پرونده ویژه: تشخیص شیء؛ از نجات حیوانات تا کشتن انسان‌ها

به گزارش گرداب - تشخیص شیء به الگوریتمی گفته می‌شود که قادر است، به عنوان مثال، انسان را از حیوان یا دیگر اشیا تشخیص دهد. این تشخیص می‌تواند از ساختار چهره، بدن یا حتی مدل حرکت صورت بپذیرد. این فناوری کاربردهای بیشماری دارد و همچون شمشیری دولبه می‌تواند هم در خدمت مقاصد خیر باشد و هم مقاصد شوم. در این پرونده، به سه نمونه از این کاربردها اشاره خواهیم کرد.
تصویر 1؛ نمونه‌ای از تمایز انسان و اشیا توسط هوش مصنوعی

نجات فیل‌ها در گرو تشخیص انسان‌ها

فیل‌های پارک ملی ماسایی مارا (Maasai Mara) در کنیا جزو بزرگترین گونه‌های فیل بر روی کره زمین هستند که گوش‌ها و پاهای بزرگشان آنها را از فیل‌های دیگر متمایز می‌کند. همین تمایز این فیل‌ها را برای شکارچیان غیرقانونی و مشتریان‌شان جذاب کرده است. تمام فیل‌های آفریقایی عاج دارند و هر عاج در یک فیل بالغ بین 40 تا 70 کیلو وزن دارد. هر کیلو از عاج فیل بین 1300 تا 1800 دلار قیمت‌گذاری می‌شود. این بدان معناست که با کشتن یک فیل و تنها از عاج‌های آن، شکارچیان می‌توانند بطور میانگین 165 هزار دلار کسب درآمد کنند.

اما فعالان محیط‌زیست بیکار ننشسته‌اند. Mara Elephant Project به تازگی در پارک ملی ماسایی مارا راهکار جدیدی را برای مقابله با شکارچیان غیرقانونی به‌کار بسته‌اند. این تیم دوربین‌هایی را در سطح پارک نصب کرده است که به حرکت حساس هستند و در صورت دریافت سیگنال حرکت اقدام به تصویربرداری می‌کنند. این دوربین‌ها با هدف شناسایی شکارچیان نصب شدند اما رفت‌وآمد بالای حیوانات به حجم بالای تصاویر گرفته شده منجر می‌شود و بازبینی تمامی تصاویر برای شناسایی شکارچیان کار دشواری است.

این پروژه با کمک گرفتن از شرکت Intel، اقدام به هوشمندسازی سامانه خود کرده است. دوربین‌ها همچون گذشته با دریافت سیگنال حرکت، تصاویر را ضبط می‌کنند اما این بار، یک هوش مصنوعی در سامانه تعبیه شده است که تنها تصاویری را به اپراتور ارسال می‌کند که یک انسان در آنها حضور داشته باشد. یکی از چالش‌های این طرح، دشواری تشخیص انسان در تاریکی شب است، چالشی که پروژه MEP با کمک شرکت اینتل در این راهکار پشت سر گذاشتند. با داشتن اطلاعات مکانی تمامی فیل‌های پارک و دریافت سیگنال اخطار حضور شکارچیان در منطقه، مأموران متوجه می‌شوند که شکارچیان به کدام سمت می‌روند و زودتر به مقصد رسیده و آنها را دستگیر می‌کنند.

پروژه MEP یکی از هزاران نمونه استفاده صلح‌آمیز و خیر از فناوری تشخیص شیء است. اما فناوری تشخیص شیء به تصاویر محدود نمی‌شود و در برخی از کاربردهای آن، هوش مصنوعی باید علاوه بر تشخیص، شیء را دنبال کند!

کامیون‌های راننده

روزانه 3.700 نفر در تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند. طبق آمار، بالغ‌بر 90 درصد این تصادفات بطور کامل یا بخشی درنتیجه اشتباهات انسانی رخ می‌دهند. این آمارها نشان می‌دهند که توسعه ماشین‌های خودران می‌تواند یکی از بشردوستانه‌ترین فناوری‌های نوین قرن جدید باشد. اما پیش از ماشین‌ها، به نظر می‌رسد که کامیون‌ها عجله بیشتری برای خودران شدن دارند!

یکی از دلایلی که کامیون‌ها را بیشتر از خودروهای سواری به هدف جذاب‌تری برای شرکت‌های فناوری تبدیل کرده است، اهداف تجاری آن است. درحالی که هدف از توسعه سواری‌های خودران کم کردن تلفات جاده‌ای و ترافیک شهری است، علت اصلی توسعه کامیون‌های خودران کمبود راننده است. آمارها نشان می‌دهند که با افزایش خریدهای اینترنتی از زمان شیوع ویروس کرونا، کمبود راننده کامیون سبب شده تا شرکت‌ها حقوق رانندگان را تا 30 درصد افزایش دهند.

فناوری تشخیص شیء در کامیون‌های خودران پیچیده‌تر از تشخیص شیء در تصویربرداری است. در این مورد، هوش مصنوعی نه تنها باید اشیا اطراف خود را شناسایی کند، بلکه باید حرکت آنها را دنبال کند تا بتواند اقداماتی مثل تغییر لاین، سبقت گرفتن، خارج شدن یا وارد شدن به جاده را مدیریت کنند. کامیون‌های خودران با بررسی سرعت و موقعیت خودروهای اطراف خود، حتی رفتارهای آینده آنها مانند سبقت گرفتن یا تغییر لاین را پیش‌بینی می‌کنند و متناسب با آن تصمیم‌گیری می‌کنند.

اما فناوری تشخیص شیء هم مانند دیگر فناوری‌های نوین ساخت دست بشر، تنها برای اهداف بشردوستانه به‌کار گرفته نمی‌شوند.

سلاح‌هایی که خودشان ماشه را می‌چکانند!

فناوری تشخیص شیء به تولید نوع جدیدی از سلاح‌ها منجر شده است: سلاح‌های کشنده خودمختار یا Lethal Autonomous Weapon یا به اختصار LAWs. بطور کلی به سلاح‌هایی که بتوانند بدون دخالت، نظارت یا فرمان انسان جراحات کشنده را وارد کننده LAWs گفته می‌شود. این سلاح‌ها می‌توانند بر روی زمین، در هوا، دریا یا حتی فضا به کار گرفته شوند.

آنچه این سلاح‌ها را خودمختار می‌کند، فناوری تشخیص شیء است. با بارگذاری الگوریتم مورد نظر سازندگان، سلاح درصورت شناسایی، به طور مثال، هرگونه انسانی در منطقه مورد عملیات، اقدام به تیراندازی و از پای درآوردن هدف می‌کند. همچون نمونه پارک جنگلی ماسایی مارا، سلاح از روی فرم بدن و نحوه راه رفتن یا حرکت اشیا می‌تواند انسان بودن یا نبودن آنها را تشخیص دهد و همچون نمونه کامیون‌های خودران، می‌تواند حرکت آنها را تعقیب کرده و در زمان مناسب تیراندازی کند.

با اینکه آمار دقیقی از تعداد سلاح‌های LAWs در دنیا وجود ندارد، اما بسیاری از کشورها موضع خود را نسبت به این سلاح‌ها عنوان کرده‌اند. از سال 2013 تا کنون، 97 کشور دنیا سیاست خود در قبال LAWs را مطرح کرده که در این میان، 30 کشور خواستار ممنوعیت توسعه چنین سلاح‌هایی شده‌اند. نگرانی‌های اخلاقی، بشردوستانه و حقوقی ازجمله دلایل این کشورها در منع استفاده از چنین سلاح‌هایی هستند.

اما دور از انتظار نیست که در صورت پیشامد جنگ، کشورهایی مثل آمریکا که پایبندی اخلاقی و دینی نداشته و در گذشته نیز برای پیروزی خود جام صدها هزار نفر را با پرتاب یک مبم گرفته‌اند، از کارایی بالای چنین سلاح‌هایی در گرفتن جان انسان‌ها در مقایسه با سربازان معمولی چشم‌پوشی کنند.

فناوری تشخیص شیء فرصت‌ها و تهدیدهای فراوانی را با خود به همراه آورده است. همانطور که انسان‌های خیرخواه بهره‌وری خود از چنین فناوری را در سرتاسر دنیا خواهند داشت، مقاصد شوم و غیربشردوستانه بکارگیری این فناوری نیز از چشمان انسان‌های شیطان‌صفت پنهان نخواهند ماند.

___________________________

منابع: 

https://bit.ly/۳۴fRJPw
https://maraelephantproject.org/
https://bit.ly/۳ihvGwM
https://www.cdc.gov/injury/features/global-road-safety/index.html#:~:text=Each%۲۰year%۲C%۲۰۱.۳۵%۲۰million%۲۰people,on%۲۰roadways%۲۰around%۲۰the%۲۰world. &text=Every%۲۰day%۲C%۲۰almost%۲۰۳%۲C۷۰۰%۲۰people,pedestrians%۲C%۲۰motorcyclists%۲C%۲۰and%۲۰cyclists.
http://cyberlaw.stanford.edu/blog/۲۰۱۳/۱۲/human-error-cause-vehicle-crashes
https://www.businessinsider.com/truck-driver-pay-record-high-coronavirus-۲۰۲۰-۹
https://s۳-prod.autonews.com/s۳fs-public/TUSIMPLE-MAIN_i.jpg
https://www.cambridge.org/core/journals/international-review-of-the-red-cross/article/on-banning-autonomous-weapon-systems-human-rights-automation-and-the-dehumanization-of-lethal-decisionmaking/۹۹۲۵۶۵۱۹۰BF۲۹۱۲AFC۵AC۰۶۵۷AFECF۰۷
https://bit.ly/۳l۲RlKW
https://www.hrw.org/report/۲۰۲۰/۰۸/۱۰/stopping-killer-robots/country-positions-banning-fully-autonomous-weapons-and#_ftn۸