خیلی از ویژگی‌ها و پدیده‌هایی که مارک زاکربرگ، مدیر عامل شرکت متا، درباره‌ی متاورس بیان می‌کند، چیز‌های کاملاً جدیدی نیستند و پیش از این در قالب‌های مختلف وجود داشته‌اند.
به گزارش خبرنگار گرداب، یکی از ویژگی‌هایی که در متاورس وجود دارد، ساخت شخصیت و آواتاری از خود در جهان مجازی است. این ویژگی پیش از این در بازی‌های ویدئویی بسیاری به چشم خورده است. وجود یک جهان مجازی که بتوان شبیه‌سازی‌ای از شخصیت خود در آن داشت و ماجرا‌هایی که به این ترتیب در پی می‌آید، در فیلم‌ها و سریال‌های زیادی به تصویر کشیده شده است.
از طرفی، زنده کردن جهان یا عناصری مجازی و نرم‌افزاریگیمر در جهان واقعی را نیز پیش از این دیده‌ایم. در این مقاله به این مسئله می‌پردازیم که تمامی این ویژگی‌ها سال‌ها پیش از متاورس به چه صورتی و در چه بازی‌ها و فیلم‌هایی وجود داشته‌اند و به شهرت رسیده‌اند. پر بی‌راه نیست که از نظر بسیاری، بازی‌های ویدئویی پیشگامان متاورس هستند.
امروزه بسیاری از بازی‌های ویدیویی به صورت آثار سرویس‌محور عرضه می‌شوند که با انتشار به‌روزرسانی‌های مختلف و با شبیه‌سازی یک جهان و زندگی واقعی تلاش می‌کنند تا مخاطبان خود را پای‌بند سرور‌های خود کنند. بازی‌هایی مثل روبلاکس، فورتنایت و انیمال کراسینگ که در آن‌ها گیمر‌ها می‌توانند دنیای دلخواه خود را بسازند، پیشاپیش بعضی از ویژگی‌های متاورس را در خود دارند.
واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)
آینده متاورس به تکنولوژی‌های واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) گره خورده است. تکنولوژی‌هایی که چند سالی از حضور آن‌ها در دنیای تکنولوژی و سرگرمی می‌گذرد و طبق گفته‌های مدیران متاورس انتظار می‌رود که با پیشرفت تکنولوژی به شکل ملموس‌تری در اختیار کاربران قرار گیرد.
تکنولوژی واقعیت افزوده (Augmented reality) دربرگیرنده المان‌های بصری، صوتی و دیگر محرک‌هایی است که به‌واسطه دنیای واقعی تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد. AR می‌تواند از طریق یک موبایل به راحتی در اختیار کاربر قرار بگیرد و افراد می‌توانند در آن حضور خود را در دنیای واقعی به شکل کامل کنترل کنند.
به عنوان مثال شما بازی Pokemon GO را دارید که با استفاده از ترکیب دوربین موبایل و محیط واقعی اطراف، پوکمون‌های مجازی را در برابرتان قرار می‌دهد که می‌توانید با آن‌ها بازی کنید.
مایکروسافت از جمله شرکت‌هایی است که در چند سال گذشته حساب ویژه‌ای روی این تکنولوژی باز کرده است. آن‌ها در سال ۲۰۱۶ نسخه اولیه هدست واقعیت افزوده (به‌گفته مایکروسافت واقعیت ترکیبی) HoloLens را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار دادند.
هدستی که کاربران با استفاده از آن می‌توانستند محیط‌های نرم‌افزاری و بازی را در دنیای واقعی اطراف خود تجربه کنند. آن‌ها در سال ۲۰۱۹ نسل دوم این هدست را با نام HoloLens ۲ با سخت‌افزاری قدرتمند‌تر عرضه کردند و در نهایت با معرفی سرویس Microsoft Mesh نشان دادند که تا چه اندازه برای این تکنولوژی در آینده سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
از سویی دیگر تکنولوژی واقعیت مجازی (Virtual Reality) را داریم که به شکل کامل تجربه‌ای مجازی قلمداد می‌شود و واقعیت‌های تخیلی را بهبود می‌بخشد. تکنولوژی VR همیشه به یک هدست نیاز دارد و این کاربران هستند که در دنیای آن توسط یک سیستم دیگر کنترل می‌شوند.
درکنار Oculus VR که صرفا مختص سخت‌افزار پی‌سی و بازی‌های این پلتفرم است، ما هدست واقعیت مجازی PlayStation VR را داریم که تجربه بازی‌های VR را به بهترین شکل ممکن در اختیار کاربران قرار می‌دهد. کاربران با پوشیدن این هدست‌ها وارد دنیایی مجازی می‌شوند و می‌توانند با قرار گرفتن در قالب شخصیت اصلی بازی، دنیای اطراف خود را به شکلی متفاوت تجربه کنند.
دنیاهای آنلاین متاورس
یک طراح بازی به‌نام رَف کاستر (Raph Koster) دسته‌بندی‌های مربوط به متاورس را با عناوینی همانند Multiverses، Online Worlds و Metaverses جداسازی کرده است. از دید کاستر، Online Worlds (دنیاهای آنلاین) فضا‌های دیجیتالی هستند که از انواع محیط‌های سه‌بعدی پرجزئیات گرفته تا فضا‌های نوشتارمحور را شامل می‌شوند که روی یک تم خاص تمرکز دارند.
Multiverseها از دید او دنیاهای مختلفی هستند که در یک شبکه به یکدیگر متصل شده‌اند و تم یا قوانین مشترکی ندارند که شاید دنیای OASIS رمان Ready Player One را بتوان برای آن مثال زد. درنهایت متاورس را داریم که درواقع مولتی‌ورسی است که بیشتر با دنیای واقعی اطراف‌مان ادغام شده است.
در حال حاضر پلتفرمی همانند VRChat به کاربران اجازه می‌دهد تا مدل‌های سه‌بعدی خود را به‌عنوان آواتار وارد دنیای این سرویس کنند که نیاز به مهارت‌های نرم‌افزاری خود کاربر دارد. درواقع این روش بسیار به متاورس خلق شده توسط استیفنسن شباهت دارد.
حتی سازندگان می‌توانند روشی ایجاد کنند تا آواتار کاربران در هر مدلی که باشد مناسب به حال و هوای دنیای متاورس، تغییر شکل دهد و با آن همگام شود که مشابه این روش را می‌توانیم در بین شخصیت‌های بازی Super Smash Bros مشاهده کنیم.
متاورس و جهان بازی‌ها
بازی‌هایی همانند League of Legends یا Overwatch از زمان عرضه خود تاکنون تغییرات مختلف و زیادی را به گیم پلی و بازی خود اعمال کرده‌اند و سازندگان آن‌ها تلاش کرده‌اند تا تجربه‌ای پویاتر را در مقایسه با بازی‌های ویدیویی دیگر به مخاطب ارائه دهند.
البته که شاید نه در حد تعریف زاکربرگ از متاورس، اما در سطحی ساده‌تر بسیاری از بازی‌ها را می‌توان به‌نحوی متاورس خطاب کرد که در آن بازیکنان در قالب آواتار‌های خود با دیگر کاربران به تجربه‌ای مشترک می‌پردازند.
از ماینکرفت مایکروسافت گرفته تا بازی بلاک‌چین The Sandbox هرکدام دنیای مخصوص به خود را پیش‌روی بازیکنان قرار می‌دهند که در آن کاربران می‌توانند خرید انجام دهند، زندگی کنند، آموزش ببینند و کار‌های مختلف انجام دهند.
حال تصور کنید که تمامی این دنیا‌ها به سرویسی یکپارچه متصل باشد و بازیکنان در همه آن‌ها با یک آواتار یکسان حضور داشته باشند. سرویسی یکپارچه که بازیکنان با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی یا افزوده خود وارد دنیای آن‌ها می‌شوند و زندگی متفاوت و جدیدی را تجربه می‌کنند.
کاربران نزدیک به دو دهه قبل در بازی Second Life حضور دیجیتالی پیدا کرده بودند و در آن آیتم‌های مختلف را به فروش می‌رساندند، با دیگر افراد به تعامل می‌پرداختند و در دنیاهای مختلف آن مدارس آموزشی و مشاغل مختلف را راه انداخته بودند. فضا‌های اجتماعی سه‌بعدی دیگری همانند CyberTown هم وجود داشتند که قدمتی طولانی‌تر از Second Life دارند.
متاورس و بازی فورتنایت
وقتی کمپانی اپیک در سال ۲۰۱۷ سراغ توسعه بازی فورتنایت (Fortnite) رفت، قصد ایجاد متاورس را نداشت. اما چیزی که آن موقع به‌عنوان یک بازی دفاع از قلعه معرفی شد که در آن گیمر‌ها به مبارزه علیه زامبی‌ها مشغول بودند، درست یک سال بعد به پدیده‌ای بین‌المللی تبدیل شد.
فورتنایت فاصله زیادی از تجربه روز اول گرفته است و حالا بازیکنان در آن می‌توانند فیلم مشاهده کنند، به کنسرت خوانندگان مختلف بروند، یک رویداد همزمان آنلاین را با یکدیگر تجربه کنند و با یکدیگر به تعامل بپردازند.
با سرازیر شدن میلیون‌ها گیمر به بخش بتل رویال بازی فورتنایت که چیزی شبیه فیلم «بازی‌های گرسنگی» است، این شرکت به سرعت شروع به اضافه کردن قابلیت‌های اجتماعی به بازی، مانند چت صوتی و مهمانی‌های رقص کرد.
به گفته اپیک، درآمد این شرکت از بازی فورتنایت در مجموع بیش از ۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ بوده است و این ثروت هنگفت را از پولی که گیمر‌ها برای خرید آیتم‌های کاملا مجازی مانند لباس‌های ابرقهرمانی یا کت و شلوار موزی برای کاراکترهایشان خرج کرده‌اند، به دست آورده است.
بررسی‌های Newzoo نشان می‌دهد که حدود ۷۵درصد از درآمد صنعت گیم از بازی‌هایی به‌دست می‌آید که اجازه فروش کالاهای‌مجازی مانند لباس‌ها و آواتار‌ها را به کاربرانشان می‌دهند. «راف کاستر» یک طراح باتجربه گیم می‌گوید: «صنعت بازی‌های ویدئویی دهه‌هاست که دنیاهای مجازی را تجربه و روش استفاده بازیکنان از این دنیا‌ها برای برقراری ارتباط، خلق و اداره یک اقتصاد مبتنی بر کالاهای‌مجازی را بررسی کرده است.
رشد یا کاهش تمایل به این دنیاهای مجازی مطابق با انگیزه و اشتیاق هر نسل، به مقابله آن‌ها با محدودیت‌های فنی منجر شده است.»
«مارک پتیت» معاون شرکت اپیک گیم در این مورد می‌گوید: «ما بازی فورتنایت را به‌عنوان متاورس نمی‌بینیم، بلکه آن را گوشه‌ای زیبا و جذاب از متاورس می‌بینیم.»
این شرکت در حال حاضر مبلغ یک میلیارد دلار در زمینه‌ی تولید متاورس سرمایه‌گذاری نموده است. به گفته تیم سویینی، مدیر اجرایی اپیک:
«متاورس اپ استوری با فهرستی از عناوین مختلف برای دانلود بازی و اپلیکیشن نیست. در متاورس، شما و دوستانتان به همراه ظاهر و دارایی‌های دیجیتال خود می‌توانید از مکانی به مکان دیگر بروید و تجربیات کاملا متفاوتی داشته باشید، درحالی‌که همچنان پیوند‌های خود را در بستر شبکه‌های اجتماعی حفظ کرده‌ای».
حالا شرکت اپیک، فورتنایت را تنها به‌عنوان یک تجربه تعاملی معرفی نمی‌کند، بلکه از آن به‌عنوان یک متاورس یاد می‌کند.
معروف‌ترین کاربرد دنیای مجازی بازی فورتنایت از صنعت موسیقی آمده است. در سال۲۰۲۰ «تراویس‌اسکات» خواننده رپ معروف، یک کنسرت مجازی برگزار کرد. ساختار قابل‌انعطاف دنیای دیجیتال این امکان را به او داد تا کار‌هایی را روی صحنه انجام بدهد که در واقعیت امکان‌پذیر نبودند. او برای این کنسرت یک آواتار صد فوتی را انتخاب کرد و حدود ۳/ ۱۲میلیون نفر در این کنسرت شرکت کردند.
متاورس و بازی روبلاکس
بازی روبلاکس (Roblox) هم که در آن توسعه‌دهندگان مستقل بازی‌های محبوب کودکان طراحی می‌کنند، شاید نزدیک‌ترین و گسترده‌ترین چشم‌اندازی از متاورس آینده باشد.
روبلاکس (Roblox) یک پلتفرم داخلی مشابه متاورس است که در آن امکان انتقال دادن آواتار‌ها و آیتم‌ها بین برنامه‌ها وجود دارد. آواتار روبلاکس شما و متعلقات آن (که از طریق واحد پولی دیجیتال (ارز مجازی) داخل بازی یعنی روباکس (Robux) تأمین می‌شود) با شما باقی می‌ماند و مهم نیست که چه تجربه بازی‌ای را در حین استفاده از Roblox انتخاب کرده باشید.
این یکی از دستاورد‌های اصلی روبلاکس در دهه اخیر است. شما دیگر قرار نیست با شخصیت‌های معروف یا آواتار‌های از پیش‌ساخته‌ای همانند بازی فورتنایت وارد دنیاهای بازیکنان دیگر شوید. درواقع شما از آواتار روبلاکس خود برای ابراز احساسات و رفتارهایتان استفاده می‌کنید.
روبلاکس شباهت زیادی به متاورس دارد، اما باز هم نه متاورسی که زاکربرگ آن را توصیف کرده است: «شما می‌خواهید که مطمئن شوید که وقتی چیزی را می‌خرید یا می‌سازید، آن آیتم شما در بسیاری از پلتفرم‌ها و سرویس‌ها قابل استفاده باشد و صرفا به یک دنیا یا پلتفرم خاصی محدود نشود».
آواتار و آیتم‌های Roblox شما تنها در این سرویس قابل استفاده هستند. یک متاورس واقعی این‌گونه است که آواتار شخصی‌سازی شده Roblox شما را می‌گیرد و آن را وارد پلتفرم واقعیت مجازی Horizon فیسبوک (یا همان Meta).
براساس گزارش درآمد این شرکت، در سه ماه اول سال ۲۰۲۱، گیمر‌ها نزدیک به ۱۰ میلیارد ساعت را صرف بازی در این پلتفرم کردند و روزانه بیش از ۴۲ میلیون کاربر وارد سیستم شده‌اند. گیمر‌ها همچنین ۶۵۲ میلیون دلار برای خرید ارز مجازی این پلتفرم یا همان روباکس هزینه کردند که می‌توان از آن برای خرید کلاه، سلاح، بالن و سایر اقلام دیجیتال برای کاراکتر خود استفاده کرد.
دیوید بازوسکی، بنیان‌گذار و مدیر اجرایی روبلاکس، می‌گوید این شرکت حتی جلسات کاری خود را نیز روی این پلتفرم برگزار می‌کند.
«همانطور که نامه، تلگراف، تلفن، پیام و ویدئو ابزار‌هایی برای کار تیمی است، ما معتقدیم که روبلاکس و متاورس نیز به‌عنوان ابزار‌های ضروری برای ارتباطات کاری به آن‌ها ملحق می‌شوند. در نهایت، روزی حتی ممکن است در روبلاکس بتوانیم خرید کنیم».
سالانه میلیون‌ها بازی در روبلاکس ایجاد می‌شود و بخش بزرگی از درآمد حاصل از فروش اقلام دیجیتال و آپگرید‌ها به توسعه‌دهندگان می‌رسد. مواردی هم بوده که بازی‌سازان نوجوان از این راه میلیونر شده‌اند.
اما باید در نظر داشت که پلتفرم‌هایی مانند فورتنایت، ماینکرفت و روبلاکس به خودی خود متاورس نیستند، بلکه تنها مقصد‌هایی در متاورس هستند. در آینده‌ای که متاورس از راه رسیده، میلیون‌ها مقصد این‌چنینی درست شبیه وب‌سایت‌هایی که در اینترنت امروزی هستند، وجود خواهد داشت.
او همچنین گفت که این احتمال وجود دارد که روزی بین پلتفرم‌هایی، چون روبلاکس و فورتنایت «تونلی» زده شود که از طریق آن گیمر‌ها بتوانند کاراکتر‌ها و آیتم‌های بازی را بین دو بازی جا‌به‌جا کنند.
متاورس و دنیای فیلم و سریال
شاید تا تحقق متاورس زمان زیادی باقی مانده باشد و شاید دیدن چنین روزی به عمر هیچ یک از ما نرسد؛ اما می‌توان جنبه‌هایی از آنچه قرار است در آینده بخشی از واقعیت زندگی انسان‌ها باشد، همین حالا در بازی‌هایی نظیر فورتنایت تجربه کرد یا به تماشای تصویری مفهومی از متاورس در فیلم‌ها و سریال‌ها نشست.
در بین فیلم‌هایی که جنبه‌ای از متاورس را به تصویر کشیده‌اند، فیلم «بازیکن شماره ۱، آماده!» به کارگردانی استیون اسپیلبرگ بسیار پرآوازه است. این فیلم بر اساس رمان Ready Player One اثر ارنست کلین ساخته شده است.
بسیاری از افراد برای توضیح متاورس این فیلم را پیشنهاد می‌دهند؛ اگرچه در این فیلم می‌بینیم که کنترل کل این دنیای مجازی تنها در دست یک شرکت است، درحالی‌که به ادعای مارک زاکربرگ، در متاورس واقعی شاهد دنیایی کاملا غیرمتمرکز خواهیم بود و هیچ شرکت یا نهادی نمی‌تواند بر این دنیا حکمروایی کند.
با در نظر گرفتن این نکته، تماشای این فیلم نقطه شروع خوبی برای درک متاورس و تجربه‌های کاربری در واقعیت مجازی است. فیلم‌ها و سریال‌های دیگری که در آن‌ها جنبه‌ای از متاورس به تصویر کشیده شده شامل گزارش اقلیت (۲۰۰۲)، آواتار (۲۰۰۹)، ماتریکس (۱۹۹۲)، مرد آهنی (۲۰۰۸)، سریال آینه سیاه، Altered Carbon و انیمیشن رالف خرابکار است.
آینه سیاه یا «بلک میرور» (Black Mirror)، از سریال‌های معروف در زمینه‌ی به تصویر کشیدن متاورس است. این سریال علمی-تخیلی ساخت بریتانیاست که به صورت انتقادی نیمه تاریک تکنولوژی مدرن را در ویران شهر آینده به تصویر می‌کشد. این سریال اولین بار سال ۲۰۱۱ پخش شد و به خاطر دیالوگ‌های تأمل برانگیز و طنز سیاهش، به سرعت تحسین منتقدان و تماشاچیان را برانگیخت.
در قسمت دوم از فصل اول این سریال دنیایی مجازی را شاهد هستیم که هر کس در آن آواتار شخصیت خود را دارد و یک زندگی مجازی در کنار زندگی واقعی را پیش می‌برد. در این سریال مردم بیشتر وقت خود را در جهان مجازی می‌گذرانند و فعالیت‌های واقعی‌شان در راستای پیش‌روی در زندگی مجازی است. حتی دیده شده است که بیشتر از لباس‌هایی که در دنیای واقعی می‌پوشند به لباس کاراکتر‌های دنیای مجازی خود می‌اندیشند.
سخن آخر
همانطور که بیان شد، بسیاری از عناصر و پدیده‌هایی که مارک زاکربرگ درباره‌ی متاورس نوید داده است، پیش از این در قالب مدیا‌های گوناگون وجود داشته‌اند و در طول سالیان دراز توسعه یافته و پیشرفته‌تر شده‌اند. یکی از ویژگی‌های اصلی متاورس، ساخت شخصیت و آواتاری از خود در دنیایی مجازی است.
وجود یک جهان مجازی که بتوان یک شبیه‌سازی از شخصیت خود در آن داشت، در فیلم‌ها و سریال‌ها و به خصوص بازی‌های ویدئویی زیادی به تصویر کشیده شده است. از طرفی، زنده کردن جهان یا عناصری مجازی و نرم‌افزاری در جهان واقعی را نیز پیش از این با استفاده از گوشی موبایل و هدست‌ها دیده‌ایم.
البته که هنوز هم بعد گذشت سال‌ها از عرضه این تکنولوژی‌ها، راه زیادی برای به بلوغ رسیدن در پیش است و باید منتظر بمانیم تا ببینیم چه نقشی قرار است در شکل‌گیری و توسعه دنیای متاورس بازی کنند.
اما بنابر وعده‌های مارک زاکربرگ، آنچه که روشن است این است که متاورس تمام این تکنولوژی‌ها را به صورت یکپارچه به زندگی عمومی و روزمره‌ی مردم گسترش می‌دهد که این خود می‌تواند در کنار امکاناتی که فراهم می‌کند، ترسناک و غیرقابل اطمینان نیز باشد.
___________________________________
منابع:
https://www.youtube.com/watch?v=KGh۰SYfqXnY
https://www.pandasecurity.com/en/mediacenter/src/uploads/۲۰۱۶/۰۷/pandasecurity-pokemon-go.jpeg
https://www.youtube.com/watch?v=XPNUmcEOYW۰
https://www.youtube.com/watch?v=i۴Zt۳JZejbg
https://venturebeat.com/wp-content/uploads/۲۰۲۰/۰۳/the-sandbox-City-Template-۱.jpg?w=۱۲۰۰&strip=all
EpicGames
https://www.economist.com/business/the-video-game-industry-has-metaverse-ambitions-too/۲۱۸۰۶۳۴۱
https://cdn.vox-cdn.com/thumbor/zmQvCviYKjnArQjNq۶UuNllBOIw=/۱۴۰۰x۱۴۰۰/filters:format (png) /cdn.vox-cdn.com/uploads/chorus_asset/file/۱۹۲۹۱۱۷۸/Screen_Shot_۲۰۱۹_۱۰_۱۵_at_۶.۲۳.۱۵_PM.png
https://www.youtube.com/watch?v=۲QfprVOtEUg
https://media.wired.com/photos/۶۰۴be۱۹b۷b۲d۷۹۷۹۹c۷۶۰۵ca/master/w_۱۹۲۰,h_۱۰۸۰,c_limit/Gear-Roblox-wild_west_۱۹۲۰x۱۰۸۰.jpg
https://www.zoomit.ir/internet-network/۳۷۳۹۴۰-what-is-metaverse/
Ready Player One
Ernest Cline
https://images.mubicdn.net/images/film/۱۵۴۶۸۶/cache-۲۳۹۲۸۷-۱۵۶۱۶۸۴۹۶۶/image-w۱۲۸۰.jpg?size=۸۰۰x
https://www.nacionflix.com/__export/۱۶۳۵۴۶۴۲۹۵۳۷۸/sites/debate/img/۲۰۲۱/۱۰/۲۸/mark-zuckenverg-daniel-kaluuya-black-mirror-facebook-metaverse-.jpg_۹۷۶۹۱۲۸۵۹.jpg
