یکی از کاربرد‌های دفاعی هوش مصنوعی، تشخیص خودکار نقاط ضعف در سیستم‌های پدافندی است.
«پایگاه رسانه‌ای گرداب جهت آگاهی و افزایش دانش مخاطبان خود به ترجمه و انتشار مطالبی در حوزه‌های مختلف فناوری اقدام می‌کند. انتشار مطالب به معنای تایید محتوای آن نیست».
هوش مصنوعی می‌تواند در قوای دفاعی و پدافند کشور‌ها به عنوان یک ابزار تقویت‌کننده نقش بازی کند. یکی از این نقش‌ها استفاده از سامانه‌های هوش مصنوعی برای نظارت و تشخیص فعالیت‌های ناشناخته و تهدیدات امنیتی است. استفاده از هوش مصنوعی در این زمینه یک رویکرد پیشرفته در حوزه امنیت ملی‌ست که مورد توجه دولت‌ها و نهاد‌های خصوصی فعال در این حوزه در سراسر جهان قرار گرفته است. نمونه‌ای از این سامانه‌ها، سیستم‌های مرزبانی مبتنی بر پهپاد‌ها و دیگر روش‌های هوش مصنوعی است.
برای مثال پهپاد‌های ریپر (Reaper) و پریدیتر (Predator) در آمریکا برای پایش مرز‌ها و شناسایی فعالیت‌های غیر قانونی در سرحدات مرزی مورد بهره برداری قرار گرفته‌اند. این دست از پهپاد‌ها در دیگر کشور‌ها نیز مورد توجه و استفاده قرار دارند. مثال دیگری از این دسته کاربرد هوش مصنوعی در مرز‌ها در آمریکا سامانه SmartBorder و در بریتانیا eBorders می‌باشد که که برای بهبود امنیت به کار می‌روند. این سامانه‌ها با استفاده از تکنولوژی هوشمند، تصویربرداری ماهواره‌ای و شناسایی هوشمند برای کنترل و بازبینی سرحدات و نظارت بر مسافران و کالا‌ها با هدف جلوگیری از فعالیت‌های مجرمانه و عبور بر خلاف قانون مورد استفاده هستند.
نمونه‌ی دیگری از سامانه‌های نظارت و تشخیص فعالیت‌های ناشناخته و تهدیداتی امنیتی، سیستم‌های تشخیص تهدیدات سایبری هستند که با استفاده از هوش مصنوعی، به طور خودکار و سریع تهدیدات امنیتی را تشخیص داده و به پیشگیری از آن‌ها کمک می‌کنند. برای مثال در چین سامانه‌هایی برای نظارت بر انتقال داده‌ها و شناسایی حملات سایبری با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری عمیق پیاده سازی شده است. در کره جنوبی نیز سامانه‌های هوش مصنوعی برای تحلیل رفتار‌های ناشناخته و تشخیص فعالیت‌های مشکوک در شبکه‌های کامپیوتری به‌کار گرفته می‌شوند که با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، تهدیداتی همچون حملات پنهان و خرابکاری را تشخیص داده و به مدیران امنیتی اطلاع می‌دهند.
یکی دیگر از کاربرد‌های دفاعی هوش مصنوعی، تشخیص خودکار نقاط ضعف در سیستم‌های پدافندی است. سامانه‌های هوشمند می‌توانند به طور خودکار نقاط ضعف احتمالی در سیستم‌های پدافندی را شناسایی کرده و اقدامات تقویتی را به مسئولین امنیتی هشدار داده و راهنمایی‌هایی را پیشنهاد دهند. به عنوان مثال، در آمریکا سامانه‌های هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های پدافند هوایی و موشکی به‌کار گرفته شده‌اند. این سیستم‌ها با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری عمیق، نقاط ضعف سیستم‌های پدافندی را تشخیص داده و به مسئولین و اپراتور‌ها اطلاعات دقیقی درباره بهبود و تقویت این سیستم‌ها ارائه می‌دهند. این نوع سامانه‌ها به نظامیان و مسئولان امنیتی کمک می‌کنند تا قابلیت واکنش سریع را داشته، نقاط ضعف را تصحیح کرده و امنیت سیستم‌های پدافندی را بهبود بخشند. همچنین، این روش باعث کاهش زمان مورد نیاز برای بررسی‌های دستی و افزایش کارآیی و تقویت امنیت نظامی شده و از این رهگذر به کاهش هزینه‌ها یاری می‌رسانند.
یکی از راهکار‌های دیگر تقویت پدافند و قوای دفاعی با استفاده از هوش مصنوعی، پیاده‌سازی سامانه‌های ضدموشکی، ضدهوایی، و ضددریایی است. در روسیه، سامانه‌های هوشمند برای بهبود سیستم‌های ضدموشکی به‌کار گرفته شده‌اند. این سامانه‌ها با استفاده از تجزیه و تحلیل داده‌های رادار و حسگرها، به صورت خودکار مهم‌ترین تهدیدات را شناسایی کرده و پاسخ مناسب را ممکن می‌کنند. یک مثال از توسعه سامانه‌های پدافند هوشمند، پروژه اس ۴۰۰ روسیه است. سیستم پدافند اس ۴۰۰ از تکنولوژی‌های هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های رادار و حسگرها بهره می‌برد. این سامانه با توانمندی در تشخیص هواپیما‌ها و موشک‌ها، به صورت خودکار و با واکنش سریع می‌تواند در شرایط اضطراری و تهدیدات نظامی گوناگون، تصمیم‌گیری نموده و سیستم پدافندی را تقویت نماید.
در اسرائیل، سامانه‌های هوش مصنوعی برای تشخیص هواپیما‌ها و پهپاد‌ها به کار گرفته شده‌اند. این سیستم‌ها با تجزیه و تحلیل الگو‌های حرکتی و شناسایی خودکار نقاط ضعف، وضعیت پدافند ضدهوایی را بهبود بخشیده‌اند. سیستم پدافندی HQ-9 چین یکی دیگر از نمونه‌های سامانه پدافندی هوشمند است. این سامانه برای تحلیل الگو‌های حرکتی اشیای پرنده مانند هواپیما‌ها و موشک‌ها از هوش مصنوعی استفاده می‌کند و با تصمیم‌گیری خودکار، تهدیدات را تشخیص داده و به سرعت واکنش مناسب را اجرا می‌کند.
سیستم هوشمند پدافند موشکی پاتریوت (Patriot) آمریکا، با قابلیت‌های هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل داده، در تصمیم‌گیری و واکنش اضطراری به کار گرفته شده است. این سامانه با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته هوشمند، تهدیدات را به سرعت تشخیص داده و سیستم پدافندی را بهبود می‌بخشد. در ژاپن، سامانه‌های هوش مصنوعی برای تشخیص زیردریایی‌ها و ناو‌های مهاجم به‌کار می‌روند. این سیستم‌ها با استفاده از حسگرها و تحلیل داده‌های از راه دور، منجر به تقویت سامانه پدافند دریایی این کشور شده‌اند. این‌ها نمونه‌هایی از سیستم‌های پدافند موشکی و هوایی بودند که در آن‌ها از هوش مصنوعی بهره برده و این تکنولوژی منجر به افزایش دقت، سرعت و کارایی آن‌ها شده و توانایی دفاعی در مقابله با تهدیدات نظامی را بهبود بخشیده است.
بهینه‌سازی تجهیزات نظامی با اضافه کردن قابلیت‌های هوش مصنوعی برای بهبود عملکرد و دقت یکی دیگر از جنبه‌هایی است که هوش مصنوعی به توان دفاعی کشور‌ها یاری رسانده و آن را تقویت می‌کند. یکی از نمونه‌های بهینه‌سازی تسلیحات و تجهیزات نظامی با افزودن قابلیت‌های هوش مصنوعی، جت‌های جنگنده اف-۳۵ لایتنینگ ۲ (F-35 Lightning II) آمریکایی هستند. این هواپیما با استفاده از تکنولوژی‌های هوشمند، قابلیت‌های راداری پیشرفته‌تر و سیستم‌های پدافندی با کارایی بهتر را دارا شده و با تجزیه و تحلیل داده‌های انبوه و مختلف به صورت هوشمندانه، در شرایط مختلف جنگی عملکرد بهتری از سامانه‌های مشابه بدون هوش مصنوعی دارند.
هواپیمای سوخو ۵۷ (Sukhoi Su-57) روسی یک نمونه‌ی دیگر از بهینه‌سازی تجهیزات نظامی با هوش مصنوعی است. این هواپیما با قابلیت‌های پیشرفته هوشمند در زمینه‌های تشخیص و جلوگیری از حملات دشمن، به عنوان یکی از قدرتمندترین هواپیما‌های جنگی در این حوزه به‌شمار می‌رود. دیگر نمونه بهینه‌سازی تجهیزات نظامی با هوش مصنوعی پهپاد سی. اچ.۵ رِینبو (CH-5 Rainbow) چین است که با قابلیت‌های هوش مصنوعی، تجهیزات به‌روز و سیستم‌های نوین در عملیات‌های نظامی با دقت بالا عمل کرده و سطح قابلیت نیرو‌های رزمی این کشور را ارتقا داده است.
ایجاد سیستم‌های خودکار برای شناسایی حملات دشمن و اعمال تدابیر سریع در مقابل آن‌ها یکی دیگر از دستاورد‌های هوش مصنوعی در پدافند است. یکی از مثال‌های برجسته این کاربرد سیستم تاد (THAAD) آمریکاست. این سیستم با تحلیل داده‌های رادار و حسگرها به صورت خودکار، از تکنولوژی هوش مصنوعی برای شناسایی و گرفتن ابتکار عمل در مقابل حملات دشمن مانند حملات موشک‌های بالستیک استفاده می‌کند. در روسیه، سیستم اس ۵۰۰ یک نمونه دیگر از سیستم‌های پدافند خودکار با هوش مصنوعی است. این سیستم با توجه به داده‌های متعدد از رادار‌ها و حسگرها، به صورت خودکار موشک‌های دشمن را شناسایی کرده و با دقت بالا به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. سامانه اسکای‌گارد (SkyGuard) چین نیز یک مثال دیگر از ایجاد سیستم‌های خودکار شناسایی حملات دشمن با کمک هوش مصنوعی است. اسکای‌گارد یک سیستم خودکار واکنش سریع است که از این تکنولوژی به منظور مقابله با تهدیدات هوایی مختلف استفاده می‌کند.
استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های حجیم و پیچیده و استخراج اطلاعات مفید یکی دیگر از کاربرد‌های پدافندی هوش مصنوعی است. برای مثال پروژه ماوِن (Project Maven) آمریکا از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های حجیم استفاده می‌کند. پروژه ماون با تجمیع و تحلیل میلیون‌ها میلیون تصویر، قابلیت تشخیص الگو‌ها و ویژگی‌های مختلف را به کمک هوش مصنوعی فراهم کرده و برای پیشرفت در حوزه‌های نظامی و امنیتی استفاده می‌شود.
در چین پروژه چشمان تیز (Sharp Eyes) نمونه دیگری است که در آن هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های انبوه در حوزه امنیت و پدافند استفاده می‌شود. این پروژه به تحلیل داده‌های متنی، تصاویر و ویدئو‌ها بر اساس الگوریتم‌های یادگیری عمیق می‌پردازد و اطلاعات مهم و حساس را استخراج کرده و در اختیار واحد‌های اطلاعاتی و رزمی می‌گذارد. روسیه نیز از سامانه‌های تحلیل داده با هوش مصنوعی برای پشتیبانی از پدافند هوایی و نظامی استفاده می‌کند. این سامانه‌ها با تجزیه و تحلیل دقیق داده‌های انبوه از رادار‌ها و حسگرها، به بهبود دقت و سرعت در تشخیص تهدیدات نظامی و شناسایی خطرات کمک می‌کنند.
یکی دیگر از کاربرد‌های هوش مصنوعی در پدافند استفاده از شبیه‌سازی‌ها و آزمایشات مبتنی بر این تکنولوژی برای مدلسازی و بررسی جوانب مختلف نبرد‌ها و حملات دشمن است. یک نمونه از استفاده از شبیه‌سازی و آزمایشات مبتنی بر هوش مصنوعی در آمریکا، پروژه ALIAS است.[۱] این پروژه از شبیه‌سازی برای آموزش و کمک به فعالیت‌های خلبانان استفاده می‌کند. در ژاپن، شبیه‌ساز‌های نظامی با هوش مصنوعی برای تحلیل جوانب مختلف نبرد و آموزش نیرو‌های نظامی استفاده می‌شوند. این شبیه‌ساز‌ها با مدلسازی و بررسی دقیق شرایط نبرد، به نیرو‌های نظامی کمک می‌کنند تا راهکار‌های مختلف برای مواجهه با تهدیدات را درک کرده و سناریو‌های برنده و بهتر را بیابند. روسیه نیز شبیه‌ساز‌های نظامی هوشمند را مورد استفاده قرار داده که وجوه مختلف نبرد و نحوه عملکرد تجهیزات نظامی را با دقت مدلسازی می‌کنند. این شبیه‌ساز‌ها به نظامیان امکان می‌دهند تا در یک محیط کنترل‌شده و غیر واقعی، استراتژی‌ها و تاکتیک‌های جدید را آزموده و آن‌ها را آموزش ببینند.
با توجه به پیچیدگی و گستردگی حوزه پدافند، می‌توان نمونه‌های بیشتری از کاربرد هوش مصنوعی در تقویت قوای دفاعی و پدافندی برشمرد. بسیاری از کاربرد‌های معمولی هوش مصنوعی می‌توانند در جای خود به عنوان ابزار بهره گیری از هوش مصنوعی در تقویت قوای دفاعی مورد بهره برداری قرار گیرند. در ضمن جنبه‌های خلاقانه و نوآوری‌های حوزه تکنولوژی هوشمند می‌توانند به منظور گرفتن دست بالا در اقدامات پدافندی در کشور‌ها مورد توجه و بهره برداری باشند.
پی‌نوشت:
[1] ALIAS: Aircrew Labor In-Cockpit Automation System
