امروزه همه می‌دانند که اینترنت منبعی عظیم از اطلاعات متنوع است و هر یک از ما می‌توانیم به انتخاب خود از این دنیای اطلاعات درست یا نادرست استفاده کنیم.
به گزارش گرداب، اینترنت، فضایی سازنده و در عین حال مخرب است! کودکان نیز از این قائده مستثنی نیستند.
نگرانی‌های مرتبط با استفاده کودکان از اینترنت:
آنچه والدین باید به آن هوشیار باشند این است که بدانند چه خطراتی در کمین کاربران اینترنت است و چگونه می‌توان از این خطرات جلوگیری کرد. در عصر حاضر کودکان و نوجوانان بیشتر از بزرگسالان در مورد نحوه‌ی استفاده از فضای مجازی و راه‌های ارتباطی آنلاین اطلاعات دارند. این مساله باعث نگرانی برخی والدین می‌شود. در ادامه به موضوعاتی حول مراقبت از کودکان و اعمال برخی محدودیت‌ها برای آن‌ها می‌پردازیم.
همان طور که گفته شد نوجوانان غالبا نسبت به والدین خود اطلاعات بیشتری در زمینه‌ی اینترنت دارند. اما این بدان معنا نیست که تمام تصمیمات آن‌ها در رابطه با فضای مجازی و ابزار‌های ارتباطی نوین عاقلانه است. یکی از رایج‌ترین فعالیت‌های نوجوانان، چت کردن با دوستان است که به طور کلی بی‌خطر است؛ اما اگر کودک به هر دلیلی در فضای مجازی هم‌صحبت یک غریبه شود، ممکن است مورد سوء استفاده و مصائبی از این قبیل واقع شود.
نکات ایمنی لازم در فضای مجازی:
در ادامه به برخی نکات کلیدی اشاره می‌کنیم تا بتوانید فرزندان خود را راهنمایی کنید که درست از اینترنت استفاده کنند و در عین حال از خطرات موجود در فضای مجازی در امان بمانند.
نظارت مستقیم:
اول از همه کار با کامپیوتر را یاد بگیرید. از کودک خود بخواهید توضیح دهد که چه فعالیت‌هایی در اینترنت انجام می‌دهد. سعی کنید به مرور شما نیز این فعالیت‌ها را بیاموزید. در صورت نیاز از افراد دیگر نیز کمک بگیرید و یا حتی به کلاس کامپیوتر بروید.
کامپیوتر کودک خود را در موقعیتی قرار دهید که قابل رویت باشد. اتاق خواب مکان مناسبی برای کامپیوتر نیست! همچنین از فرزند خود بخواهید شب‌ها قبل از خواب همه‌ی دستگاه‌های ارتباطی نظیر گوشی و تبلت را به شما تحویل دهد.
جهت دسترسی به ایمیل‌های دریافتی کودک خود، یک ایمیل بسازید و به صورت مشترک از آن استفاده کنید. با این کار شما هم می‌توانید هر ایمیلی را که برای فرزندتان ارسال شود، ببینید. علاوه بر این سعی کنید سایت‌هایی را که مورد علاقه‌ی فرزندتان است، بیابید و این سایت‌ها را با بوک‌مارک (Bookmark) کردن در دسترس او قرار دهید. با انجام این کار احتمال بالا آمدن صفحات متفرقه کاهش می‌یابد. همچنین اوقاتی از روز را با فرزندان خود در فضای مجازی سپری کنید و به مرور به آن‌ها آداب معاشرت و مهارت‌های اجتماعی را آموزش دهید. علاوه بر این به فرزند خود درمورد زورگیری‌های اینترنتی نیز توضیحاتی بدهید.
فعالیت‌هایی را که فرزندانتان در اینستاگرام، فیسبوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی انجام می‌دهند، زیر نظر بگیرید که مبادا اطلاعات محرمانه‌ای را فاش کنند. این اطلاعات می‌تواند شامل آدرس خانه، مدرسه، شماره تماس و اطلاعات شخصی دیگری از این قبیل باشد. فراموش نکنید که این مراقبت‌ها بیرون از خانه نیز تا حد امکان باید انجام شود؛ چراکه فرزند شما در مدرسه، خانه دوستان، مراکز مختلف در سطح شهر و یا هر جای دیگری می‌تواند بدون نظارت شما از کامپیوتر و اینترنت استفاده کند.
جهت انجام این کار نرم‌افزار‌هایی طراحی شده است که مراقبت از راه دور را نیز ممکن ساخته است. برخی از این نرم‌افزار‌ها تحت عنوان فیلتر کنترل والدین (parental control filtering) و مخصوص کنترل کودکان توسط والدین ساخته شده است. برخی دیگر از این نرم‌افزار‌ها مخصوص ردیابی کردن طراحی شده‌اند که این امر نیز مراقبت از راه دور را برای ما راحت‌تر می‌کند.
لازم به ذکر است که نباید تنها به این روش‌ها اکتفا کرد. یکی از تاثیرگذارترین پارامتر‌ها برای محافظت از کودکان این است که از طریق صحبت کردن روش درست استفاده از فضای مجازی را به آن‌ها آموزش دهیم. در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم.
حفظ تعاملات اجتماعی با فرزندان:
به خاطر داشته باشید که با یک بار حرف زدن با کودک یا نوجوان نمی‌توان او را از تمام مسائل دنیای مجازی مطلع کرد. سعی کنید به طور منظم در مورد جنبه‌های مختلف اینترنت گفتگو کنید. مراقب باشید که با حالت تهاجمی یا عصبانیت با او صحبت نکنید! با فرزند خود در خصوص نگرانی‌های خود صحبت کنید. او را از این واقعیت مطلع کنید که عکس و فیلم به اشتراک گذاشته شده در پلتفرم‌های مجازی در دسترس افراد غریبه نیز قرار می‌گیرد.
در زمینه‌ی هم‌صحبت شدن با افراد غریبه نیز این مساله را شرح دهید که اکثر کاربران شبکه‌های اجتماعی اطلاعات نادرستی از خود در فضای مجازی منعکس می‌کنند. از کودک خود بخواهید اگر کسی اطلاعات شخصی او را خواست، سریعا به شما اطلاع بدهد.
تعیین برخی محدودیت‌ها:
هر چند وقت یک بار فعالیت‌های اینترنتی کودکان خود را بررسی کنید و آن‌ها را نیز از این موضوع مطلع سازید. این عمل به منزله‌ی جاسوسی نیست و ربطی به این ندارد که شما به فرزندتان اعتماد داشته باشید یا خیر. همچنین می‌توانید قوانینی در این زمینه در محیط خانواده تعیین کنید.
در ادامه به بررسی برخی از این قوانین می‌پردازیم:
-برای مدت زمان استفاده از گوشی محدودیت تعیین کنید.
-مهمترین قانون برای حفظ امنیت در فضای مجازی این است که تا حد امکان هویت خود را فاش نکنیم. به عبارتی نباید اطلاعات خصوصی را به اشتراک نگذاریم. بدانید که تقریبا هیچ یک از شرکت‌ها یا افراد معتبر این گونه اطلاعات را به صورت آنلاین از شما نمیخواهند.
-هرگز عکس‌های شخصی و خانوادگی را در فضای مجازی به اشتراک نگذارید.
-هیچ‌گونه اطلاعات شخصی از جمله آدرس، نام مدرسه، شماره‌ی تلفن، شماره‌ی کارت بانکی، رمز عبور یا نام اعضای خانواده را به صورت آنلاین به اشتراک نگذارید. در صورت نیاز از یک نام کاربری ساده استفاده کنید.
- اگر فرد ناشناسی که در بستر شبکه‌های اجتماعی با او هم‌صحبت شدهاید، شما را به ملاقات حضوری دعوت کرد، هرگز نپذیرید.
-به هیچ ایمیل یا پیام تهدیدآمیزی پاسخ ندهید.
آنچه فرزندان بایستی نسبت به آن کاملا توجیه شوند، این است که به محض مشاهده‌ی محتوای غیر اخلاقی در فضای مجازی یا دریافت هرگونه پیام خشونت‌آمیز، سریعا به والدین خود اطلاع دهند.
در صورت بروز مشکل چه باید کرد؟
در صورتی که کودک شما در فضای مجازی احساس ناراحتی یا مزاحمت کرد و یا شخصی ناشناس عکس خانوادگی شما را منتشر کرد، بایستی سریعا این موارد را به مقامات انتظامی گزارش دهید. بدین شکل پس از شکایت شما، اطلاعات فرد خاطی برای بررسی به مقامات مجری قانون ارسال می‌شود.
برخی علائم هشداردهنده:
در صورتی که هریک از علائم ذکر شده در ذیل را مشاهده کردید، سریعا موضوع را بررسی کنید و جهت پیشگیری از وقوع هرگونه مشکلی، تدابیری بیندیشید:
-کودک شما ساعات طولانی را به خصوص در شب آنلاین باشد.
- دریافت تماس‌های تلفنی از افراد غریبه.
- دریافت هدایای ناخواسته از طریق پست.
- کنارهگیری فرزندتان از محیط خانواده و عدم تمایل به صحبت درمورد فعالیت‌های آنلاین خود.
- این که فرزندتان هنگام ورود شما به اتاق ناگهان کامپیوتر را خاموش کند. در این صورت دلیل این کار را بپرسید و کودک خود را بیش از پیش زیر نظر بگیرید.
سخن پایانی:
هرچند رعایت حریم خصوصی کودکان و نوجوانان مساله‌ی مهمی است، اما فراموش نکنید که مراقبت از خانواده در برابر جنایت‌های آنلاین بسیار مهمتر است! حتما با فرزندان خود در مورد نگرانی خود در این باره صحبت کنید و با اجازه‌ی خودشان شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات آنلاین آن‌ها را بررسی کنید. در محیط خانواده در مورد مسائل امنیتی و نحوه‌ی جلوگیری از خطرات فضای مجازی نیز گفتگو کنید.
علاوه بر این با کودک خود در شبکه‌های اجتماعی همگام شوید و مثل یک دوست او را همراهی کنید. به عنوان مثال، برای پست گذاشتن در اینستاگرام یا نحوه‌ی جستجوی اطلاعات به او مشورت دهید. با این کار به او کمک می‌کنید بدون این که در معرض خطری باشد، از اینترنت به درستی بهره‌مند شود.
