌های محصولات صادراتی هستند که درعین حال،
فرآیندهای معمول و سنتی صادرات از قبیل اخذ کارت بازرگانی، تهیه گواهی‌ها و
مجوزها، صدور پیش‌فاکتور، حمل و نقل، بیمه،گمرک و ...را ندارند و به
ساده‌ترین شکل ممکن، محصول خود را وارد خانه‌ها کرده و در دسترس کاربر
نهایی قرار می‌دهند. بنا به گزارش مرکز «دایرک»، تا زمان تهیه گزارش آن
مرکز، 37 عنوان بازی ایرانی در فروشگاههای دیجیتال خارجی انتشار یافته
است. از میان 18 شرکت بازی‌سازی که بازیهای خود را ارائه داده‌اند، 4 شرکت
دانش‌بنیان هستند.
نشر 37 بازی ایرانی در فروشگاههای خارجی توسط 22
ناشر صورت گرفته است. 52 درصد از مجموع این ناشران، ایرانی و 48 درصد دیگر
غیر ایرانی بوده‌اند. گفتنی است که کلیه این ناشران ایرانی، بازیهای ساخت
خود را نشر داده‌اند. برای مثال استودیو مدریک، علاوه بر اینکه سازنده چهار
عنوان بازی صادراتی بوده، ناشر این بازی‌ها نیز بوده است. همچنین
23فروشگاه دیجیتال خارجی تاکنون بازیهای درآمدزای ایرانی را درمعرض فروش
قرار داده‌اند. فروشگاههای دیجیتال گوگل پلی، اپ استور و استیم به ترتیب
سه فروشگاه اصلی و مهم هستند که بازیهای ایرانی درآمدزا در آنها نشر پیدا
کرده‌اند این در حالی است که تعداد بازیهای عرضه شده در پلتفرم pc بیش از
سایر پلفترم‌هاست.
میزان درآمد بازیهای ایرانی
هر بازی درآمدزای
ایرانی به طور میانگین یکصد و ده هزار بار در فروشگاههای دیجیتال خارجی
دانلود شده است. بیشترین تعداد دانلود بازیهای ایرانی عرضه‌شده در
فروشگاههای خارجی مربوط به بازیهای رایگانی است که در اثنای بازی کسب
درآمد میکنند. همچنین بازی‌هایی که دانلود آنها متضمن پرداخت و خرید اولیه
بازی در فروشگاه دیجیتال است، 5 درصد از سهم تعداد دانلودها را به خود
اختصاص داده‌اند. 3 درصد از مجموع دانلود بازی‌ها نیز به بازیهای رایگانی
تعلق دارد که درآمد خود را صرفاً از طریق تبلیغات درون بازی کسب میکنند.
هر نسخه بازی یکجاخرید ایرانی به طور میانگین 8.32 دلار در فروشگاههای
دیجیتال خارجی قیمت‌گذاری شده است. آقای سید علی سیدحسینی، مدیر مرکز
تحقیقات بازیهای دیجیتال در این زمینه می‌گوید: «تاکنون درآمد ناخالص
بازیهای دیجیتال صادر شده معادل 1.235.000 دلار بوده که بخش عمده این
درآمد از طریق بازیهای یکجاخرید به دست آمده است؛ این در حالی است که بخش
عمده دانلود مربوط به بازیهای درون پرداخت است.» وی معتقد است «بازیهای
pc می‌توانند جایگزینی برای بازار ضعیف داخل کشور در فروشگاههای دیجیتال
خارجی پیدا کنند.» گزارش این مرکز تاکید دارد که درآمد 1235000 دلاری با
احتساب سهمِ تقریباً 30 درصدی فروشگاههای دیجیتال خارجی و سهم ناشران
غیرایرانی است و درآمد خالص بازی‌سازان ایرانی پس از کسر سهم فروشگاه و سهم
ناشر قابل محاسبه است. با توجه به نمودار عرضه این بازی‌ها طی سه سال
گذشته، شاهد روند رو به رشد صادرات بازیهای دیجیتال ایرانی هستیم.
سیدحسینی می‌گوید: امروز درحوزه بازی‌سازی در میان کشورهای منطقه رتبه اول
را داریم و با توجه به ظرفیت بازی‌سازی موجود در کشور، می‌توانیم به پیشرفت
بیشتری برسیم و به سطح اول جهان هم نزدیک شویم. این گزارش آماری با همکاری
بیش از ۱۵ بازی‌ساز تهیه شده است. اطلاعات این گزارش مبتنی‌بر داده‌های
جزئی حاصل از مرحله تولید تا عرضه و فروش در فروشگاههای دیجیتال خارجی
است.
درآمدی تقریباً هیچ
آنچه باید بدان دقت کرد این است که از رقم
1235000 دلار باید سهمِ 30 درصدی فروشگاههای دیجیتال خارجی و ناشران
غیرایرانی را کم کرد و پس از کسر سهم فروشگاه و سهم ناشر، درآمد خالص
بازی‌سازان ایرانی را به‌دست آورد. شاید این رقم با توجه به میزان
سرمایه‌گذاری آنان برای بازی‌سازان مناسب به نظر برسد ولی تقریباً در رقم
۴۲ میلیارد و ۴۱۵ میلیون دلاری صادرات انواع کالا در سال 1394، می‌تواند
هیچ محسوب شود. اگر این را با گزارش فروش ماهانه بازی‌ها در ایالات متحده
مقایسه کنیم که در دسامبر 2016 رقمی معادل 120 میلیارد تومان درآمد
داشته‌اند، بتوان گفت درآمد اندکی است ولی آنچه امیدوارکننده است افزایش
سهم ایران در بازار جهانی است که در سه سال گذشته روند رو به رشد داشته
است.
راه سهل درآمدزایی
اگر تحقق اقتصاد مقاومتی مدنظر مسوولان
کشور است می‌توانند با سرمایه‌گذاری، آموزش و ارائه مشوق‌های لازم، این
مسیر سهل درآمدزایی را پیش روی بازی‌سازان ایرانی هموارتر کنند. براساس
اعلام نیوزو (Newzoo) از معتبرترین مراکز آماری حوزه بازیهای رایانه‌ای در
جهان، گردش مالی بازیهای رایانه‌ای در سال ۲۰۱۶ چیزی حدود ۹۹.۶ میلیارد
دلار بود که از این میزان چیزی حدود ۴۵ درصد به کشورهای آسیایی اختصاص
داشت. پلتفرم‌هایی که بازیهای دیجیتال برمبنای آنها عرضه می‌شود سه
گروه‌اند؛ یکی کنسول‌های بازی، گروه دوم بازیهای رایانه شخصی یا لپ‌تاپ که
اگرچه در ایران، طرفداران آن رو به کاهش گذاشته اما در سطح جهانی همچنان
مخاطبان خاص خود را دارد و گروه سوم هم که به لحاظ سود آوری و سهولت تولید،
سیر صعودی شتابانی در سال‌های اخیر در ایران داشته، بازیهای مخصوص
گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها هستند. پلتفورمی که به دلایلی نظیر شخصی بودن،
در دسترس بودن، قابل حمل بودن و غیره درحال فراگیری است.
سیدحسینی، مدیر
مرکز تحقیقات بازیهای دیجیتال معتقد است:«آینده به سمت این سبک بازی‌ها
می‌رود و تکنولوژی‌های جدیدی چون واقعیت مجازی و واقعیت افزوده که در حال
پیوست به دنیای بازی‌هاست، در تلاش هستند تا تأثیرگذاری و عمق نفوذ این جنس
بازی‌ها را بیشتر کنند تا شاید تجربه‌هایی تازه برای گیمرها خلق شود. همین
امر نیز می‌تواند باعث فراگیری بیشتر این نوع بازی‌ها شود.» می‌توان گفت
این ظرفیت، بهترین فرصت است تا بتوان با توجه به عرضه بین‌المللی بازی،
علاوه بر حضور در جوامع جهانی، در داخل نیز اشتغال‌زایی کرد و بازیهای
رایانه‌ای بومی را رونق بخشید.