دهه ۱۹۵۰ را می‌توان ورود هوش مصنوعی از حوزۀ داستان‌های علمی تخیلی به جهان واقعی دانست.
به گزارش خبرنگار گرداب، یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که زمینه را برای رشد سریع فناوری فراهم کرد، جنگ جهانی دوم بود. این جنگ در توسعه و گسترش فناوری‌هایی، چون هواپیماها، تانک‌ها، زیردریایی‌ها و سایر جنگ‌افزار‌ها و سلاح‌های مدرن، اختراع رادار، استفاده از پلاستیک و علی‌الخصوص بر شکل گرفتن رایانه‌ها تأثیر فراوانی گذاشت. تا پیش از این جنگ تولید رایانه‌ها اغلب در ادامه تولید ماشین‌حساب‌ها صورت می‌گرفت و هدف انجام محاسبات ریاضیاتی بود.
تصویر: دستگاه انیگما
ویدیو : تاریخ مختصر هوش مصنوعی
در طول جنگ جهانی دوم، آلمان‌ها یک سامانه رمزگذاری ارتباطی با نام «انیگما» تولید کرده بودند که در ابتدا گمان می‌رفت غیرقابل نفوذ است. این ماشین دارای دنده‌هایی غیرقابل تغییر بود که هر بار یک دکمه فشار داده می‌شد، تغییر می‌کردند و از این‌رو رمز به‌طور مرتب عوض می‌شد.
بر روی ماشین نیز یک صفحه از حروف قرار گرفته بود و با ترکیب شدن این دو سامانه، افرادی که کد رمز را نداشتند باید آن را از میان ۱۰۳ ضربدر ۱۰۲۱ حالت مختلف انتخاب می‌کردند؛ مسئله‌ای که باعث می‌شد آلمان‌ها گمان کنند، انیگما غیرقابل نفوذ است.
اما آلن تورینگ که از طرف نیرو‌های بریتانیا مأموریت یافته بود انیگما را رمزگشایی کند، با ساختن یک ماشین به نام Bombe که به رایانه‌های امروزی شباهت داشت، توانست پیام‌های آلمان‌ها را رمزگشایی کند. این رایانه که امروزه بیشتر با نام «ماشین تورینگ» شناخته می‌شود، نسبت به رایانه‌های امروزی ابعاد بسیار وسیع‌تری داشت و وزن آن نیز به حدود یک تن می‌رسید.
ویژگی اصلی این رایانه این بود از که دستگاه‌های انیگما به‌عنوان اجزاء خود استفاده می‌کرد و قابلیت برنامه‌نویسی و اجرای برنامه‌ها را داشت. با استفاده از این رایانه، تورینگ و گروه او توانستند تا روزانه ۳۰۰۰ پیام آلمان‌ها را رمزگشایی کنند.
تصویر: آلن تورینگ
در کنار ماشین تورینگ، وقایع جنگ جهانی دوم در آمریکا نیز باعث ساخته شدن یک رایانه چندمنظوره با نام انیاک (ENIAC) شد. در این رایانه که در سال ۱۹۴۶ به بهره‌برداری رسید، تلاش شده بود تا از ایده‌های جان فون نویمان برای ساخت رایانه‌ای برنامه‌پذیر استفاده کنند.
فون نویمان ریاضیدان برجسته معتقد بود که برنامه‌ها با داده‌ها تفاوتی ندارند و در همان حافظه‌ای که داده‌ها نگهداری می‌شوند، می‌توان برنامۀ محاسباتی را که رایانه بر روی داده‌ها باید انجام دهد، ذخیره ساخت؛ تا پیش از این برنامه‌ها با پیوند‌هایی از طریق ورودی‌ها و کابل‌ها به رایانه داده می‌شدند، اما با ایده فون نویمان که به آن «معماری فون نویمانی» گفته می‌شود، رایانه‌ها به‌طور درونی محل ذخیره داده‌ها پیدا کردند و پردازشگر با جستجو در آن هم برنامه‌ها و هم داده‌ها را پیدا می‌کند.
این نحوۀ خاص پردازشگری که فون نویمان آن را چرخه منطقی پردازش داده‌ها به شکل درونی می‌خواند، تا به امروز پایه کار پردازشگری رایانه‌هاست.
تصویر: چرخه منطقی پردازشگری، شکل فون نویمان
ویدیو : چارچوب رایانه‌ها، «معماری فون نویمانی» چیست؟
به عبارت دیگر هدف از این «چارچوب فون نویمان» این بود که تغییری اساسی در وضعیت هوشمندی رایانه‌ها ایجاد شود. رایانه‌ها تا قبل از سال ۱۹۴۹ یک خصیصه پیش‌نیاز برای فعالیت هوشمندانه را نداشنتد: آن‌ها نمی‌توانست فرمانی صادر کنند، تنها می‌توانستند فرمان‌های عامل انسانی را اجرا کنند.به عبارت دیگر، باید به رایانه‌ها گفته می‌شود که چه کار کنند، اما آن‌ها نمی‌توانستند آنچه را که انجام داده‌اند، به یاد بیاورند.
آلن تورینگ و جان فون نویمان واژه هوش مصنوعی (AI) را به کار نبردند؛ اما آن‌ها را می‌توان بنیادگذاران فناوری‌ای دانست که هوش مصنوعی بر روی آن ایجاد شد. آلن تورینگ و جان فون نویمان، باعث شدند که رایانه‌ها از منطق اعشاری (که با ارزش‌هایی از ۰ تا ۹ کار دارد) و ماشین‌ها از منطق باینری (که متکی به زنجیره‌ای از صفر و یک‌هاست) فراتر روند. صورت نظری چارچوب و معماری رایانه‌های امروزی نتیجه فکر آنهاست که رایانه یک دستگاه عمومی دارای ظرفیت برای اجرای آنچه برنامه‌ریزی‌شده، می‌باشد.
آزمایش تورینگ
از سوی دیگر تورینگ نخستین کسی است که به‌طور جدی از امکان هوش مصنوعی در یک ماشین پرسش می‌کند. او در همان ابتدای مقاله معروفش «ماشین محاسباتی و اطلاعاتی» (۱۹۵۰) خیلی واضح، سؤال اصلی‌اش را مطرح می‌کند: «آیا ماشین‌ها فکر می‌کنند؟» او در ادامۀ این مقاله یک بازی تقلید را توصیف می‌کند که در آن یک انسان باید از طریق گفتگو با فردی از راه صفحۀ نمایش [به‌طور مثال چت کردن]، بتواند تشخیص دهد که آیا با یک انسان دیگر صحبت می‌کند و یا با یک ماشین.
این مسئله که با نام «آزمایش تورینگ» معروف شده است، معیاری برای اطلاع یافتن از هوشمندی یک ماشین ارائه می‌کند و به جزئی پایه‌ای در فلسفۀ هوش مصنوعی تبدیل شده است که در آن از ماهیت آگاهی، هوشمندی و توانایی در ماشین‌ها صحبت می‌شوند. در آزمایش تورینگ اگر در طی یک گفتگوی مجازی، رایانه بتواند چنان هوشمندی از خود نشان بدهد که طرف مقابل گفتگو متوجه نشود که با یک انسان صحبت نکرده است، آنگاه می‌توان گفت رایانه هوشمند است.
تصویر: آزمایش تورینگ
هوش مصنوعی وارد صحنه می‌شود
وقتی که آیزاک آسیموف، نویسنده معروف، در سال ۱۹۵۰ مجموعه داستان‌هایش را با نام «من، روبات» را منتشر کرد، دیگر همه زمینه‌ها برای شکل‌گیری هوش مصنوعی آماده شده بود. دهه ۱۹۵۰ را می‌توان ورود هوش مصنوعی از حوزۀ داستان‌های علمی تخیلی به جهان واقعی دانست.
تصویر: شرکت‌کنندگان کنفرانس دارتموث، بنیان‌گذاران هوش مصنوعی
در میانۀ این دهه در کنفرانسی در کالج دارتموث، واژه «هوش مصنوعی» یا «artificial intelligence» برای نخستین بار توسط جان مک کارتی ابداع شد. جان مک کارتی دانشمند علوم شناختی و کامپیوتری دانشگاه MIT بود که با هدف جمع کردن محققان برجسته از حوزه‌های مختلف و مطرح کردن مسئله هوش مصنوعی، این کنفرانس را به راه انداخت.
کلود شانون، ریاضیدان، مهندس الکترونیک و بنیان‌گذار نظریه اطلاعات در آزمایشگاه‌های بل، ماروین مینسکی، دانشمند برجسته علوم شناختی دانشگاه که بعداً آزمایشگاه هوش مصنوعی دانشگاه MIT را در ماساچوست ایجاد کرد، هربرت سایمون پژوهشگر علوم سیاسی و روان‌شناسی شناختی دانشگاه کارنگی ملون، آلن نیوول، متخصص علوم رایانه‌ای و روان‌شناسی شناختی دانشگاه کارنگی ملون از جمله افراد شرکت‌کننده در این کنفرانس بودند. امروزه مک کارتی، مینسکی، نیوول و سایمون از جمله پدران بنیان‌گذار هوش مصنوعی شناخته می‌شوند.
از همان آغاز کنفرانس، برگزارکنندگان آن اعلام کردند که اگر یک گروه برگزیده از دانشمندان به دقت با همدیگر در طول این تابستان بر روی این موضوع کار کنند، هوش مصنوعی خواهد توانست پرسش‌های تورینگ و آزمایش او را با موفقیت به انجام برساند.
این اتفاق هیچ‌گاه محقق نشد (هنوز نیز هیچ سامانه هوش مصنوعی نتوانسته است از آزمون تورینگ سربلند بیرون آید)؛ اما این مسئله باعث نشد که این دانشمندان حاضر در کنفرانس دارتموث اعلام نکنند که تا موفقیت راه زیادی باقی نمانده است. سایمون در سال ۱۹۵۷ ادعا می‌کرد که ”هم‌اکنون ماشین‌هایی در جهان هستند که می‌توانند یاد بگیرند و خلق کنند“ و مینسکی می‌گفت که مشکلات حاضر به زودی برطرف خواهد شد. مینسکی چند دهه بعد در این باره گفت که ”هوش مصنوعی سخت‌تر از چیزی بود که فکر می‌کردیم“.
نتیجه‌گیری
ایده ساخت موجودی هوشمند در قرن بیستم به اوج خود رسیده بود. در نتیجۀ شکل‌گیری رایانه‌های مدرن که آلن تورینگ و جان فون نویمان نقش مهمی در توسعه آن داشتند، انسان با ماشین‌هایی روبرو شده بود که می‌توانست مسائل چند صفحه‌ای ریاضی را در یک ثانیه پاسخ دهد. دهه ۱۹۵۰ را می‌توان آغاز هوش مصنوعی دانست.
در ابتدای این دهه آلن تورینگ، این پرسش را مطرح کرد که «آیا ماشین‌ها می‌توانند فکر کنند؟» و به دنبال آن آزمایش معروف خود را برای فهمیدن هوشمندی یک ماشین مطرح کرد. در میانۀ دهه ۱۹۵۰ در کنفرانسی در دارتموث که با حضور محققانی از حیطه‌های مختلف، چون جان مک کارتی، ماروین مینسکی، کلود شانون، هربرت سایمون و آلن نیوول برگزار شد، برای نخستین بار واژه هوش مصنوعی به‌عنوان شاخه‌ای جدید از علوم رایانه‌ای مطرح شد.
با توجه به پیش‌فرض غالب در حوزه علم و فلسفه که هوشمندی انسان و تفکر او اساساً چیزی جز تجزیه و تحلیل ریاضی‌وار قضایا نیست، اختراع رایانه‌ها باعث شد که دانشمندانی، چون هربرت سایمون گمان کنند که هم‌اکنون رایانه‌هایی وجود دارند که می‌توانند فکر کنند. موفقیت رایانه‌ها در حل مسائل ریاضی باعث خوش‌بینی جامعه علمی نسبت به هوشمندی آن‌ها شده بود و گمان می‌کردند که فعالیت‌هایی، چون حرف زدن عادی افراد در نسبت با حل مسائل ریاضی برای رایانه مسئله‌ای ساده خواهد بود. اما فی‌الواقع چنین نبود.
__________________________________
منبع:
https://temas.folha.uol.com.br/artificial-intelligence/ai-history/artificial-intelligence-migrated-from-science-fiction-to-the-real-world-during-the-۲۰th-century.shtml
https://www.ncpedia.org/anchor/science-and-technology-world
https://inteng-storage.s۳.amazonaws.com/img/iea/nWOVe۴zAwo/sizes/wwii-inventions-۴_resize_md.jpg
https://www.youtube.com/watch?v=yaL۵ZMvRRqE
Alan Turing
https://interestingengineering.com/۷-technological-innovations-that-came-out-of-world-war-ii
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/۷/۷۹/Alan_Turing_az_۱۹۳۰-as_%C۳%A۹vekben.jpg
https://www.i-programmer.info/history/people/۱۰۲-johnny-von-neumann-.html?start=۱
https://www.i-programmer.info/images/stories/ComputerCreators/vonneumann/report۱.jpg
https://www.youtube.com/watch?v=-SADbPS۸UgA
https://plato.stanford.edu/entries/turing-test/
https://www.it-finanzmagazin.de/wp-content/uploads/۲۰۲۰/۰۸/Jesusanz-bigstock-۱۱۴۰.png
https://www.youtube.com/watch?v=۳wLqsRLvV-c
https://temas.folha.uol.com.br/artificial-intelligence/ai-history/artificial-intelligence-migrated-from-science-fiction-to-the-real-world-during-the-۲۰th-century.shtml
https://www.scienceabc.com/wp-content/uploads/۲۰۱۸/۰۱/John-maccarthy-marvin-minsky-claude-shannon-ray-solomonoff-alan-newell-herbert-simon-arthur-samuel-oliver-selfridge-nathaniel-rochester-trenchard-more-the-founding-fathers-of-ai.webp
https://www.scientificamerican.com/article/claude-e-shannon-founder/
https://www.theguardian.com/technology/۲۰۱۶/feb/۰۳/marvin-minsky-obituary
https://www.techslang.com/fathers-of-artificial-intelligence-influential-ai-leaders-and-innovators/
Franklin, S. (۲۰۰۷). A Foundational Architecture for Artificial General Intelligence. In B. Goertzel (Ed.) , & P. Wang (Ed.) , Advances in Artificial General Intelligence: Concepts, Architectures and Algorithms. Ios Press. p. ۳۶
https://thebestschools.org/magazine/limits-of-modern-ai/
