پرونده / درگیری نهاد‌های غربی با تیک تاک

به گزارش گرداب، مسئله‌ی دولت‌ها این است که تیک تاک در برابر چین از داده‌های کاربرانش به اندازه کافی محافظت نمی‌کند. با این وجود در سیاست‌ها و روش‌های داده‌پردازی تیک تاک هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه این پلتفرم تهدید خاصی برای امنیت ملی ایجاد کند وجود ندارد.

همچنین در مقایسه با سایر اپلیکیشن‌های چینی و یا اپلیکیشن‌های محبوبِ تلفن همراه دارای استاندارد‌های بالاتری در زمینه حفاظت از حریم خصوصی داده‌های کاربران است. جدل بر سر تیک تاک در ایالات متحده، مطالعه‌ی موردی مفیدی در زمینه‌ی ژئوپلیتیک فعلی پلتفرم‌ها ارائه می‌دهد که تا حد زیادی با تغییرات نظم جهانی ناشی از رشد اقتصادی چین و پیامد‌های آن برای هژمونی ایالات متحده تبیین می‌گردد.

اساسا تیک تاک در میانه‌ی رقابت بین دو کشور امریکا و چین بر سر ارزش استراتژیک و اقتصادی محیط دیجیتال قرار گرفته است.

این شرکت همچنین یک سیاست رسمی برای رسیدگی به درخواست‌های مربوط به داده‌های کاربران توسط دولت‌ها دارد. خط مشی تیک تاک در این زمینه، مطالبه‌ی داده‌های کاربران توسط دولت‌ها را تنها از طریق کانال‌های قانونی مناسب مجاز می‌داند و در شرایط اضطراری محدود، بدون روند قانونی برای جلوگیری از مرگ و میر یا صدمات جدی، محترم می‌شمارد. در دستورالعمل‌های اجرایی تیک تاک، روند مناسب، شامل ارائه‌ی اسناد قانونی مناسب برای نوع اطلاعات مورد نیاز، مانند احضاریه، حکم دادگاه یا حکم دادخواست اضطراری اعلام شده است. هم فیس‌بوک و هم گوگل برای رسیدگی به درخواست‌های مربوط به اطلاعات کاربران توسط دولت‌ها، سیاست‌های مشابهی اتخاذ نموده‌اند.

بر اساس گزارش‌های سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ تیک تاک هیچ درخواستی از دولت چین دریافت نکرده است و اکثر درخواست‌های دریافت شده برای اطلاعات کاربران از سوی هند و ایالات متحده آمریکا بوده است.

(مرکز امنیت تیک تاک، ۲۰۲۰) تعیین میزان صحت و دقت گزارشات تیک تاک از حوصله‌ی پژوهش حاضر خارج است، با این‌حال می‌توان مشاهده کرد که تیک تاک به طور کلی از استاندارد‌های گزارش‌دهیِ شفاف گوگل و فیس‌بوک پیروی نموده است. همچنین این نکته قابل توجه است که سازمان سیا در گزارشش در مورد تیک تاک نتیجه گرفته بود که در حالی‌که ممکن است دولت چین بتواند داده‌های تیک تاک را رهگیری کند، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان از انجام چنین کاری داشته باشد. شواهد موجود نشان از این دارد که پتانسیل دولت چین برای استفاده از داده‌های تیک تاک بر ضد امنیت ملی ایالات متحده آمریکا صرفا در حد تئوری است.

اینکه دولت چین می‌تواند به داده‌های کاربران تیک تاک دسترسی داشته باشد و تیک تاک برای ردیابی و جمع‌آوری اطلاعات درباره شهروندان و شرکت‌های آمریکایی مورد استفاده قرار گیرد، مسئله‌ی جالب‌توجهی در قلمروی حقوقی مطرح می‌کند. شرکت بایت دانس دفاترش را به فراتر از سرزمین چین گسترش داده است. در حالی‌که این شرکت در چین تأسیس شده است، در خارج از چین، در جزایر کیمان متشکل شده و به عنوان یک سازمان چندملیتی، همراه با شرکت‌های تابعه‌اش در ایالات متحده آمریکا، استرالیا، سنگاپور و انگلستان فعالیت می‌کند؛ بنابراین دامنه فعالیت این شرکت از اروپا و آسیا گرفته تا ایالات متحده بسط پیدا کرده است.

نکته جالب توجه این است که بزرگترین دفاترش در ایالات متحده در لس آنجلس و نیویورک قرار دارند. تیک تاک در سال ۲۰۲۰ تقریبا ۱۴۰۰ کارمند آمریکایی داشته است. برای بهره‌برداری از تیک تاک جهت نظارت بر شهروندان آمریکایی (نگرانی اصلی‌ای که توسط مقامات آمریکایی ابراز شده است)، دولت چین یا باید بدون اجازه تیک تاک این کار را انجام دهد (همانطور که ممکن است با هر شرکتی این کار را انجام دهد) یا باید کارکنان چینی یا آمریکایی تیک تاک را مجبور کند دسترسی‌های لازم را در اختیارش بگذارند. اکنون، در حالی‌که هیچ یک از این احتمالات غیرقابل تصور نیست و در واقع این ساختار چندملیتی تیک تاک ممکن است از نظر استراتژیک برای دولت چین مفیدتر باشد، از ریشه‌های چینی تیک تاک می‌توان برای اغراق بیش از حد یا ساده‌سازی بیش از حد ارتباط پلتفرم با چین بهره برد.

زمانی که در سال ۲۰۲۰ قوانین جدید امنیت ملی در هنگ‌کنگ به تصویب رسید -قوانینی که ممکن بود تیک تاک را در معرض نظام اطلاعات ملی چین قرار داده و این شرکت را ملزم به همکاری با سازمان‌های اطلاعاتی چین کند- تیک‌تاک دفاترش در هنگ‌کنگ را تعطیل و اپلیکیشنش را برای هنگ کنگ غیرفعال نمود. در این مورد بخصوص تیک تاک اقدامی آشکار انجام داد تا از نظارت دولت چین خارج شود.

تیک تاک از زمان ظهورش در بازار پلتفرم‌های دیجیتال بین‌المللی تلاش کرده به عنوان یک شهروند شرکتی، چهره‌ای امن و شفاف از خود بنمایاند و از این طریق کسب شهرت نماید. در ماه آوریل ۲۰۲، رولان کلوتیه مدیر امنیت اصلی تیک تاک، در مورد بروزرسانی سیاست‌ها و شیوه‌های امنیتی تیک تاک توضیح داد که این شرکت برای تسریع امور و پایبندی به استاندارد‌های کنترل امنیتی شناخته‌شده در سطح جهان، با شرکت‌های پیشرو در زمینه‌ی امنیت سایبری همکاری نموده است.

در این زمینه تمام سناریو‌های دسترسی به داده‌ها بررسی و تعداد کارکنانی که به داده‌های کاربران دسترسی دارند کاهش پیدا کرده است. در ادامه کلوتیه اذعان داشت که هدف به حداقل رساندن دسترسی به داده‌های مناطق مختلف است تا به عنوان مثال کارکنان منطقه‌ی آپاک چین دسترسی بسیار محدودی به داده‌های کاربران اروپایی و آمریکایی داشته باشند. در اواخر ژوئن ۲۰۲۰، تیک تاک اعلام کرد که دفاتر خود را در لس‌آنجلس و واشنگتن تاسیس نموده است تا به قانون‌گذاران و کارشناسان فرصت بدهد فرآیند‌های عملیاتی تیک تاک را بررسی کنند. در این مراکز، دسترسی تیک تاک شامل دسترسی به کد منبعِ الگوریتم‌ها است؛ روشی که تیک تاک را از سایر پلتفرم‌های بازار دیجیتال ایالات متحده متمایز می‌سازد. کوین مایر، مدیرعامل سابق تیک تاک، تمایل تیک تاک برای پیشرو بودن در شفافیت بازار را توضیح داد و سایر پلتفرم‌ها را تشویق به شفافیتی این چنینی نمود. در بحبوحه‌ی جدل‌های خصمانه‌ی روزافزون ایالات متحده، تیک‌تاک علناٍ نشان داده که با اشتیاق بر روی امنیت، شفافیت و اعتبار خود کار می‌کند.

تیک تاک در حالی‌که آشکارا ادعا‌های مطرح‌شده علیه خود را رد می‌کند، در تلاش است تا گفتمان سیاسی موجود را به سمت رقابت در بازار پلتفرم‌های دیجیتال هدایت نماید. در اواخر ژولای ۲۰۲۰، تیک تاک بیانیه‌ای منتشر کرد و استدلال کرد که رقابت باعث ایجاد نوآوری می‌شود و وضعیت حاضر برای سازندگان، برند‌ها و جامعه مایه تاسف است. کوین مایر مدیرعامل وقت تیک تاک نیز با اشاره به حملات بدخواهانه رقبای تیک‌تاک (به خصوص فیس‌بوک) که با عنوان میهن‌پرستی برای پایان دادن به حضور تیک تاک در ایالات متحده تلاش می‌کند، از دولت ایالات متحده خواهان در نظرگرفتن «رقابتی عادلانه و باز» شد.

همانطور که وال استریت ژورنال گزارش داده است، مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیس‌بوک در سال ۲۰۱۹ با این اعتقاد که تیک تاک تهدیدی جدی برای اقتصاد ایالات متحده است، ملاقات‌هایی با سیاست‌مداران آمریکایی، از جمله سناتور‌های آمریکایی و رئیس‌جمهور دونالد ترامپ ترتیب داد. برای مدیران تیک تاک مجادله فراتر از رشد بین‌المللی این پلتفرم و مسئله صرفأ رقابت در بازار است. از این جهت تیک تاک نظر به همتایان آمریکایی‌اش دارد که از روابط خود با سیاست‌مداران آمریکایی در جهت حفظِ سیطره‌شان بر بازارِ پردرآمد و بین‌المللی پلتفرم‌های دیجیتال استفاده می‌کنند.