تکنولوژی به شکل کلی برای بچهها مضر نیست، اما شرط سنی برای آن وجود دارد. آسیب استفاده از موبایل برای کودکان میتواند از طیف جسمی تا طیف روانی را در بربگیرد.
به گزارش گرداب، از جمله آسیبهای جسمی میتوان به مضرات موبایل برای چشم کودکان اشاره کرد. آسیبهای روانی میتواند طیف وسیعی را شامل شود. برای نمونه اگر برای کودکان از سن پایین موبایل بخرید و آنها به استفاده از آن عادت کنند، مغز توانایی ساختن دوپامین بدون محرک بیرونی را کسب نمیکند.
یعنی آنها دیگر میلی ندارند از فعالیتهای عادی مانند بازی در فضای باز لذت ببرند. زیرا میزان لذتی که از نشستن پای تلویزیون یا گوشی موبایل عایدشان میشود بسیار بیشتر است. همچنین در نظر داشته باشید خرید و استفاده زیاد بچهها از موبایل در سن پایین ممکن است به توانایی ارتباطی فرزندان شما نیز ضربه بزند. کودکان باید بتوانند ارتباط رو در رو ایجاد کنند تا مهارتهایی مانند همدلی و درک احساسات و هیجانات دیگران را یاد بگیرند.
محدودیت زمان استفاده از گوشی هوشمند به ترتیب سن:
۰-۲ سال
انجمن متخصصین اطفال کانادا پیشنهاد میکنند که به طور کلی کودکان زیر دو سال هرگز نباید از گوشی تلفن همراه استفاده کند، زیرا که در این سن صفحه نمایش برای رشد مغز مضر است.
۲-۴ سال
در این بازه زمانی بهتر است که کودک حدود نیم ساعت در روز با گوشی هوشمند کار کند. به گفته آقای مایکل چنگ، روانپزشک کودک و خانواده از کانادا، دستگاههای تلفن همراه باعث میشوند که مغز از سنین پایین به ترشح زیاد دوپامین عادت کند (دوپامین در پی “احساس خوب” توسط مغز آزاد میشود). کار کردن بیش از حد با صفحه نمایش باعث آزاد شدن دوپامین و همچنین آدرنالین در مغز میشود به همین سبب گوشیهای تلفن همراه بسیار اعتیادآور هستند بهتر است که از همان ابتدا عادت کند که مدت زمان کمی با گوشی هوشمند کار کند.
۴-۶ سال
در بازه ۴ تا ۶ سالگی، متخصصان توصیه میکنند استفاده از گوشیهای تلفن همراه برای کودکان در حداقلترین حالت ممکن باشد. این موضوع به این معناست که کودک تا ۶ سالگی، باید در روز کمتر از یک ساعت از وسایل الکترونیکی (مانند موبایل، تلویزیون، لپتاپ و…) استفاده کند. استفاده کودک از گوشی تلفن همراه در سن پایین، میتواند موجب شکل گرفتن عادتهای نادرست شود.
برای جلوگیری از خستگی چشم بهتره که این مدت زمان به قسمتهای ۲۰ دقیقهای تقسیم بشوند. از آنجایی که این کودکان در بازه سنی خیلی مهمی قرار دارند و ذهنشون تربیت پذیر است، والدین باید نسبت به محتوای بازیها آگاه باشند. از بازیهای خشن، بازیهای حاوی تصاویر نامناسب و بازیهایی که قدرت تفکر و تخیل کودک رو به کار نمیگیرند باید دوری کرد. به طور مثال کودک شما میتواند کلمات و جملهسازی را از یک فرد در یک ویدئوکال و یا انیمیشنها و بازیهای آموزشی یاد بگیرد.
تهیه موبایل اشتراکی برای کودکان ۷ تا ۱۰ سال
در این بازه سنی با ورود بچهها به مدرسه، نیاز به وجود موبایلهای هوشمند برای بهرهمندی از آموزش آنلاین ایجاد میشود. در این شرایط، روانشناسان پیشنهاد میکنند از یک گوشی همراه هوشمند، لپتاپ یا تبلت به صورت عمومی و مشترک در خانه استفاده کنید و زمان استفاده از آن مشخص باشد. اگر در شرایطی هستید که نیاز دارید با فرزندتان هنگام دوری از خانه، در تماس باشید، یک تلفن قدیمی بدون دسترسی به اینترنت به کودک بدهید. پیشنهاد میشود، در این سن، به منظور کنترل زمان استفاده کودکان از موبایل، بچهها، بدون در نظر گرفتن کلاسهای آنلاین و انجام تکالیف، حدودا ۹۰ دقیقه تا ۲ ساعت را صرف استفاده از موبایل یا تماشای تلویزیون کنند.
جالب است بدانید حتی تولیدکنندگان وسایل الکترونیکی مانند استیو جابز (موسس شرکت اپل) و بیل گیتس (مدیر پیشین شرکت ماکروسافت) به فرزندانشان اجازه استفاده از وسایلی که خودشان در تولید آنها نقش داشتند را در سن پایین نمیدادند.
البته بازیهای کامپیوتری و موبایلی در این بازه سنی، در تقویت مهارتها و رشد مغز کودک نقش مثبت به سزایی دارند، اما نکتهای که آسیب ایجاد میکند، استفاده کودک از شبکههای اجتماعی است. در این بازه سنی استفاده از شبکههای اجتماعی باید قدغن شود. بچهها در این سن نمیتوانند عواقب و خطرات بالقوهی انتشار عکس در فضای آنلاین را ارزیابی کنند؛ بنابراین احتمال زیادی وجود دارد که قربانی باجگیریها و خشونتهای مجازی شوند. این اتفاقات منجر به ایجاد اضطرابهای شدید در زندگی بچهها میشود که مناسب سنشان نیست و آنها هنوز از لحاظ روانی توانایی کنترل کردن این اضطرابها را ندارند.
خرید موبایل برای کودکان ۱۰ سال به بالا با ایجاد قوانین محکم
قوانین عضویت بیشتر شبکههای اجتماعی بیان میکند که کاربران برای عضو شدن باید حداقل ۱۳ ساله باشند، اما تحقیقات مشخص کرده است که حدود ۲۰ درصد از بچههای ۱۰ سالهای که صاحب گوشی تلفن همراه هستند، در یکی از شبکههای اجتماعی مانند اسنپ چت یا اینستاگرام عضویت دارند. در این سن به جای خرید گوشی، والدین باید قوانین استفاده از موبایل برای کودکان را برای گوشیهای اشتراکی خانوادگی، تمرین کنند و آموزشهای لازم را به فرزندشان ارائه دهند.
مثلا میتوانید از فرزندتان بخواهید گوشی تلفن همراه خود را بعد از ساعت ۹ شب خاموش کند و آن را به تختخوابش نبرد. در طول وعدههای غذا، مهمانیها و مسافرتهای خانوادگی نیز میتوان قانونی برای منع استفاده از تلفن همراه وضع کرد. همچنین در زمان انجام تکالیف مدرسه، کودک نباید اجازهی استفاده از گوشی موبایل را داشته باشد. نکتهی مهم این است که قوانین واضحی وضع کنید و اجازه ندهید شرایط از کنترل خارج شود.
همچنین برای این کار میتوانید از ابزارها و برنامههای کنترل و نظارت که برای والدین طراحی شدهاند کمک بگیرید. با نصب این برنامهها روی گوشی تلفن همراه کودکتان، میتوانید فعالیتهای او را رصد کرده و دسترسی به برنامههای مختلف را کنترل کنید. این موضوع را در نظر بگیرید که طی اعمال این محدودیتها با بچهها رابطهای محترمانه و صمیمی داشته باشید. تحقیقات مشخص کرده است که بچههایی که از تنبیه شدن میترسند، کمتر احتمال دارد در صورت تجربه موقعیت خطرناک از والدینشان کمک بخواهند.
میزان مناسب استفاده از موبایل برای کودکان ۱۰ ساله و بزرگتر (بدون در نظر گرفتن کلاسهای آنلاین و انجام تکالیف)، حدودا ۲ تا ۳ ساعت در روزهای عادی و زیر ۴ ساعت در روزهای آخر هفته، توصیه میشود.
سن مناسب خرید موبایل برای کودکان، ۱۳ سالگی به بعد است
درست است که قانون کلی که روانشناسان در رابطه شبکههای اجتماعی بیان میکنند این است که بچهها میتوانند پس از سن ۱۳ سالگی (برخی از کشورها این سن را ۱۶ سال اعلام کردهاند) گوشی تلفن همراه داشته باشند، اما والدین باید به میزان رشد روانی فرزند خودشان نیز توجه کنند. برای مثال اگر کودکتان میتواند روابط معناداری با دوستانش برقرار کند و ارتباط مناسبی با شما دارد، احتمال بیشتری دارد که اگر مشکلی در فضای مجازی برایش پیش آمد، آن را با شما در میان بگذارد. در نتیجه بهترین زمان خرید موبایل برای فرزند شما علاوه بر شرط سنی، به میزان مهارتهایی مثل مسئولیتپذیری کودک، رعایت قوانین، مرحله رشد روانی و ارزشهای خانوادگی مربوط است.
دقت کنید اقدامات آموزشی و پیشگیرانه شما نقش مهمی در ورود کمآسیب فرزندتان به دنیای موبایلها و تلفنهای هوشمند دارد. به طور مثال «تربیت جنسی کودک» میتواند نقش مهمی در پیشگیری از آسیبهای مربوط به فضای مجازی مثل خشونتها و آزارهای جنسی و یا سوءاستفاده از او داشته باشند. همچنین میتوان گفت بین افزایش استفاده بچهها از گوشیهای تلفن همراه و مشکلات روانشناختی ارتباط مستقیمی وجود دارد؛ بنابراین والدین باید رویکردی فعالتر را اتخاذ کنند و مراقب باشند که کودکان به شکل درستی از گوشیهای تلفن همراه استفاده کنند. از آنجایی که محیط شبکههای اجتماعی میتواند موجب استرس کودک شوند، والدین باید مراقب تغییرات رفتار فرزندشان باشند و میزان استرس را با آموزش مهارتهای مناسب تا حد امکان کاهش دهند.
۱۲-۱۴ سال
این کودکان در حال انتقال به مدارس راهنمایی هستند، و این زمانی است که بسیاری از آنها احساس میکنند حق دارند یک گوشی هوشمند داشته باشند، و به درستی هم چنین است. در این سن، بیشتر نوجوانان مهارتهای حیاتی مانند حل مسئله، کنترل تکانه و تفکر انتقادی را توسعه دادهاند. اما به یاد داشته باشید، همه بچهها یکسان نیستند و سن یک فرد نشان دهنده بلوغ و سطح مسئولیت نیست. بنابراین، در حالی که بیشتر نوجوانان برای استفاده از تلفن هوشمند تحت نظارت آماده هستند، برخی ممکن است هنوز از نظر سطح بلوغ عقب باشند.
برای ارزیابی آمادگی فرزندتان، سوالات زیر را از خود بپرسید:
• آیا فرزند شما به دلایل ایمنی درخواست گوشی هوشمند میکند یا صرفاً اجتماعی؟
• آیا کودک آماده است تا ایده محدودیتهای برنامههای دانلود شده و دقیقهی صحبت کردن را در سر ببندد؟
• آیا کودک به اندازه کافی بالغ است که از عملکردهای عکس، فیلم و متن به طور مسئولانه استفاده کند، نه اینکه در کلاس پیام بفرستد، یا با مکالمه مزاحم دیگران نشود؟
بنیانگذاران فناوری تلفن همراه بر لزوم صبر کردن قبل از تحویل گوشی هوشمند به آنها تا زمانی که کودکان به اندازه کافی بزرگ شوند تاکید دارند.
۱۴-۱۸ سال
در این سن، قشر جلوی مغز کودک تقریباً به طور کامل توسعه یافته است. قشر جلوی مغز عملکردهای شناختی مانند تصمیمگیری، ادراک، یادگیری و توانایی زبان را کنترل میکند. میتواند بر کسب دانش، استدلال، سرکوب تکانه، برنامه ریزی و سازمان تأثیر بگذارد.
اکثر بچههای این گروه سنی آماده هستند تا گوشی هوشمند داشته باشند. بیل گیتس نیز ایدهای را که به بچههای این گروه سنی اجازه میدهد تا تلفنهای هوشمند خود را داشته باشند تکرار میکند. یکی از بنیانگذاران غول فناوری اجازه نداد فرزندانش تا سن ۱۴ سالگی صاحب یک گوشی هوشمند شوند.
با این حال، دانش آموزان دبیرستانی هنوز غیرقابل پیش بینی هستند و دسترسی به اینترنت بدون نظارت میتواند برای آنها و همسالانشان مضر باشد. بنابراین، الگوبرداری و آموزش عادات خوب گوشیهای هوشمند به آنها اهمیت دارد. همچنین والدین باید زمانی را تعیین کنند که هیچ وقت گوشی وجود نداشته باشد، مانند هنگام شام یا زمان خواب، تا مطمئن شوند کودکان به اندازه کافی میخوابند.
سن شروع استفاده از تلفن هوشمند توسط كودكان در امريكا
مضرات قرار گرفتن زود هنگام کودکان در معرض تلفن
والدین به دلایل مختلف به فرزندان خود گوشی هوشمند میدهند. در حالی که برخی احساس میکنند تلفن هوشمند برای حفظ ارتباط با بچهها ضروری است، برخی دیگر آن را راهی برای سرگرم کردن بچهها میدانند. علاوه بر این، برخی از والدین میخواهند به بچهها کمک کنند تا با دوستان خود در ارتباط باشند. هر نیازی که باشد، والدین باید اطمینان حاصل کنند که در سن مناسب به فرزندان خود گوشیهای هوشمند میدهند.
برخی از خطرات اجازه دادن به کودک برای استفاده زودهنگام از تلفن عبارتند از:
رشد مغز را تغییر میدهد. به طور متوسط، کودکان بین ۸ تا ۱۲ سال در ایالات متحده روزانه ۴ ساعت و ۴۴ دقیقه را روی صفحه نمایش میگذرانند. ۳۱ درصد از این زمان صرف بازیهای موبایلی میشود. صرف زمان زیاد روی صفحه نمایش دیجیتال بر رشد مغز کودک تأثیر میگذارد. برای شروع، زمان طولانی صفحه نمایش میتواند مغز را از نظر فیزیکی تغییر دهد. این کار منجر به نازک شدن زودرس قشر مغز میشود که منجر به کاهش مهارتهای شناختی میشود.
رشد مهارتهای اجتماعی را مختل میکند. اگر کودکی زمان بیشتری را نسبت به تعامل با انسان در گوشی هوشمند صرف کند، رشد مهارتهای اجتماعی او مختل میشود. همچنین میتواند از رشد تفکر انتقادی، کنترل تکانه و مهارتهای حل مسئله جلوگیری کند.
کودکان را در معرض دنیای تاریک وب قرار میدهد. گوشیهای هوشمند دسترسی بدون محدودیت به اینترنت را ارائه میدهند. وقتی بچهها اجازه دارند بدون نظارت از آنها استفاده کنند، به راحتی میتوانند بدون اطلاع والدین به محتوای نامناسب هدایت شوند. قرار گرفتن در معرض برهنگی و خشونت بالقوه وجود دارد که همه اینها ممکن است بعداً در زندگی کودک را آزار دهند. بچهها همچنین میتوانند به سایتهایی دسترسی پیدا کنند که اتکای بیش از حد به اعتبارسنجی همتایان را ترویج میکنند، از این رو راهی برای آزار و اذیت سایبری ایجاد میکنند، که به نوبه خود باعث میشود بچهها احساس طرد شدن کنند.
اعتیاد به فناوری در سنین پایین. صرف زمان بیش از حد صفحه نمایش میتواند باعث تحریک بیش از حد شود و منجر به تولید آدرنالین دوپامین شود که به شدت اعتیاد آور است. اعتیاد به فناوری منجر به افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی میشود. همچنین باعث میشود که بچهها تمرکز پایینی در کلاس داشته باشند و تا حد زیادی روابط خانوادگی را تضعیف کند.
از چه سنی برای فرزندمان میتوانیم گوشی و تبلت بخریم؟
اگر بخواهیم خیلی صریح بگوییم، هر چقدر دیرتر، بهتر. در سنین دبستان کودکان در خصوص تهدیدها و شایعات فضای مجازی بسیار حساس هستند و همین میتواند زمینه اضطراب و ترس آنها را فراهم کند. به همین دلیل بهتر است حداقل تا ۱۴-۱۵ سالگی در برابر این خواسته فرزندان مقابله و پس از آن هم حتما به صورت غیرمستقیم بر نحوه کار آنها بر گوشی نظارت کنید.
اگر کودک کوچکتر دارید و هم اکنون برای خود تلفن همراه دارد، فیلتر شکن نصب نکنید، مانع حضور او در اینستاگرام و سایر فضاهای مجازی شوید و اجازه ساختن گروه یا حضور در گروههای ناشناس را ندهید. نرم افزارهای زیادی وجود دارند که با نصب آنها میتوانید بسیاری از سایتها با محتوای غیراخلاقی را فیلتر کنید تا به کودک اجازه دسترسی به کلید واژههای خاص و سایتهای مستهجن را ندهد.
با مراجعه به کافینت و خدمات رایانهای یا مشورت با یکی از دوستان یا فامیل که اطلاعات بیشتری در این زمینه دارد، میتوانید روی گوشی کودکانتان این نرم افزارها را نصب کنید. نکته مهم این که مدیریت و نظارت بر استفاده کودکان از گوشی و تبلت و حضورشان در فضای مجازی، مسئلهای نیست که بدون حساسیت از کنارش عبور کنید. جالب است که بدانید چند وقت پیش هم کارشناسان و آموزگاران مدارس آلمان هشدار دادند که قانون این کشور باید دسترسی کودکان زیر ۱۴ سال به تلفن همراه را هر چه زودتر ممنوع کند و نباید بیتوجه از کنار این مطلب گذشت چرا که آثار چنین اتفاقهایی، سالها بعد مشخص خواهد شد.
برای کودکان به ویژه کودکان دبستانی و کوچکتر گوشی و تبلت بگیریم یا نه؟
پیش از پاسخ به این سوال باید تاکید کنیم که در این سنین چیزی به اسم خرید گوشی و تبلت برای کودک و به اسم کودک نباید صورت بگیرد. در این سنین خرید گوشی برای کودکان به هیچ عنوان توصیه نمیشود، ولی در خصوص تبلت، میتوانید آن را برای خانواده بگیرید. سیستم آموزشی به دلیل شرایط کرونایی تا حد زیادی آنلاین شده و به جای خرید گوشی برای دانش آموزان دبستانی، توصیه میشود که یک تبلت برای کل خانواده بخرید، چون در این شرایط کودک احساس مالکیت بر این وسیله پیدا نمیکند، بین خواهر و برادرها بر سر مالکیت اختلاف نمیافتد و کنترل والدین راحتتر میشود چرا که میتوانند مدت زمان استفاده را محدودتر کنند و برای دانستن رمز آن به مشکل برنمیخورند و محتوای بازیها و برنامههای دانلود شده به راحتی قابل نظارت است. دقت داشته باشید به هیچ عنوان روی تبلت مد نظر فیلترشکن نصب نکنید و از گذاشتن سیم کارت در تبلت پرهیز کنید.
تعداد كودكان استفاده كننده از تلفن همراه در امريكا
در سن ۱۴ سالگی، کودکان به طور متوسط بیش از ۳۵۰۰۰ پیامک و ۳۰۰۰۰ پیام واتساپ ارسال خواهند کرد. در آخر، باید اعتراف کرد دنیای ما با گوشی هوشمند عجین شده است و نمیشود از بچهها انتظار داشت که جذب گجتهای الکترونیکی نشوند، اما با رعایت چند نکته ساده میتوانیم با خیال راحتتری این گجتها را در اختیار فرزندمان قرار بدهیم:
۱- استفاده از موبایل و تبلت یک ساعت قبل خواب ممنوع
اولین قانونتان این باشد که قبل از خواب استفاده از گوشی ممنوع است. بچهها نباید از ساعت ۹ شب تا ۷ صبح گوشی دست بگیرند. بچهها نمیتوانند گوشی یا تبلتشان را به تخت خواب ببرند.
۲- صحبت کردن با غریبهها در فضای مجازی ممنوع
یکی از مسائلی که زمینه بروز آسیبها را برای بچهها فراهم میکند، فضاهای چت روم یا هر جای دیگری که بچهها میتوانند با غریبهها ارتباط بگیرند با توجه به کم آگاهی بچهها از خیلی مسائل ارتباطی، بهتر است آنها را در صحبت با غریبهها منع کنید. مثلا به فرزندتان بگویید که فقط با آشناها از دوستان و فامیل یا دوستان خودش صحبت کند.
۳- استفاده از موبایل و تبلت سر میز غذا ممنوع
بچهها در طول صبحانه، نهار و شام گوشیهایشان را کنار بذارند. این قانون را وضع کنید که سر میز غذا گوشی ممنوع باشد حتی اگر بچهها مخالفت هم کردند آنها میبایست به قوانین احترام بگذارند.
۴- استفاده از موبایل و تبلت در جمعهای خانواگی ممنوع.
۵- ارسال عکسهای خصوصی از بدن برای اشخاص دیگر ممنوع
این هم یکی از مسائلی است که باعث آسیب رسیدن به بچهها میشود. به بچههایتان آموزش دهید که چه افراد را بشناسند و چه نشناسند، عکس خصوصی از بدنشان را برای دیگران در فضای مجازی نفرستتد.
۶- لیست مخاطبهای گوشی فقط باید شامل دوستان حقیقی (نه مجازی) و اعضای خانواده باشد.
شما به عنوان پدر و مادر باید بدانید که بچههایتان با چه کسانی دوست هستند و در فضای مجازی یا واقعی ارتباط دارند در واقع این لیست نباید شامل کسانی باشد که شما آنها را نمیشناسید، در این زمینه هوشیاری والدین از خیلی مشکلات جلوگیری میکند.
۷- گذاشتن رمز و پسورد بر روی تبلت و موبایل ممنوع
این هم یکی از کلیدهایی است که والدین باید به بچهها تفهیم کنند بدون اینکه هیچ نظارت مستقیمی باشد هیچ رمزی روی گوشی یا تبلتشان نباشد یا اگر هم نگران سرقت هستند، رمز گذاشتن مانع ندارد منتها با آگاهی والدین میبایست باشد.
۸- در آوردن موبایل در مکانهای شلوغ ممنوع
بیرون آوردن موبایل از کیف در مکانهای شلوغ اعم از داخل اتوبوس، بازار، خیابان هم میبایست ممنوع باشد چرا که ممکن است به بهانه سرقت به جان کودک آسیب زده شود؛ بنابراین در نظر داشته باشید که مسئول کامل سلامتی یا آسیب به فرزندتان شما هستید پس گذاشتن این قوانین ضروری است.
۹- عدم نصب برخی اپلیکیشنها روی گوشی کودکان
برخی اپلیکیشنها مثل اینستاگرام میبایست محدودیت سنی داشته باشد و دلیلی ندارد که یک کودک ابتدایی چنین اپلیکیشینی با فضای باز مجازی در گوشی اش نصب داشته باشد چرا که نه به آموزش و نه سوادش هیچ ارتباطی نکودکان بدون اجازه والدین نباید برنامه یا فیلمی دانلود کنند.
۱۰- استفاده از رویکرد آموزشی و تشویق کودک به استفاده از اَپهای متناسب با سن کودک
در نظر داشته باشید که برای تشویق بچهها به فعالیتهای آموزشی برخی اپهایی که به درد او میخورد و البته جالب و تفریحی هم هست را روی گوشیاش نصب کنید تا از آنها استفاده کند؛ و در نهایت مسئولیت مراقبت از تبلت یا موبایل بر عهدهی فرزند هست و باید بهش یاد داده شود که از وسیلهاش مراقبت کند.
_____________________________
منابع:
https://research.com/education/what-age-should-a-child-get-a-smartphone
https://youtu.be/uIH2onTyTuA
https://s2.research.com/wp-content/uploads/2021/03/14064338/What-Age-Should-a-Child-Get-a-Smartphone-Image-1-768x469.jpg