در عصر جدید بحث امنیت تحت تأثیر متغیرهای نوینی قرار گرفته که تبیین رویکردها در این خصوص را به یک ضرورت مبدل ساخته است. رایانه و فضای سایبر مهمترین متغیر نوین تأثیرگذار در این حوزه است. رایانه و فضای سایبر در زندگی بشر روز به روز توسعه پیداکرده و تحولات شگرفی را در جوامع ایجاد کرده است، اما این پدیده نیز همانند سایر امور، دارای دستاوردهای مثبت و منفی است.
به گزارش گرداب، باوجود منافع زیاد استفاده از رایانه و فضای مجازی، این ابزار خالی از آسیب نیز نبوده است. ظهور جرایم جدید رایانهای یکی از پیامدهای منفی گسترش بهکارگیری رایانه در شؤون مختلف اطلاعاتی و ارتباطی بوده است. واقعیت این است که هر اختراع و نوآوری بهسرعت میتواند نظر مجرمان را به خود جلب کرده و مورد استفاده قرار گیرد، اما جامعه نیز مقدوراتی برای برخورد با چنین سوء استفادههایی در اختیار دارد که حقوق جزا یکی از این ابزارها به شمار میرود.
چالشهای آینده در خصوص امنیت از موضوعات مهمی است که چندان مورد توجه قرار نگرفته است. سؤال اساسی که در این خصوص مطرح و بررسی میشود این است که رویکرد نظام حقوقی ایران نسبت به تهدیدها و جرایم سایبری چگونه است و با چه چالشهایی روبروست؟
اخلال سایبری
اخلال سایبری به معنای ایجاد هرجومرج و برهم زدن نظم و بهعبارت دیگر خلل وارد ساختن در ساختار شبکهای دادهها و ایجاد مانع در جهت دستیابی کاربر مجاز به اطلاعات و سیستمهای رایانهای و مخابراتی میباشد. همین اقدام سبب از کار انداختن یا مختل شدن و درنتیجه برهم خوردن یکپارچگی سامانهها و شبکهها خواهد شد
اخلال در زیرساختهای حیاتی بهعنوان یکی از اصولیترین و خشنترین تهدیدات سایبری میباشد که میتواند امنیت ملی را تهدید کند. سیستمهای رایانهای در برابر حملات و تهدیدات سایبری از آسیبپذیری بیشتری برخوردار میباشند و به همین دلیل درصدد افزایش قدرت مقابله با عملکردها و حملات هستند. آسیبپذیری زیرساختها نسبت به حملههای سایبری بستگی به میزان وابستگی آنها به فضای سایبر است. در کشورهای پیشرفته به علت افزایش این وابستگی امکان حمله تروریستی نیز افزایش مییابد.
خرابکاری سایبری
خرابکاری سایبری به معنای تحریف و جعل یا از بین بردن دادهها و اطلاعات میباشد. خربکاری بهوسیله اتلاف دادهها یا تحریف اطلاعات صورت میگیرد. بهطورکلی اتلاف داده به معنای از بین بردن، مختل کردن، تخریب، حذف دادهها میباشد که توسط رایانه و در فضای سایبری رخ میدهد. تخریب دادهها به اشکال مختلف صورت میگیرد گاهی نتیجه حمله فیزیکی به تأسیسات کامپیوتری و آسیب رساندن به سرویسدهندههای وب میباشد و گاهی نیز این اعمال از طریق و روشهای مختلف مانند ویروسهای کامپیوتری یا بمبهای منطقی صورت میگیرد و خطرناکترین موارد، برنامههای ویروسی میباشد که سبب اخلال و تخریب در دادهها میباشد.
از میان بردن دادهها جزو جرائم رایانهای خاص یا محض نیست؛ زیرا از میان بردن و تخریب بهطور سنتی از قدیم وجود داشته و اکنون نسبت به داده نیز اعمال میشود، بنابراین نمیتوان آن را جزو جرمهایی دانست که صرفاً با روی کار آمدن محیط سایبر خلقشدهاند. تخریب اطلاعات به معنای تغییر ماهیت و محتوای آنها است. تحریف اطلاعات از طریق تغییر در برنامه و کنترل دادهها که سبب تغییر در شکل، صفحه وب میباشد. اختلال و تخریب در یک سیستم سبب اختلال در دیگر سیستمها خواهد شد و همین امر سبب ایجاد حملات اینترنتی خواهد شد که میتواند امنیت ملی را تهدید کند.
متاسفانه قانون کشور ما در زمینه این جرائم به بیان دقیق صحبت نکرده است. این مسئله باعث میشود که قاضی مجبور شود با تاکید بر نتایج و مبتنی بر قوانین دیگر برای این جرائم حکم صادر کند.