تاریخ‌نگاری دیجیتالی چه خطراتی دارد؟

تاریخ‌نگاری دیجیتالی چه خطراتی دارد؟
تاریخ انتشار : ۰۴ مهر ۱۴۰۱

توسعه و گسترش روش‌های جدید برای شناسایی اسناد و اخبار جعلی ضروری است.

به گزارش گرداب، تاریخ‌نگاران تا پیش از قرن ۱۹ ام از نوشتن و تصویرسازی برای ثبت وقایع تاریخی استفاده می‌کردند. اعتبار کتب و تصاویر تاریخی در آن زمان به شخصی که آن‌ها را تهیه کرده بود بازمی‌گشت و دستکاری این اسناد عملاً کاری غیرمحتمل و دشوار بود و مفقود کردن یا سوزاندن این اسناد، تنها راه برای اعمال سلیقه در تاریخ‌نگاری از سوی حاکمان به حساب می‌آمد.

اما با گسترش تکنیک‌های تصویربرداری در اواسط قرن ۱۹ و ورود دوربین‌های دیجیتال در قرن ۲۰ تاریخ‌نگاری را به ثبت تصاویر و ویدئو‌ها از وقایع تبدیل کرد. فراگیری اینترنت و کامپیوتر‌های شخصی در اواخر قرن ۲۰ و ایجاد پایگاه‌های داده عظیم تصاویر و ویدئوها، اینترنت را به مهم‌ترین منبع دسترسی به منابع تاریخی تبدیل کرد. به عنوان مثال، کتابخانه ملی انگلیس ادعا می‌کند که بیش از ۱۰۰ ترابایت اسناد و اطلاعات را در پایگاه داده خود جای داده است. این پیشرفت فناوری با وجود فواید و مزایای بسیاری که به دنبال دارد، تهدید بزرگی را نیز در آینده به دنبال خواهد داشت.

اوایل سال ۲۰۱۵ بود که یک روزنامه صهیونیستی تصویر راهپیمایی سران اروپایی در فرانسه را تغییر داد تا آنگلا مرکل، نخست وزیر آلمان در تصویر نباشد. سال ۲۰۲۰ نیز در تصویر موجود در آرشیو ملی آمریکا از راهپیمایی اعتراضی زنان در سال ۲۰۱۷، تصویر یکی از پلاکارد‌ها که بر روی آن نوشته شده بود، «خداوند از ترامپ متنفر است» تغییر کرده بود تا بازدیدکنندگان این نوشته را نبینند. این تصاویر به قدری حرفه‌ای دستکاری شده‌اند که تشخیص غیرواقعی بودن آن‌ها کار بسیار دشواری است.

 

تاریخ‌نگاری دیجیتالی چه خطراتی دارد؟

 

فناوری جعل عمیق نیز به تازگی سر و صدای زیادی به پا کرده است. در این فناوری، متخصص با استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند چهره یا صدای یک فرد را با دقت بسیار بالایی بازسازی کند. یکی از اولین ویدئو‌های جعل عمیق که در آن از تصویر اوباما استفاده شده بود، توجه‌ها را به این فناوری نوظهور جلب کرد.

با این تصاویر، محافظت از اسناد تاریخی در فضای مجازی یکی از مهم‌ترین وظایف دولت‌ها به نظر می‌رسد. در اکثر نمونه‌های دستکاری اسناد دیجیتال، وجود تصویر یا ویدئوی اصلی به تشخیص اعمال تغییر در سند کمک می‌کند؛ لذا کشور‌ها باید یک پایگاه داده امن از اسناد تاریخی و ملی خود داشته باشند که به صورت آفلاین و خارج از شبکه جهانی اینترنت نگهداری می‌شود. این در حالی است که پایگاه‌های داده‌ای مثل آرشیو روزنامه آسوشیتد پرس (Associated Press)، پایگاه داده گتی ایمیج (Getty Image) و پایگاه داده شاتر استاک (Shutter Stock) تصاویر بیشماری از وقایع تاریخی در ایران دارند که توسط خبرنگاران خارجی یا داخلی گرفته شده و در اختیار این پایگاه‌های داده قرار گرفته است.

تمامی کاربران اینترنت می‌توانند به این اسناد دسترسی داشته باشند و هر گونه دستکاری در این تصاویر یا ویدئو‌ها احتمالا از چشمان کاربران غیرحرفه‌ای پنهان خواهند ماند. همانطور که شرکت تحقیقاتی Gartner پیش‌بینی کرده که تا سال ۲۰۲۳ حدود ۳۰ درصد اخبار و ویدئو‌های موجود در فضای مجازی با استفاده از فناوری بلاک‌چین راستی‌آزمایی می‌شوند تا از ضریب نفوذ فناوری جعل عمیق کاسته شود، توسعه و بکارگیری فناوری‌هایی از این دست برای شناسایی اسناد جعلی بر ضد ایران در سطح اینترنت یک ضرورت به نظر می‌رسد.