به گزارش
گرداب، در حالی که شبکه‌های ارتباطات سیار نسل اول و دوم بر روی خدمات صوتی تمرکز داشتند، تمرکز شبکه‌های ارتباطات سیار نسل سوم و چهارم (3G و 4G) به سمت داده و خدمات پهن‌باند سوق یافته و در آینده نیز تمرکز ارتباطات سیار نسل پنجم (5G) در جهت خدمات پهن‌باند ادامه خواهد داشت و انتظار می‌رود که گستره وسیعی از کاربردها را پشتیبانی کند.
دکتر وحید عابدی‌فر، پژوهشگر و مشاور پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات به فعالیت‌های حاکمیتی صورت گرفته مرتبط با 5G در ایران در سال‌های اخیر پرداخت. وی صحبت‌هایش را اینطور آغاز کرد: "در سالیان اخیر، مجموعه نهادها و ارگان‌های حاکمیتی کشور به تناسب جایگاه و اهمیت فناوری 5G، اقدامات و فعالیت‌های متنوعی را در این حوزه به انجام رسانده و در حال پیگیری برنامه‌های خود در این زمینه هستند."
عابدی‌فر افزود: "باید یادآور شد که نهادهای غیردولتی اعم از اپراتورهای ارتباطی، بازیگران حوزه فاوا و دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی نیز اقدامات گسترده و مختلف مرتبط با 5G را پیگیری می‌نمایند و به دلیل تنوع و تکثر این اقدامات، در صحبت‌هایی که در ادامه خواهم داشت صرفاً به ذکر فعالیت‌های نهادهای حاکمیتی می‌پردازم."
فعالیت‌های انجام‌گرفته و جاری در حوزه 5G در نهادهای حاکمیتی
این پژوهشگر حوزه فناوری ادامه داد: "مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۹۳ گزارشی تحلیلی با عنوان "شبکه‌های مخابراتی سیار نسل پنجم" منتشر‌کرد که در آن، ابتدا به بیان دورنمای کوتاهی از پیشرفت فناوری‌های مورد استفاده در صنعت ارتباطات پرداخته شده و سپس، اهمیت، مزایا و کاربردهای فناوری نسل پنجم و فعالیت برخی از کشورها در این حوزه مورد بررسی قرار گرفته است؛ همچنین، این نهاد در سال ۹۵ گزارشی در مورد "اینترنت اشیا" منتشر کرده که ارتباط تنگاتنگی با توسعه 5G دارد." او افزود: "در میان پروژه‌های مطرح در حوزه اینترنت اشیا در ایران، از سامانه اطلاعات سلامت و سامانه پرونده الكترونیک سلامت (طرح سپاس) نام برده شده است."
عابدی‌فر در خصوص اقدامات نهاد زیاست جمهوری در این حوزه گفت: "همایش بین‌المللی ارتباطات نسل پنجم یا "تهران 5G" در تاریخ ۲۶ مهرماه ۹۵ از طرف مرکز فناوری اطلاعات، ارتباطات و امنیت نهاد ریاست جمهوری و در مرکز همایش‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد؛ در این کنفرانس یک‌روزه، سخنرانان مختلف داخلی و خارجی از میان مدیران اپراتورهای مخابراتی، اساتید دانشگاه، صاحب‌نظران بین‌المللی در زمینه استانداردگذاری 5G و نمایندگان انجمن‌های بین‌المللی، در خصوص فناوری، فرصت‌ها و چالش‌های نسل پنجم ارتباطات سیار به سخنرانی پرداختند."
وی افزود: "پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران)، یکی از قدیمی‌ترین نهادهای پژوهشی حاکمیتی در حوزه فاوا و مشاور تحقیقاتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به شمار می‌رود و از مأموریت‌های اصلی این پژوهشگاه کمک به رشد و ارتقای وضعیت دانش، فناوری و نوآوری کشور از طریق بسترسازی و فعالیت‌های همراستا با اولویت‌های تعیین‌شده در اساسنامه، احکام و اسناد بالادستی کشور است. پژوهشگر پژوهشگاه ICT در ادامه صحبت‌های خود به صورت موردی به برخی اقدامات انجام شده در این حوزه در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات پرداخت."
۱- شناسایی و تحلیل فناوری‌ها و جهت‌گیری‌های مرتبط با نسل پنجم
دکتر عابدی‌فر در این خصوص توضیح داد: این پروژه تحقیقاتی در سال ۹۳ انجام شده و در آن، با توجه به اطلاعات و مستندات موجود در آن مقطع زمانی، موضوعات زیر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت:
مطالعه وضعیت در حوزه 5G در کشورهای مختلف و ضرورت حرکت به سمت 5G؛
بررسی روند استاندارسازی 5G؛
ساختار، خصوصیات و قابلیت‌های فنی و سرویس‌های 5G؛
جهت‌گیری‌های محتمل برای پیاده‌سازی 5G
۲- همایش نسل پنجم شبكه ارتباطی
وی گفت: "همایش "فرصت‌ها، چالش‌ها و رویکردهای نسل پنجم ارتباطات" با هدف بررسی رویکرد صنعت مخابرات کشور در گذر به نسل آینده ارتباطات، در خرداد ماه ۹۴ در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد؛ این همایش با حضور مسئولان بخش دولتی از جمله ریاست پژوهشگاه، ریاست سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مدیران اپراتورهای کشور و تأمین‌کنندگان بین‌المللی تجهیزات مخابراتی، اساتید و دانشجویان دانشگاه‌ها و کارشناسان مراکز پژوهشی به بررسی و تبادل نظر پیرامون آخرین دستاوردهای حوزه 5G پرداخت."
۳- رصد فناوری و تدوین برنامه جامع توسعه شبکه 4G و 5G
عابدی فر در خصوص این مورد گفت: "پروژه "رصد فناوری و تدوین برنامه جامع توسعه شبکه 4G و 5G" به‌عنوان زیرمجموعه طرح کلان 5G از خرداد ماه ۱۳۹۵ در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز شده و در اردیبهشت ۱۳۹۶ به اتمام رسید. در این دوره حدوداً یکساله، تیم‌های فنی، اقتصادی، کسب‌وکار، اجتماعی و حقوقی فعالیت داشتند و بر این نکته تأکید شده که برای بهره‌برداری حداکثری از مزایای 5G لازم است همه بخش‌ها در کنار هم و با همکاری همدیگر به سمت این فناوری گام بردارند. در همین راستا، پیشنهادات مختلفی از قبیل تشکیل کمیته‌های راهبری و بین‌بخشی با مشارکت همه ذی‌نفعان 5G ارائه شده تا اقدامات برنامه‌ریزی‌شده، با همکاری همگان پیش برده شود."
۴- فروم نسل پیشرو ارتباطات ( فروم 5G)
وی افزود: "یکی از اهداف اصلی طرح 5G در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، ایجاد همسویی بین سیاست‌گذاری‌های بخش دولتی، اقدامات بخش خصوصی و شرکت‌های داخلی و همچنین فعالیت‌های مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی در زمینه توسعه نسل پنجم شبکه‌های ارتباطی بوده است. در همین راستا فروم نسل پیشرو ارتباطات (فروم 5G)، در این پژوهشگاه با حضور بسیاری از صاحب‌نظران، فعالان و بازیگران حوزه فاوا به خصوص 5G اعم از اپراتورهای موبایل، نهاد رگولاتوری، تولیدکنندگان و فروشندگان تجهیزات مخابراتی، اساتید دانشگاه و مراکز تحقیقاتی و مدیران سازمان‌های دولتی در حوزه فاوا از تابستان سال ۹۵ تشکیل‌شده است."
این کارشناس حوزه ارتباطی گفت: "از میان مأموریت‌های فروم 5G، می‌توان از جهت‌دهی و حمایت هدفمند، شناخت فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی در پیش رو، هماهنگی فعالیت‌های داخلی، گسترش همکاری‌های بین‌المللی و اطلاع‌رسانی در حوزه 5G نام برد. شایان ذکر است که جلسات فروم با حضور ذی‌نفعان حوزه 5G به تناوب در محل پژوهشگاه تشکیل شده و تاکنون ۳۸ جلسه آن برگزار شده است."
۵- مطالعه و بررسی نسل پنجم ارتباطات سیار و نحوه ارائه خدمات آن در کشور
عابدی فر افزود: "این پروژه راهبردی از تیرماه ۹۶ تا اسفند ۹۷ به کارفرمایی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و مجری‌گری پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به انجام رسید. در مدت اجرای این پروژه، حوزه‌های متنوعی اعم از فنی، حقوقی، مالی و اقتصادی جهت ارائه خدمات مبتنی بر 5G در کشور پوشش داده شدند و پیشنهادات مربوطه در اختیار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی قرار گرفته است."
۶- بستر نرم‌افزاری 4G با رویکرد 5G
وی ادامه داد: "در این پروژه، شبکه LTE شامل هسته (EPC) و ایستگاه پایه (eNB) بصورت نرم‌افزاری پیاده شد تا ضمن تأمین یک بستر انعطاف‌پذیر، مقدمات لازم برای آزمون قابلیت‌ها و سرویس‌های 5G انجام شود. در آزمایشاتی که بر روی این بستر اجرا شده، سرعت دانلود ۱۷ مگابیت بر ثانیه برای مشترکین فراهم شده و از طریق شبکه IoT متصل به این بستر و جریان ویدیوی زنده، می‌توان موارد کاربردی همچون نظارت هوشمند را محقق نمود. مراحل اجرایی این پروژه از تیرماه ۹۶ تا تیرماه ۹۷ به طول انجامیده است."
۷- طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزاری شبکه LTE مجهز به هوش مصنوعی با رویکرد 5G و قابلیت خودسازماندهی (SON) در بخش دسترسی رادیویی
عابدی فر در انتهای صحبت‌های خود پیرامون این پروژه گفت: "پروژه شبکه خودسازمانده (SON) همراه با هوش مصنوعی با رویکرد 5G (به عنوان یکی از پروژه‌های تعریف‌شده ذیل نقشه راه 5G) در صدد طراحی و پیاده‌سازی شبکه LTE بصورت نرم‌افزاری و مجازی‌سازی‌شده است که در آن از الگوریتم‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای ارتقای مدیریت اتوماتیک شبکه مبتنی بر SON استفاده می‌شود. این پروژه از تاریخ بهمن ماه ۹۷ در حال اجراست و یکی از اهداف آن، ایجاد هوشمندی، تطبیق‌پذیری و انعطاف لازم در مدیریت شبکه برای های آتی (5G) است."
