بی شک آمار موجود در مورد همه گیری استفاده شهروندان از اینترنت طی سال‌های اخیر علاوه بر وجوه مثبت، نقاط تاریکی نیز در پی داشته است. اعتیاد به اینترنت آن‌هم در میان کودکان و نوجوانان یکی از آسیب‌های بزرگ توسعه فناوری یاد شده، محسوب می‌شود.
با رشد فناوری و توسعه اینترنت طی سال‌های اخیر، اعتیاد به اینترنت در میان کودکان و نوجوانان، به یک نگرانی بزرگ در میان خانواده‌های سراسر جهان، بدل شده است.
به گزارش گرداب؛ اینترنت، طی سال‌های اخیر و همگام با رشد روزافزون فناوری، از یک کالای لوکس، به ابزاری کارآمد، با ضریب نفوذ بسیار بالا در زندگی روزمره افراد، بدل شده است. دسترسی به این فناوری نوظهور، به حدی فراگیر شده است که تقریباً همه شئون زندگی اجتماعی افراد در جوامع مدرن، به خود وابسته ساخته است.
بی شک آمار موجود در مورد همه گیری استفاده شهروندان از اینترنت طی سال‌های اخیر علاوه بر وجوه مثبت، نقاط تاریکی نیز در پی داشته است. اعتیاد به اینترنت آن‌هم در میان کودکان و نوجوانان یکی از آسیب‌های بزرگ توسعه فناوری یاد شده، محسوب می‌شود.
این پدیده که اکنون در برخی کشور‌ها به مرز هشدار رسیده است، در میان کودکان به ویژه نوجوانان تا حدی پیش رفته است که طی سال‌های اخیر مواردی از مرگ‌های مرتبط با اعتیاد به بازی‌های آنلاین نیز خبرساز شده‌اند از همین رو آشنایی بیشتر با این پدیده و به کار بستن تدابیری برای جلوگیری از بروز آن از سوی کشور‌ها و پلتفرم‌های مختلف ضروری است.
نشانگان اعتیاد کودکان و نوجوانان به اینترنت
*صرف وقت زیاد برای انجام فعالیت‌ها (بیش از ۲ ساعت در روز)
*احساس هیجان و سرخوشی زیاد در حین انجام فعالیت در اینترنت
*احساس بی قراری و افسردگی در زمانی که مشغول فعالیت نیست
*اضطراب
*اضافه وزن یا از دست دادن وزن
*انزوا
*ناتوانی در از دست کشیدن از فعالیت‌های اینترنتی
*رها کردن فعالیت‌های ورزشی و اجتماعی
*فراموش کردن وظایف تحصیلی و افت تحصیلی
*اختلالات خواب
*دروغ گفتن
*بروز خستگی و پرخونی چشم، سردرد، درد ناحیه مچ و ساعد، کمر درد
*فراموش کردن بهداشت شخصی و یا وعده‌های غذایی
*کاهش مهارت‌های اجتماعی
*فردگرایی و انزوای اجتماعی
*خشکی چشم و ضعف بینایی
آمار اتصال و اعتیاد کودکان به اینترنت
به عقیده کارشناسان، کودکان یکی از آسیب پذیرترین اقشار هر جامعه در برابر معضل اعتیاد به اینترنت هستند. بر اساس آمار مؤسسه سلامت رفتار و خدمات مبارزه با اعتیاد «Webroot»، کودکان بین ۸ تا ۱۸ سال آمریکایی، به طور متوسط، ۴۴.۵ ساعت در هفته را در حال استفاده از ابزار دیجیتال متصل به اینترنت هستند و این امر، سبب نگرانی بسیاری از والدین شده است. این در حالی است که بر اساس بررسی‌های میدانی صورت گرفته، حدود ۲۳ درصد از نوجوانان (۳۱ درصد پسران و ۱۳ درصد دختران)، احساس می‌کنند که دچار اعتیاد به فضای مجازی شده‌اند.
بر اساس آماری دیگر از وبگاه «The Recovery Village»، متعلق به تاریخ ۳ ژوئن ۲۰۲۲، کودکان بین ۸ تا ۱۰ سال به طور متوسط ۸ ساعت در روز را از انواع ابزار الکترونیکی استفاده می‌کنند که عمده این زمان به شکلی فزاینده، به وب گردی در اینترنت اختصاص دارد.
کودکان ۱۰ تا ۱۸ ساله نیز به طور متوسط بیش از ۱۱ ساعت در روز را از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. تأثیر تمام این مدت زمان استفاده از اینترنت روی مغز در حال رشد کودکان اثرات مخرب شدیدی دارد.
زمان ایده آل برای استفاده کودکان از اینترنت
این در حالی است که بر اساس برآورد‌های روانشناسان از مدت زمان مناسب استفاده کودکان از اینترنت، کودکان زیر ۲ سال، به هیچ وجه نباید از ابزار دیجیتال مانند تلفن همراه هوشمند و تبلت استفاده کنند. این در حالی است که باید برای کودکان ۲ تا ۱۰ سال، حداکثر ۱ ساعت زمان استفاده از اینترنت در نظر گرفته شود و این میزان در سنین بالاتر و نوجوانی، نباید به بیش از ۲ ساعت برسد.
دکتر داگلاس جنتیل، مدیر آزمایشگاه تحقیقات رسانه در دانشگاه ایالتی آیووا، طی اظهار نظری در این مورد مدعی شده است که تقریباً از هر ده نوجوان، یک نفر با علائم شدید آسیب‌های ناشی از اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای، از جمله، آسیب به مدرسه، خانواده و عملکرد روانی، مواجه است. این آماری نگران کننده محسوب می‌شود.
فراتر از اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای، کودکان و نوجوانان، این روزها، اوقات فراغت خود را با فعالیت‌های اینترنتی، مانند شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ نویسی، وب گردی و … پر می‌کنند.
آسیب‌های روحی و جسمی بیشمار این نوع از اعتیاد، بسیاری از دولت‌های پیشرو در جهان را بر آن داشته است تا با ارائه پیشنهادات تنظیم‌گرانه، خطرات موجود در این مسیر را به حداقل برسانند.
بازنگری قوانین در چین به منظور کاهش آمار اعتیاد کودکان به اینترنت
چین اقدامات سختگیرانه خود برای جلوگیری از معتاد شدن کودکان این کشور به محتوای آنلاین مختلف را از سال ۲۰۱۹ به صورت جدی آغاز کرد. قانون‌گذاران این کشور در روز ۱۷ اکتبر به بازنگری در قوانین این حوزه، رأی دادند و از ارائه‌دهندگان خدمات آنلاین خواستند محدودیت‌هایی برای زمان و مصرف افراد زیر سن قانونی از اینترنت تعیین کنند. بر اساس گزارش خبرگزاری شینهوا، قانون‌گذاران ارشد چینی در تاریخ یاد شده به اصلاح قوانین موجود، در راستای ممنوعیت استفاده از خدمات و محصولات اینترنتی که باعث بروز اعتیاد در بین کودکان می‌شود، رأی مثبت دادند.
بازنگری یاد شده، پس از طی نمودن فرایند بررسی، سرانجام در تاریخ ۱ ژوئن ۲۰۲۱ به تصویب و اجرای قانون اصلاح شده جلوگیری از اعتیاد اینترنتی چین، منتج شد. این بازنگری شامل فصل جدیدی در مورد حفاظت از فضای سایبری به منظور روشن شدن مسئولیت‌های هر نهاد است. بر اساس یکی از مفاد این قانون، والدین موظف شدند که نرم‌افزاری را روی تلفن‌های همراه یا رایانه‌ها نصب کنند تا از کودکان در برابر محتوای مضر آنلاین محافظت کنند و زمان استفاده آنها از اینترنت را کنترل کنند.
حدود ۴ ماه پس از اتمام بازنگری، خبرگزاری شینهوا، در تاریخ ۱ سپتامبر ۲۰۲۱، خبر از اجرای قانون جدیدی در حوزه مبارزه با اعتیاد کودکان به اینترنت داد. بر اساس قانون جدید، ارائه‌دهندگان بازی‌های آنلاین فقط می‌توانند روز‌های جمعه، شنبه، یکشنبه و تعطیلات رسمی، از ساعت ۸ بعد از ظهر تا ۹ شب به خردسالان خدمات یک ساعته ارائه دهند. علاوه بر این، ثبت نام و ورود کاربران به سیستم بازی‌های آنلاین، صرفاً از طریق هویت حقیقی افراد میسر است.
لایحه کالیفرنیا؛ راهکار برای مبارزه با اعتیاد کودکان به رسانه‌های اجتماعی
وبگاه وال استریت ژورنال، در تاریخ ۱۵ مارس ۲۰۲۲، طی مقاله‌ای خبر از مطرح شدن لایحه‌ای تحت عنوان «کالیفرنیا» در کنگره آمریکا داد. هدف از طرح این لایحه، پیشنهاداتی برای مهار نفوذ رسانه‌های اجتماعی بر جوانان عنوان شد. پیش‌نویس قانون یاد شده، شرکت‌های فناوری را در قبال اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی مسئول می‌کند.
لایحه یاد شده، به والدین و سرپرستان، این امکان را می‌دهد که نسبت به وجود تبلیغات و طراحی ترویج‌دهنده به استفاده اجباری، از پلتفرم‌های بزرگ فناوری شکایت کنند. این امر باعث می‌شود که شرکت‌ها بدون توجه به اینکه آیا عمداً محصولات خود را اعتیادآور طراحی کرده‌اند یا سهواً، پاسخگو می‌شوند.
بر اساس اعلام یکی از پیشنهاددهندگان طرح یاد شده، این لوایح برای بهبود تجربیات آنلاین کودکان از دو زاویه مجزا نوشته شده است. بخش نخست، هدایت عملکرد شرکت‌های فناوری از اولویت‌ها محسوب می‌شود. بخش دوم، در پی وادار کردن شرکت‌ها برای تقبل هزینه‌های اجتماعی اعتیاد آنلاین جوانان آمریکا است.
وبگاه فوربز، یک ماه بعد، در تاریخ ۶ می ۲۰۲۲، طی گزارشی خبر از تصویب لایحه‌ی مسئولیت رسانه‌های اجتماعی در کمیته ایالتی کالیفرنیا داد. بنابراین، اجرای این قانون در ایالت کالیفرنیا اعتبار یافت و از همین روی، والدینی که نگران معتاد شدن فرزندانشان به رسانه‌های اجتماعی باشند، می‌توانند به زودی در ایالت کالیفرنیا علیه این پلتفرم‌ها، اقدام قانونی کنند.
بر اساس پیش بینی‌های حقوقی صورت گرفته، این قانون در صورت نهایی شدن، فقط شرکت‌هایی با حداقل ۱۰۰ میلیون دلار درآمد سالانه را شامل می‌شود و متخلفین با جریمه‌هایی سنگین به مبالغ ۲۵ تا ۲۵۰ هزار دلار محکوم می‌شوند.
خودتنظیم‌گری پلتفرم‌ها
وبگاه خبری استرالیایی «Sydney morning herald»، در تاریخ ۱۱ اکتبر ۲۰۲۱، طی گزارشی، خبر از راه اندازی ویژگی‌های تازه با هدف کاهش اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی، توسط فیس‌بوک و اینستاگرام داد. بر همین اساس، مدیران فیس‌بوک و اینستاگرام اعلام کردند که پس از طرح ادعای عدم محافظت الگوریتم‌های پلتفرم‌های اجتماعی، از کودکان و نوجوانان، ویژگی‌های جدیدی را با هدف کاهش اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی، راه اندازی خواهند کرد.
نیک کلگ، معاون فیس‌بوک در امور بین‌الملل، در تاریخ یاد شده، وعده داد که اینستاگرام، به زودی، با عبارت «مدتی استراحت کن.»، نوجوانان را به وقفه در استفاده از این شبکه اجتماعی، ترغیب خواهد کرد. وی در ادامه افزود: «نوجوانان در فیس‌بوک، از مطالبی که ممکن است برایشان مضر باشد، دور خواهند شد.» با این وجود، از ارائه جزئیات بیشتر در مورد این طرح خودداری کرد.
چندی پیش ۲۱۳ شرکت چینی تعهد کرده‌اند برای مقابله با نقض قوانین دولت در خصوص بازی‌های رایانه‌ای اقداماتی انجام می‌دهند و این صنعت را قانونمند کنند. یک بنیاد بازی‌های رایانه‌ای دولتی بیش از ۲۰۰ شرکت بازی رایانه‌ای چینی را متعهد کرد تا برای مقابله با اعتیاد به این برنامه‌ها، صنعت را به وسیله ابزار‌هایی از شناسایی چهره گرفته تا شناسایی افراد زیر سن قانونی، قانونمند کنند.
بیانیه این شرکت در حساب کاربری وی چت انجمن CGIGC در حساب کاربری منتشر شد و ۲۱۳ شرکت از جمله تنست و نت ایز آن را امضا کرده‌اند.
مقامات این کشور درباره افزایش اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای میان جوانان اظهار نگرانی کرده‌اند. چند ماه گذشته نیز اداره ملی مطبوعات و انتشارات چین قوانینی را منتشر کرد که طبق آن کاربران زیر ۱۸ سال نمی‌توانند بیش از ۳ ساعت در هفته از این بازی‌ها استفاده کنند.
این شرکت‌ها تعهد کرده‌اند محتوایی که تاریخ را تحریف می‌کند را حذف کنند و برای جلوگیری از نقض قوانین مانند استفاده از پلتفرم‌های بازی رایانه‌ای خارجی نیز اقداماتی انجام دهند.
از سوی دیگر اپ بومی چینی «دوئین» (Douyin) که معادل تیک تاک است، اعلام کرده دسترسی تمام کاربران احراز هویت شده کمتر از ۱۴ سال آن در حالت کاربر جوان (youth mode) ممکن خواهد بود. این اقدام در جهت محافظت کاربران جوان در برابر محتوای نامناسب انجام می‌شود.
افراد زیر ۱۴ ساله فقط می‌توانند روزانه به مدت ۴۰ دقیقه بین ۶ صبح تا ۱۰ شب از «دوئین» استفاده کنند.
اپ وی چت نیز دارای حالت کاربر جوان است که در صورت روشن شدن آن، میزان دسترسی کاربر به برخی بازی‌های و قابلیت‌ها مانند پرداخت یا یافتن دوستان در فاصله نزدیک را محدود می‌کند.
زمانی برای مقابله با اعتیاد اینترنتی کودکان
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، استفاده از اینترنت می‌تواند تأثیرات مثبت و همچنین منفی بیشماری بر کودکان داشته باشد. مزایای استفاده از ابزار‌های آنلاین بسیار زیاد است. بسیاری از روانشناسان معتقدند که اینترنت کودک را خلاق‌تر کرده و آنها را تشویق می‌کند تا فرایند یادگیری را به خوبی طی کنند. با این حال، جنبه‌های منفی استفاده از شبکه اغلب بیشتر از مزایای آن است. یکی از این مشکلات، اعتیاد به اینترنت در بین کودکان است. کودکان معتاد به اینترنت اغلب در ابتدا مجذوب بازی‌های آنلاین می‌شوند و در ادامه به استفاده از شبکه‌های اجتماعی وابسته می‌شوند. با رشد فناوری و توسعه اینترنت طی سال‌های اخیر، اعتیاد به اینترنت، به یک نگرانی بزرگ در میان خانواده‌های سراسر جهان، بدل شده است.
در چنین شرایطی و خصوصاً پس از بروز همه گیری کرونا، انزوای کودکان و نوجوانان افزایش یافته و تعامل آنها با همسالان خود، به شدت کم شد. همین امر، سبب تقویت زیست مجازی و بالطبع، اعتیاد کودکان به اینترنت شده که این امر سبب شده است بسیاری از دولت‌های جهان و حتی پلتفرم‌ها به فکر توسعه ابزار قانونی و فنی متعدد برای کنترل این پدیده بیفتند.
