خطوط فیبر نوری اصلی‌ترین ابزار توسعه‌ی شبکه‌ی ارتباطی مادر و اینترنت پرسرعت در کشورهای مختلف جهان است.
به گزارش گرداب، در دهه‌های اخیر با توسعه شبکه‌ی اینترنت در جهان و افزایش دسترسی افراد به این شبکه، حجم کاربری‌ها و سرویس‌های اینترنتی نیز شدیداً افزایش یافته به طوری که زندگی روزانه بخش بزرگی از مردم به دسترسی به اینترنت وابسته است. این تکیه‌ی روزافزون به نوبه‌ی خود موجب می‌شود که نیازی به اینترنت پایدار و پرسرعت با پهنای باند بالا که بتواند پاسخ‌گوی نیاز‌های امروزی کاربران باشد به وجود آید.
روند افزایش تقاضای مصرفی اینترنت در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که در بسیاری از کشورهای جهان رشد تقاضای اینترنت از روند توسعه‌ی پهنای باند شبکه پیشی گرفته یا به زودی خواهد گرفت. همین نکته بسیاری از دولت‌های جهان را وادار کرده که دست به طراحی پروژه‌های توسعه‌ای اینترنت پرسرعت در کشورهای خود بزنند.
به طور کلی در این پروژه‌ها دو دسته فناوری شبکه مورد توجه هستند: فناوری‌های باسیم و بی‌سیم. جدیدترین فناوری اینترنت بی‌سیم که در جهان در حال گسترش است فناوری ۵G می‌باشد. با وجود افزایش قابل توجه سرعت اینترنت همراه در نسل پنجم، شبکه‌های ۵G متکی به وجود شبکه‌های مخابراتی سیمی هستند تا بتوانند ظرفیت‌های خود را عملی کنند. مهم‌ترین فناوری ارتباطی سیمی که در جهان مورد توجه قرار گرفته است فناوری فیبر نوری است.
کابل‌های فیبر نوری اصلی‌ترین جزء شبکه‌های ارتباطی مادر هستند. با این حال کشورهای جهان برنامه‌های مختلفی برای گسترش استفاده کاربران نهایی از اتصالات فیبر نوری هستند. این یعنی کابل‌کشی فیبر نوری به منازل، ساختمان‌ها و یا ایستگاه‌های مخابراتی که در نزدیکی محل استقرار کاربر نهایی قرار دارند.
در این گزارش به بررسی سابقه‌ی استفاده و طرح‌های توسعه‌ی فیبر نوری در تعدادی از کشورهای جهان می‌پردازیم.
کدام کشور‌ها بیشترین نرخ کاربری فیبر نوری را دارند؟
بر اساس مطالعه‌ی شورای FTTH اروپا، بالاترین نرخ پوشش شبکه‌ی فیبر نوری نسبت به جمعیت در جهان، به ترتیب متعلق به این کشورهاست: امارات، قطر، سنگاپور، هنگ کنگ، چین، باربادوس، مائوریتیوس، آندورا و کره جنوبی. ویژگی تمام این کشور‌ها و مناطق مدیریتی (به جز چین) وسعت اندک آن‌هاست. کشورهای بلاروس، ایسلند، اوروگوئه، ویتنام و اسپانیا نیز در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. [۱]
کره جنوبی:
کره جنوبی یکی از کشورهای برتر جهان در استفاده و دسترسی به اینترنت پرسرعت است. طبق آخرین گزارش وب‌سایت speedtest در می ۲۰۲۳، کره جنوبی در اینترنت ثابت و همراه به ترتیب با سرعت‌های متوسط دانلود ۱۲۴ و ۱۱۴ مگابیت بر ثانیه، رتبه‌ی ۲۴ در اینترنت ثابت و ۷ در اینترنت همراه را در جهان داراست.
بر اساس آمار‌های سازمان همکاری‌ها و توسعه اقتصادی (OECD) کره جنوبی یکی از بالاترین نرخ‌های استفاده از شبکه‌ی فیبر نوری را داراست. طبق این آمار در ژوئن ۲۰۲۲ حدود ۸۷ درصد از مشترکان اینترنت ثابت در کره به شبکه‌ی فیبر نوری متصل بودند که بالاترین نرخ در بین کشورهای عضو این سازمان است. [۲] همچنین در کره جنوبی به ازای هر صد نفر از جمعیت خود ۴۵ اشتراک اینترنت ثابت پرسرعت دارد که نشان می‌دهد به ازای هر صد کره‌ای حدود ۳۹ اشتراک فیبر نوری وجود دارد. [۳]
مقایسه ترکیب مشترکان اینترنت پرسرعت ثابت در کشورهای عضو OECD
برتری کره در این آمار‌ها نتیجه‌ی عواملی است که مهم‌ترین آن سرمایه‌گذاری مستمر دولت این کشور در راه‌اندازی شبکه‌ی ملی ارتباطی فیبر نوری و بازارسازی فعال دولت برای ارتقای کیفیت خدمات اینترنت پرسرعت در این کشور است. کوچک بودن مساحت کره و تراکم بالای جمعیتی (که باعث می‌شود توان اجرایی و هزینه‌ی کمتری برای گسترش شبکه سراسری مورد نیاز باشد) نیز موجب شد که ایجاد چنین شبکه‌ای در این کشور با موانع کمتری روبه‌رو باشد. دولت کره در سلسله اقداماتی که در طول دهه ۱۹۹۰ و سال‌های آغازین دهه ۲۰۰۰ انجام داد توانست یک دسترسی سراسری به شبکه فیبر نوری برای مردم خود ایجاد کند. [۴]
از سال ۱۹۸۸ دولت کره یک شبکه‌ی ملی با نام «سامانه‌ی پایه‌ی ملی اطلاعات» [۵] راه‌اندازی کرد. این طرح که در راستای رایانه‌ای کردن عملکرد دستگاه‌های دولتی انجام می‌شد، در چند مرحله نهاد‌های دولتی، موسسات مالی و بانک‌ها، موسسات آموزشی و دانشگاه‌ها و سپس ارتش و سازمان‌های اطلاعاتی را به هم متصل کرد. در اوایل دهه ۱۹۹۰ و پس از تکمیل سامانه‌ی ملی اطلاعات، دولت کره طرحی با نام «زیرساخت اطلاعات کره» [۶] را برای رفع اختلالات و ارتقای عملکرد سامانه ملی اطلاعات (از یک سامانه‌ی ارتباطی محدود به شبکه‌ای فراگیر شامل شرکت‌های خصوصی و خانوارها) در دستور کار قرار داد.
طرح زیرساخت اطلاعات در سه مرحله انجام می‌شد. در مرحله‌ی اول شبکه‌ی ارتباطی که ساختمان‌های نهاد‌های دولتی را به هم متصل می‌کرد با هزینه‌ای بالغ بر ۶۲۰ میلیون دلار (که در آن زمان معادل یک درصد تولید ناخالص داخلی کره بود) و به وسیله‌ی جایگزینی سیم‌های مسی با کابل‌های فیبر نوری ارتقا داده شد. در گام ابتدایی ۵۲۴ مرکز مخابراتی و ۲۰۰۰ ساختمانِ با ترافیک اینترنت بالا به شبکه‌ی فیبر نوری متصل شدند. انجام این مرحله از طرح موجب دسترسی به ظرفیت‌هایی در حدود ۱۵۵ مگابیت بر ثانیه در حدود ۱۴۴ شهر بزرگ شد.
پس از پی‌ریزی زیرساخت‌ها در مرحله‌ی اول، در مرحله دوم افزایش میزان دسترسی به این شبکه‌ی اینترنت پرسرعت در دستور کار قرار گرفت. افراد و شرکت‌های خصوصی تشویق به اتصال به این شبکه می‌شدند. بخش خصوصی در تلاش بود که با سرمایه‌گذاری‌های خود بتواند عموم مردم را به شبکه‌ی ارتباطی که دولت بنا نهاده بود متصل کند. دولت مشوق‌هایی برای ترغیب شرکت‌های ارتباطی و مردم به ارائه و استفاده از بالاترین سرعت‌های اینترنت ممکن را در نظر گرفته بود.
پس از بحران مالی بزرگی که در اواخر دهه ۱۹۹۰ در کره به وقوع پیوست، دولت کره تلاش کرد نقش شرکت‌های بخش ارتباطات را در پیش‌برد هدف افزایش سرعت اینترنت پررنگ‌تر کند. پروژه «کره سایبری ۲۱» [۷] در همین زمان با هدف بهبود فضای رقابتی، رفع انحصار‌های چندجانبه‌ی ایجادشده در بخش ارتباطات و دادن فرصت به شرکت‌های نوپا اجرا شد. این طرح که در نوع خود توسط کارشناسان موفق ارزیابی می‌شود، توانست تا سال ۲۰۰۱ (یعنی ۶ سال پس از اجرای طرح زیرساخت) از شبکه‌ی ایجادشده در طرح زیرساخت اطلاعات استفاده کرده و ظرفیت ارتباطی را از حدود ۱۵۵ مگابیت به ۴۰ گیگابیت در ثانیه برساند. [۸]
در سال ۲۰۱۲ دولت کره پروژه‌ی «گیگا کره» را کلید زد. هدف از این پروژه رسیدن به سرعت‌های گیگابیتی برای مشترکین اینترنت ثابت تا سال ۲۰۲۰ عنوان شده بود. مجموع هزینه‌ی این طرح برای بخش دولتی و خصوصی ۴۶۰ میلیون دلار پیش‌بینی شده بود که سه‌چهارم آن بر عهده دولت و مابقی بر عهده بخش خصوصی بود. [۹]
ژاپن:
کشور ژاپن پس از کره رتبه‌ی دوم کاربران فیبر نوری را در بین کشورهای OECD دارد و ۸۴ درصد کاربران اینترنت ثابت در این کشور به شبکه فیبر نوری متصل هستند. با این حال نخست‌وزیر ژاپن در مارس ۲۰۲۲ برنامه‌ای را رونمایی کرد که طبق آن دولت این کشور بنا دارد تا ابتدای سال ۲۰۲۸ نرخ خانوار‌های تحت پوشش شبکه فیبر نوری را به ۹۹.۹۹ درصد برساند. [۱۰]
این طرح با هدف نوسازی و تقویت شبکه فیبر نوری در تعدادی از مناطق عموماً روستایی ژاپن است که پوشش حدوداً ۹۵ درصدی دارند. این برنامه بخشی از طرح توسعه‌ی دیجیتال دولت ژاپن با عنوان «کشورِ باغ‌شهرِ دیجیتال» [۱۱] است. هزینه‌ی کلی این طرح که بخشی از اقدامات دولت ژاپن برای تحقق رشد اقتصادی است، چیزی در حدود ۵.۷ تریلیون ین (حدود ۴۰ میلیارد دلار) ارزیابی می‌شود. [۱۲]
چین:
چین یکی از بالاترین نرخ‌های نفوذ فیبر نوری را در بین کشورهای جهان دارد. این کشور که در سال ۲۰۱۳ تنها ۱۷ درصد از جمعیت خود را تحت پوشش شبکه فیبر نوری داشت [۱۳] تا سال ۲۰۲۲ به پوشش ۸۹ درصدی دست پیدا کرد که یک رشد خیره‌کننده را نشان می‌دهد.
دولت چین برای دوره‌ی ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ یک برنامه‌ی سه ساله توسعه زیرساخت ارتباطاتی در نظر گرفت که طبق آن مبلغ ۱.۲ تریلیون ین (معادل ۱۷۰ میلیارد دلار) برای احداث شبکه‌های پرسرعت همراه و تقویت شبکه‌ی فیبر نوری اختصاص یافته بود. دولت چین این برنامه را در قالب ۹۲ پروژه زیرساختی اجرا کرد.
در ژوئن ۲۰۱۹ نیز China Mobile که یکی از ۳ اپراتور اصلی اینترنت در این کشور است از پروژه‌ای رونمایی کرد که هدف از آن ایجاد ۳۰۰ شهر «گیگابیتی» بود که در آن‌ها ۲۰۰ میلیون مشترک اینترنت ثابت فیبر نوری به اینترنت با سرعت‌های گیگابیتی دسترسی داشته باشند. [۱۴]
معاون وزیر صنعت و فناوری اطلاعات چین در می ۲۰۲۲ گفت که چین بزرگترین شبکه‌ی اینترنت پرسرعت ثابت و همراه را در جهان ساخته است. او اعلام کرد که دسترسی به سرعت‌های گیگابیتی هم‌اکنون محقق شده است و نسبت کاربران فیبر نوری به جمعیت چین از ۱۰ درصد در سال ۲۰۱۲ به ۹۴.۳ درصد در سال ۲۰۲۲ رسیده است. همچنین او تاکید کرد که دولت با سرمایه‌گذاری خود دسترسی تمام روستا‌ها به اینترنت پرسرعت ثابت یا همراه را ممکن کرده است. [۱۵]
چشم‌انداز توسعه فیبر نوری در اروپا:
اتحادیه اروپا در قالب «برنامه‌ی دیجیتال اروپا» [۱۶] اعلام کرد که تمام اروپایی‌ها باید تا سال ۲۰۲۰ به اینترنت با سرعت حداقل ۳۰ مگابیت و تا سال ۲۰۲۵ به سرعت حداقل ۱۰۰ مگابیت دسترسی داشته باشند.
در فوریه ۲۰۲۳ نیز کمیسیون اروپا پیش‌نویس قانونی با نام «قانون زیرساخت گیگابیت» [۱۷] را ارائه کرد. چشم‌انداز این پیش‌نویس در راستای اهداف دیجیتالی اتحادیه اروپا در دهه‌ی سوم قرن ۲۱ (با عنوان دهه‌ی دیجیتال اروپا [۱۸] ) این است که تا سال ۲۰۳۰ تمام اروپاییان به اینترنت فوق‌سریع با پهنای باند ۱ گیگابیت دسترسی داشته باشند. یکی از ابزار‌های اصلی پیش‌بینی شده در این طرح برای رسیدن به این هدف گسترش شبکه فیبر نوری به تمام ساختمان‌ها و داخل آن‌هاست. [۱۹]
فرانسه:
دولت فرانسه از سال ۲۰۱۳ یک پروژه بزرگ با نام «طرح اینترنت پرسرعت فرانسه» [۲۰] را آغاز کرد که هدف از آن این بود که تا سال ۲۰۲۲ تمام کشور تحت پوشش شبکه‌ی اینترنت پرسرعت قرار بگیرد و سهم شبکه‌ی فیبر نوری نیز ۸۰ درصد باشد. هدف دیگر طرح نیز رفع نابرابری‌های دیجیتالی ناشی از شکاف‌های موجود در شبکه‌ی اینترنت بود. در آخرین هدف‌گذاری این پروژه نیز عنوان شده بود که قرار است تا سال ۲۰۲۵ تمام خانوارها به شبکه فیبر نوری متصل شوند. [۲۱]
قانون اقتصاد دیجیتال فرانسه [۲۲] مصوب ۲۰۰۴ مسئولیت توسعه‌ی شبکه‌های دیجیتالی مناطق را به مقامات محلی سپرد. شبکه‌ی عمومی که توسط این مقامات محلی ایجاد شد بر پایه‌ی استفاده از فیبر نوری بود. اهمیت فیبر نوری برای این پروژه از آن‌جا دوچندان می‌شود که توسعه‌ی شبکه‌ی پرسرعت بی‌سیم ۵G نیز تا حد زیادی متکی به وجود یک شبکه‌ی فیبر نوری است.
پیش‌بینی دولت فرانسه از هزینه‌های این طرح حدود ۲۱ میلیارد یورو بود که حدود ۱۴ میلیارد آن از محل منابع دولتی و باقی آن از محل سرمایه‌گذاری‌های خصوصی تامین می‌شد. آمار‌های دولت فرانسه نشان می‌داد تا پایان سال ۲۰۱۹ حدود ۴۵ درصد ساختمان‌ها در فرانسه به فیبر نوری متصل بودند، یعنی بیش از ۱۶.۷ میلیون ساختمان. این عدد تا پایان سال ۲۰۲۰ به ۱۹.۶ میلیون ساختمان افزایش پیدا کرد. [۲۳]
اسپانیا:
در دسامبر ۲۰۲۰ دولت اسپانیا در قالب بخشی از «برنامه‌ی اسپانیای دیجیتال ۲۰۲۵» [۲۴] از طرحی رونمایی کرد که در آن قرار بود تا سال ۲۰۲۵ تمامی جمعیت اسپانیا تحت پوشش اینترنت پرسرعت ثابت و ۵G (با حداقل سرعت ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه) قرار بگیرند. در زمان اعلام این طرح ۴۶ درصد جمعیت این کشور تحت پوشش شبکه فیبر نوری قرار داشتند که در حدود دو برابر میانگین نرخ پوشش کشورهای اروپایی بود. همچنین تا آن زمان چیزی حدود ۸۴ درصد اسپانیایی‌ها نیز از سرعت ۱۰۰ مگابیتی بهره‌مند بودند.
طبق این طرح مبلغ ۴.۳ میلیارد یورو از سوی دولت اسپانیا برای توسعه‌ی شبکه‌ی فیبر نوری و ۵G اختصاص یافته بود. همچنین دولت اسپانیا انتظار داشت مبلغی در حدود ۲۴ میلیارد یورو نیز از سوی اپراتور‌ها در این حوزه سرمایه‌گذاری شود. [۲۵]
انگلیس:
از سال ۲۰۱۰ دولت انگلیس هدف‌گذاری کرد که در تمام این کشور دسترسی به سرعت حداقل ۳۰ مگابیت بر ثانیه تحقق یابد. تا سپتامبر ۲۰۲۱ این هدف تا حد ۹۵ درصد محقق شده بود. بخش اصلی این افزایش سرعت مربوط به کابل‌کشی فیبر نوری تا کافو‌های مخابراتی (FTTC) بود. [۲۶] با این حال رشد تقاضا برای پهنای باند تصمیم‌گیران را به این نتیجه رساند که برای پاسخ‌گویی به نیاز‌های آینده باید اقدامی اساسی‌تر انجام داد.
در جولای ۲۰۱۸ کمیسیون ملی زیرساخت انگلیس [۲۷] اعلام کرد که باید در توسعه‌ی یک شبکه‌ی ارتباطی تمام‌فیبر سرمایه‌گذاری کرد. این کمیسیون پیش‌بینی کرد که ایجاد یک شبکه‌ی تمام‌فیبر می‌تواند در طول مدت زمان ۳۰ سال هزینه‌ای در حدود ۳۳.۴ میلیارد پوند در بر داشته باشد.
در نوامبر ۲۰۲۰ دولت بوریس جانسون در سند «استراتژی ملی زیرساخت‌ها» [۲۸] در یک هدف‌گذاری جدید اعلام کرد که در جهت چشم‌انداز دستیابی به شبکه پرسرعت «گیگابیتی» قصد دارد ۵ میلیارد پوند یارانه برای توسعه شبکه اینترنت پرسرعت در مناطقی از این کشور هزینه کند که جذابیت لازم را برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های ارتباطی خصوصی ندارند.
طبق برآورد این سند استراتژی، حدود ۲۰ درصد ساختمان‌های نیازمند اینترنت این کشور در این مناطق قرار دارند. همچنین مجموع مبلغ سرمایه‌گذاری لازم از سوی بخش دولتی و خصوصی برای توسعه شبکه اینترنت پرسرعت فیبر نوری در این کشور چیزی در حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیارد پوند برآورد شده است. [۲۹] زیرساخت دیگری که در کنار شبکه‌ی تمام‌فیبر می‌تواند به توسعه‌ی اینترنت گیگابیتی در انگلیس کمک کند بهره‌گیری از شبکه‌ی کابل‌های تلویزیونی برای انتقال داده است که با عنوان DOCSIS شناخته می‌شود. این شبکه که ترکیبی از کابل‌های فیبر نوری و coaxial است در مقایسه با شبکه تمام‌فیبر ظرفیت آپلود بهتری را برای مشترکان فراهم می‌کنند.
طبق آمار آفکام، تا سپتامبر ۲۰۲۱ حدود ۴۶ درصد از ساختمان‌ها در بریتانیا به اینترنت گیگابیتی متصل شده بودند که نسبت به سپتامبر ۲۰۲۰ حدود ۱۹ درصد افزایش را نشان می‌داد. [۳۰] همچنین حدود ۲۸ درصد از ساختمان‌های مسکونی در این کشور به شبکه تمام‌فیبر متصل بودند. «چشم‌انداز گیگابیتی» در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ تمام انگلیس به سرعت‌های گیگابیتی دسترسی داشته باشند.
آمار‌های شورای FTTH اروپا نیز نشان‌دهنده‌ی رشد جدی شبکه فیبر نوری در انگلیس هستند. طبق این آمار تعداد ساختمان‌های تحت پوشش فیبر نوری در این کشور از کمتر از دو میلیون واحد در سال ۲۰۱۸ در عرض چهار سال به ۱۲.۴ میلیون واحد افزایش پیدا کرد.
آلمان:
آلمان از نظر پوشش شبکه فیبر نوری نسبت به اقتصاد‌های هم‌رده‌ی خود عملکرد ضعیفی داشته است. در این کشور تا کنون بار اصلی شبکه پرسرعت بر دوش اتصال‌های مسی VDSL بوده است. در سال ۲۰۲۲ اعلام شد که تنها ۵.۴ درصد از خانوار‌های این کشور به اتصال فیبر نوری دسترسی دارند و تنها یک‌سوم از این خانوارها از اتصال خود استفاده می‌کردند.
کند بودن توسعه شبکه فیبر نوری در آلمان دلایل دیگری نیز دارد. مناطقی از آلمان به شبکه‌ی DOCSIS مجهز هستند. زیرزمینی بودن کابل‌کشی در آلمان نیز موجب کُند و گران فرآیند توسعه می‌شود به گونه‌ای که یک برآورد کارشناسی نشان می‌دهد کابل‌کشی زیرزمینی می‌تواند هزینه‌ها را تا ۷۰ هزار یورو به ازای هر کیلومتر افزایش دهد. [۳۱] با این حال طبق بررسی‌های شورای FTTH اروپا رشد شبکه فیبر نوری در آلمان در سال‌های اخیر سرعت خوبی داشته است. به طوری که تعداد ساختمان‌های متصل به شبکه‌ی فیبر نوری از حدود ۴ میلیون در سپتامبر ۲۰۱۹ به ۱۰.۲ میلیون در سپتامبر ۲۰۲۲ رسیده است.
دولت آنگلا مرکل در چشم‌انداز دیجیتالی خود در سال ۲۰۱۷ بر توسعه فیبر نوری تاکید کرد. دولت بعدی آلمان نیز در مارس ۲۰۲۲ از راهبردی جدید با نام «استراتژی گیگابایت» [۳۲] رونمایی کرد که طبق آن باید تا سال ۲۰۳۰ شبکه‌ی پرسرعت سراسری ثابت و همراه از طریق توسعه‌ی خطوط فیبر نوری تا خانه‌ها (FTTH) و فناوری ۵G برای همه مردم آلمان ایجاد شود. هدف میانی این استراتژی هم رسیدن شبکه فیبر نوری به ۵۰ درصد خانوار‌های آلمانی تا سال ۲۰۲۵ است. [۳۳]
دولت این کشور همچنین اعلام کرد که شرکت‌های ارتباطی خصوصی قصد دارند در مجموع مبلغ ۵۰ میلیارد یورو برای توسعه‌ی شبکه‌ی فیبر نوری در سال‌های آینده هزینه کنند. مبلغ ۱۲ میلیارد یورو نیز از محل بودجه دولت فدرال برای توسعه‌ی شبکه‌ی فیبر نوری اختصاص یافته است. بخشی از این مبلغ صرف هزینه‌های طرح‌ریزی و مشاوره‌های فنی شده و بخش دیگر نیز به عنوان یارانه به شرکت‌های ارتباطی پرداخت می‌شود تا پوشش شبکه پرسرعت به مناطقی که از نظر این شرکت‌ها توجیه اقتصادی ندارد نیز برسد. در کنار دولت فدرال، دولت‌های ایالتی نیز در این طرح مشارکت مالی خواهند داشت. [۳۴]
آمریکا:
کمیسیون فدرال ارتباطات [۳۵] آمریکا (FCC) در مارس ۲۰۱۰ از طرحی با عنوان «طرح ملی اینترنت پرسرعت» [۳۶] خبر داد که طبق آن قرار بود ۶ هدف اصلی تا سال ۲۰۲۰ محقق شود. یکی از این اهداف اتصال ۱۰۰ میلیون خانه در آمریکا به سرعت‌های بالای ۱۰۰ مگابیت بود که شامل حدود یک‌سوم خانوار‌های این کشور می‌شد.
با این حال آمریکا بین کشورهای هم‌رده خود عملکرد خوبی در توسعه‌ی خطوط فیبر نوری نداشته است. طبق آمار OECD در آمریکا سرویس‌های فیبر نوری تنها حدود ۱۹ درصد از کل اشتراک‌های اینترنت ثابت را تشکیل می‌دهند در حالی که این عدد به طور متوسط بین اعضای OECD در حدود ۳۵ درصد است. همچنین آمار تعداد مشترکین فیبر نوری به ازای هر ۱۰۰ نفر از جمعیت، در آمریکا در ژوئن ۲۰۲۲ حدود ۷ بوده است. البته این نسبت در سال ۲۰۱۰ حدود ۱.۶۱ بوده که نشان‌دهنده‌ی افزایش مشترکین فیبر نوری در آمریکاست. از همین‌رو بیشتر بار شبکه‌ی پرسرعت ثابت در آمریکا بر دوش کابل‌های تلویزیونی است.
بررسی FCC در سال ۲۰۱۹ نشان داد که حدود ۳۰ درصد از خانوار‌های آمریکایی امکان دسترسی به شبکه فیبر نوری را دارند. همچنین در این مطالعه عنوان شده بود که هزینه‌ی پوشش‌دهی فیبر نوری در آمریکا به صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند به طوری که رساندن پوشش از ۵۰ به ۸۰ درصد می‌تواند ۵۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داشته باشد. همچنین ارتقای سطح پوشش از ۸۰ به ۶۰ درصد نیاز ۱۸ میلیارد دلار دیگر است. [۳۷] این افزایش تصاعدی به علت وسعت جغرافیایی این کشور است که کابل‌کشی به مناطق جدید و با جمعیت کمتر را پرهزینه می‌کند.
تا سال ۲۰۲۲ پوشش فیبر نوری برای خانوار‌های آمریکایی به ۴۳ درصد رسید. [۳۸] در سال ۲۰۲۳ دولت بایدن اعلام کرد که مبلغ ۴۲ میلیارد دلار از محل ۱ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری مصوب در قانون دوحزبی زیرساخت [۳۹] به گسترش پوشش شبکه اینترنت پرسرعت در این کشور اختصاص یافته است. توزیع این مبلغ بین ایالت‌ها و مناطق مختلف آمریکا بر اساس مطالعه‌ایست که کمیسیون فدرال ارتباطات درباره‌ی شکاف‌ها و نقاط کور شبکه اینترنت پرسرعت این کشور انجام داده است. [۴۰] طبق این طرح اولویت توسعه‌ی شبکه اینگونه است:
اولویت اول: مناطق فاقد دسترسی یا سرعت دانلود پایین‌تر از ۲۵ مگابیت بر ثانیه
اولویت دوم: مناطق با سرعت دانلود پایین‌تر از ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه [۴۱] این مبالغ برای نصب تجهیزات، نقشه‌برداری، طرح‌ریزی و همچنین امور ستادی هزینه می‌شود. این طرح الزامی برای بهره‌گیری از شبکه فیبر نوری ندارد و متغیر‌های مورد نظر آن پایداری و سرعت شبکه (فارغ از فناوری مورد استفاده) هستند. با این حال در این طرح تاکید شده است در توسعه‌ی زیرساخت‌های جدید با رعایت سقف هزینه‌کرد‌ها حتی‌المقدور از شبکه‌ی فیبر نوری تا کاربر نهایی استفاده شود. [۴۲]
ایران:
وزارت ارتباطات کشورمان از بهمن ماه سال ۱۴۰۰ به صورت رسمی پروژه‌ی توسعه شبکه فیبر نوری را کلید زد. این پروژه بر اساس هدف‌گذاری شورای عالی فضای مجازی کشور برای دسترسی حداقل ۲۰ میلیون خانوار به شبکه‌ی فیبر نوری اجرا شده، تا تیر ماه ۱۴۰۲ با پیشرفت ۱۶ درصدی حدود ۳.۲ میلیون خانوار را تحت پوشش شبکه‌ی فیبر نوری قرار داده است. حدود ۶۰۰ شهر کشور در این طرح حضور دارند.
تعداد خانوار‌های تحت پوشش شبکه‌ی فیبر نوری در ایران
گام بعدی توسعه فیبر نوری در ایران افزایش تعداد سرویس‌گیرندگان است. آمار‌های وزارت ارتباطات نشان می‌دهد تا سال ۱۴۰۱ حدود ۴۲۱ هزار سرویس‌گیرنده‌ی FTTX در کشور وجود دارد که از این تعداد ۵۷ درصد مشترک FTTH و مابقی مشترک VDSL هستند. این آمار حاکی از افزایش ۴۸ درصدی سرویس‌گیرندگان نسبت به سال ۱۳۹۹ است.
هدف‌گذاری پروژه فیبر نوری ایران این است که تا سال ۱۴۰۴ در هر استان ۸۰ درصد خانوارها تحت پوشش شبکه باشند. همچنین حداقل ۵۰ درصد کاربران بایستی مجهز به سرویس اتصال فیبر نوری (FTTP) بوده و حداکثر ۵۰ درصد نیز از سایر انواع اتصال (مسی یا بی‌سیم) برای دسترسی به اینترنت پرسرعت بهره‌مند باشند. همچنین برای حداقل ده درصد کاربران نیز اتصال‌های فیبر نوری با سرعت گیگابیتی در دسترس خواهد بود.
شیلی:
شیلی یکی از سریع‌ترین رشد‌های شبکه‌ی فیبر نوری در سال‌های اخیر را تجربه کرده است. طبق آمار OECD تعداد مشترکین فیبر نوری به ازای هر ۱۰۰ نفر از جمعیت، از عدد ۰.۰۷ در سال ۲۰۱۱ به ۱۲.۳۳ در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
رشد پوشش اینترنت پرسرعت ثابت در شیلی (تعداد مشترکین به ازای هر ۱۰۰ نفر)
«پروژه ملی فیبر نوری» [۴۳] شیلی زیرساخت اصلی شبکه‌ی اینترنت این کشور را با ۱۰ هزار کیلومتر کابل‌کشی فیبر نوری متحول می‌کند. دولت شیلی برای اجرای این پروژه مبلغ ۱۲۰ میلیون دلار یارانه به شرکت پیمانکار اعطا کرد. عملیات اجرایی این پروژه از سال ۲۰۲۰ آغاز شد. [۴۴]
ترکیه:
دولت ترکیه در قالب چشم‌انداز ۲۰۲۳ خود این هدف را داشت که پوشش شبکه فیبر نوری را به تمام مناطق کشور توسعه داده و تبدیل به یک کانون منطقه‌ای (هاب) برای انتقال داده بین کشور‌ها شود. همچنین بایستی تا این سال تمامی خانوارها به اتصال اینترنت پرسرعت (اعم از اتصال‌های ثابت و همراه) دسترسی داشته باشند. [۴۵] تا سال ۲۰۱۵ پوشش FTTC (کابل‌کشی فیبر نوری تا کافو‌های مخابراتی) [۴۶] سهمی ۴۸ درصدی از شبکه‌ی اینترنت پرسرعت این کشور داشت. [۴۷] بررسی‌های شورای FTTH اروپا نشان می‌دهد با اجرای طرح‌های توسعه‌ای، تعداد اتصال‌های فیبر نوری خانه‌ها و ساختمان‌ها (FTTH/FTTB) در ترکیه در سپتامبر ۲۰۱۸ به بیش از ۸ میلیون و در سپتامبر ۲۰۲۲ به ۱۵.۷ میلیون عدد رسید.
فیبر نوری، مهم‌ترین الزام توسعه‌ی اینترنت پرسرعت:
کشورهای مختلف با هدف افزایش سرعت و کیفیت اینترنت برای شهروندان خود اقدام به توسعه‌ی خطوط فیبر نوری می‌کنند. امری که در سال‌های اخیر در دستور کار دولت ایران نیز قرار گرفته است. نگاه کشور‌ها به خطوط فیبر نوری به مثابه یک زیرساخت ملی اساسی همانند شبکه‌ی انتقال برق و خطوط لوله است. دولت‌ها سرمایه‌گذاری در این حوزه را کلان و دیربازده ارزیابی می‌کنند. فناوری‌های ارتباطی آینده همانند ۵G در عمل متکی به ظرفیت شبکه‌های ارتباطی فیبر نوری هستند و همین امر اهمیت توسعه این زیرساخت اساسی را دو چندان می‌کند.
یادداشت گرداب در زمینه توسعه فیبر نوری در ایران را بخوانید.
پی‌نوشت‌ها:
[1] https://www.ftthcouncil.eu/knowledge-centre/all-publications-and-assets/1710/ftth-b-global-ranking-2023
[2] https://www.oecd.org/sti/broadband/broadband-statistics-update.htm
[3] https://www.oecd.org/digital/broadband/broadband-statistics/
[4] https://www.eff.org/deeplinks/2020/02/why-south-korea-global-broadband-leader
[5] National Basic Information System (NBIS)
[6] Korean Information Infrastructure (KII)
[7] Cyber Korea 21
[8] https://www.eff.org/document/south-korea-telecommunications-memo
[9] http://newsworld.co.kr/detail.htm?no=436,%20
[10] https://www.kantei.go.jp/jp/headline/seisaku_kishida/seichousenryaku.html
[11] Digital Garden City Nation
[12] https://gdx-times.com/?p=1428
[13] https://broadbandnow.com/report/chinas-fiber-broadband-approaches-nationwide-coverage
[14] https://omdia.tech.informa.com/OM014270/Global-Fiber-Development-Index-Analysis-2020
[15] https://news.cgtn.com/news/2022-05-18/China-builds-world-s-largest-mobile-broadband-and-fiber-optic-network-1a83bKY3sic/index.html
[16] Digital Agenda for Europe (DAE)
[17] Gigabit Infrastructure Act
[18] Europe's Digital Decade
[19] https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/gigabit-infrastructure-act-proposal-and-impact-assessment
[20] Plan France Très Haut Débit
[21] https://agence-cohesion-territoires.gouv.fr/france-tres-haut-debit-53
[22] Law on Confidence in the Digital Economy
[23] https://www.strategie.gouv.fr/english-articles/roll-out-super-fast-broadband-and-france-tres-debit-plan
[24] Spain Digital 2025 Agenda
[25] https://techblog.comsoc.org/2020/12/02/spains-plan-to-bring-ftth-and-5g-to-its-entire-population/
[26] https://commonslibrary.parliament.uk/research-briefings/cbp-8392/
[27] National Infrastructure Commission
[28] National Infrastructure Strategy
[29] https://www.gov.uk/government/publications/national-infrastructure-strategy
[30] https://www.ofcom.org.uk/research-and-data/multi-sector-research/infrastructure-research/connected-nations-2021
[31] https://www.linkedin.com/pulse/german-fibre-rollout-2022-overview-beyond-outvise
[32] Gigabitstrategie
[33] https://www.lightreading.com/broadband-tech/fttx/germany-sets-out-fiber-5g-ambitions/d/d-id/778999
[34] https://bmdv.bund.de/SharedDocs/EN/Articles/DG/relaunch-broadband-funding-programme.html
[35] Federal Communications Commission
[36] National Broadband Plan
[37] https://arstechnica.com/tech-policy/2019/09/50-of-us-homes-still-wont-have-fiber-broadband-by-2025-study-says/
[38] https://www.fiercetelecom.com/broadband/fba-report-43-us-households-now-have-access-fiber
[39] Bipartisan Infrastructure Law
[40] https://www.fcc.gov/BroadbandData
[41] https://internetforall.gov/program/broadband-equity-access-and-deployment-bead-program
[42] https://broadbandusa.ntia.doc.gov/sites/default/files/2022-09/BEAD-Frequently-Asked-Questions-%28FAQs%29_Version-2.0.pdf
[43] National Optical Fiber project (FON)
[44] https://www.linkedin.com/pulse/chile-national-fixed-broadband-development-practice-ye-jianmiao
[45] https://www.tubisad.org.tr/tr/images/pdf/gunduz_sengul-ministry_of_transport.pdf
[46] Fiber to the Cabinet
[47] https://www.strategyand.pwc.com/m1/en/reports/accelerating-high-speed-broadband-in-turkey-english.pdf
