رسانه، پدیده پیچیده‌ای است که برای مخاطب آن ممکن است ساده باشد. مخاطب تنها با محصول رسانه‌ای مواجه است و از آن لذت می‌برد.
به گزارش گرداب - درواقع، مخاطب مصرف‌کننده صرف است و دلیلی ندارد پشت پرده محصول تولیده‌شده را ببیند.
مراحل تولید محتوای رسانه‌ای خود ماجرای مفصلی دارد و بحث‌هایی جدی در حوزه سازمانی و مالی با خود به همراه می‌آورد. شاید در یک فرایند ساده بتوان گفت رسانه دارای دو مرحله کلی و اصلی است: تولید و توزیع. هر دو این مراحل در خدمت آن است که مخاطب محصولی رسانه‌ای را ببیند.
سوال اصلی اینجاست که تولید چه مراحلی دارد. سوال دیگر این است که شناخت مراحل تولید، برای مخاطب چه سودی دارد؟ باید توجه داشت که در مدل سواد رسانه‌ای، تولید بالاترین مرحله سواد رسانه‌ای است. قرار نیست رسانه را از زندگی حذف کرد بلکه قرار است با استفاده درست از رسانه دست به تولید رسانه‌ای زد.
امروزه در دنیا سخن از مدلی به میان می‌آید تحت عنوان «کاربرمحتوا» که در آن کاربران خود تولیدکنندگان محتوا محسوب می‌شوند. با این وجود باید توجه داشت که عموم مخاطبان، هنوز به عرصه تولیدگری وارد نشده اند؛ تولید پیام برای آن‌ها باید از اصولی پیروی کند که در خدمت سلیقه مخاطب باشد و او را خسته نکند. در ادامه به اصولی که برای تولید رسانه‌ای مهم است اشاره می‌شود.
اصول تولید محتوای رسانه‌ای
می‌توان گفت روح حاکم بر همه پیام‌های رسانه در محور این چهار اصل طلایی است. این چهار اصل با ذات رسانه طراحی شده اند؛ به این معنا که، چون رسانه اقتضائات خودش را دارد، پیامی که در آن قرار میگیرد نیز باید با ذات رسانه همخوانی داشته باشد. می‌توان گفت رمز شکست برخی از رسانه‌ها و گریز مخاطب از آن‌ها در رعایت‌نکردن همین ۴ اصل است:
کوتاهی: پیام رسانه‌ای باید کوتاه و مختصر طراحی شود. در دوره‌ای که اطلاعات از هر کانال و مجرایی به ما می‌رسد و ما نیز از زمانی که روزمان را آغاز می‌کنیم در معرض انواع گوناگون پیام‌های رسانه‌ای هستیم، آنچه پیام را دارای اهمیت می‌کند، پیام‌های کوتاه است. بسیار برای شما اتفاق افتاده است که پیام‌هایی را به دلیل بلندبودن نادیده گرفته‌اید و آن را نخوانده‌اید.
جذابیت: عنصری که مخاطب را پای پیام رسانه‌ای نگه می‌دارد و او را مجاب می‌کند تا رسانه‌ای را دنبال کند، عنصر جذابیت است. عامل تعیین استفاده از رسانه نیز همین عنصر جذابیت است. برای مثال، سینما و بازی‌های رایانه‌ای، از آن جهت پرطرفدار است که جذابیت‌های بصری و محتوایی زیادی را برای مخاطب ایجاد می‌کند. بدون جذابیت محتوا، مخاطب جذب رسانه و پیام رسانه‌ای نمی‌شود.
سادگی: رسانه‌های گوناگون را براساس توجه مخاطبان نیز می‌توان دسته‌بندی کرد. فارغ از این دسته‌بندی‌ها، می‌توان گفت که رسانه‌های نوین، رسانه‌های همگانی است و مخاطب آن، عامه مردم است. مخاطب عامه در زندگی سخت و پیچیده امروز، تحمل آن را ندارد که با مسائل سخت و پیچیده و محتوای پیچ‌واپیچ روبهرو شود. برخلاف رسانه‌ای مانند کتاب که مخاطب آن با دقت بیشتری محتوا را دنبال می‌کند، در رسانه‌های نوین مانند شبکه‌های اجتماعی و تلفن همراه، مخاطب دوست دارد اصل مطلب را بدون ذره‌ای فکر دریافت کند.
سرعت: یکی از اصلی‌ترین رقابت‌های رسانه‌ای در جهان کنونی، سرعت در انتشار رویدادهاست. اگر رسانه‌ای در انتقال رویدادها و وقایع سریع عمل نکند این به معنای آن است که رقابت رسانه‌ای را باخته است. سرعت در تولیدات رسانه‌ای بسیار مهم است. نتیجه عملی رعایت اصل سرعت در رویدادها، «مال‌خودکردن» رویدادهاست. در دنیایی که وقایع به سرعت می‌گذرد و پیام‌ها نیز بسیار فراگیر شده است، برای پرداختن به این اطلاعات باید زمان صرف کرد. برای همین، پیام زمان‌بر، با حذف از طرف مخاطب روبهرو می‌شود. پس در پیام‌های تولیدی با سریع به سراغ اصل مطلب رفت تا مخاطب هم سریع اصل پیام را دریافت کند.
مخاطب‌شناسی: رسانه‌ای فراگیری دارد. به این معنا که پیام‌های رسانه‌ای برای طیف گسترده‌ای از مردم منتشر می‌شود. در دنیای مجازی مفهوم به‌اشتراک‌گذاری اشاره به توزیع و انتشار پیام برای همه مردم دارد. همچنین، در برخی موارد، پیامی ساخته می‌شود که برای گروهی خاص ساخته و طراحی می‌شود. مثلا ممکن است پیامی تربیتی برای مادران تولید شود. شما باید بدانید که پیام را برای چه کسی تولید می‌کنید و با توجه به مخاطب‌تان از عناصر تولیدی خاص آن گروه استفاده کنید.
تنوع‌مداری: مخاطبان پیام‌های رسانه‌ای از اقشار گوناگونی هستند و تنوع زیادی دارند. در ساخت پیام‌های رسانه‌ای باید به همین عنصر توجه کرد و آگاه بود از این مطلب که «هر کس چیزی را می‌بیند که می‌خواهد.» اگر این اصل را رعایت کنیم، آنگاه در تولید پیام خود نیز بیشتر توجه می‌کنیم که محتوایی را قرار ندهیم که بخشی از مخاطبان را از پیام‌مان رویگردان می‌کند.
حقوق مخاطب: یکی از مسائلی که در کشور ما کمتر به آن توجه می‌شود، مسئله رعایت حقوق مخاطب است. مخاطب، حقوق گوناگونی دارد که در پیام‌های رسانه‌ای باید آن‌ها را رعایت کنیم. برخی از حقوق مخاطب معطوف به تولید محتوای رسانه‌ای است و برخی دیگر مربوط به اقشار خاص است.
برای مثال در پیام‌هایی که برای کودکان طراحی می‌شود، باید به برخی از نکات توجه کرد؛ از آن جمله اینکه برای مثال نباید محتوای خشونت‌آمیز را برای کودکان منتشر کرد. البته برخی از این حقوق مربوط به دستگاه‌های نظارتی است یا والدین باید آن‌ها را رعایت کنند؛ اما در مجموع پیام‌هایی را باید تولید کرد که حقوق مخاطب در آن رعایت شده است.
