ارتش آمریکا به عنوان پرهزینه‌ترین نیروی نظامی جهان در حال سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی در موشک‌های خود است.
به گزارش گرداب، یکی از کاربرد‌های هوش مصنوعی در صنایع نظامی و دفاعی به کار گیری این فناوری در توسعه پرتابه‌های مختلف است. هوش مصنوعی می‌تواند با پردازش بلادرنگ شرایط محیطی و استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین در سیستم هدایت و هدف‌گیری راکت، بمب و موشک‌ها به کار گرفته شده و آن‌ها را تقویت کند. سامانه هوشمند در پرتابه می‌تواند با تصمیم‌گیری خودکار در صورت تغییر مکان هدف آن را دنبال کرده و منهدم نماید و قابلیت شناسایی و مواجهه با سامانه‌های ضدهوایی را داشته باشد
کاربرد دیگر هوش مصنوعی در توسعه راکت، بمب و موشک‌ها امکان مدل‌سازی کارایی‌شان با کمترین هزینه است. سامانه‌های هوشمند می‌توانند شرایط میدان رزم را شبیه‌سازی کرده و با فرموله کردن حرکت و هدایت پرتابه بدون انجام آزمایش‌های پرهزینه ویژگی‌های آن را در میدان رزم بازشناسی کرده و داده‌های آماری را از این شبیه‌سازی استخراج کند و به صورت گزارش آن را در اختیار طراحان و فرماندهان قرار دهد.
سیستم‌های پدافند موشکی یکی دیگر از حوزه‌هایی هستند که هوش مصنوعی در حال توسعه در آنهاست. در ضمن بازو‌های رباتی در سامانه‌های آماده‌سازی موشک برای پرتاب روی پرتابگر (لانچر) توسعه یافته‌اند. یکی دیگر از کارایی‌هایی هوش مصنوعی و رباتیک در توسعه راکت، بمب و موشک‌ها موضوع تولید این تسلیحات است. فناوری‌های چاپ سه‌بعدی و ربات‌ها می‌توانند با کمک گرفتن از الگوریتم‌های هوش مصنوعی انقلابی را در خط تولید این دست از تسلیحات رقم بزنند. گزارش‌هایی از توسعه چاپگر‌های هوشمند سه‌بعدی در رسانه‌های نظامی و هوش مصنوعی منتشر شده است که ادعا می‌کنند این فناوری امکان چاپ راکت‌ها را به صورت صفر تا صد ممکن کرده است.
الگوریتم‌های هوش مصنوعی و رباتیک در حوزه پرتابه‌ها در نخستین مراحل توسعه هستند و مباحث اخلاقی فراوانی درباره آن‌ها ایجاد شده که یکی از دلایل سکوت خبری درباره توسعه موشک‌های هوشمند است. رویترز اخیرا گزارش داده است که آمریکایی‌ها در حال پیشبرد پروژه‌های سری در این زمینه هستند. پیشرفت‌های مربوط به توسعه هوش مصنوعی در صنایع موشکی چین و روسیه هم به صورت مخفیانه انجام می‌شوند.
ارتش آمریکا به عنوان پرهزینه‌ترین نیروی نظامی جهان در حال سرمایه‌گذاری روی هوش مصنوعی در موشک‌های خود است. گزارش‌های تایید نشده نشان می‌دهد آمریکایی‌ها به دنبال هوشمند کردن موشک‌های با قابلیت حمل کلاهک اتمی خود هستند. اگرچه این دست سرمایه‌گذاری‌ها رسانه‌ای نشده‌اند، اما خبرنگاران نظامی با پیگیری بودجه‌های پنتاگون چنین نتیجه گرفته‌اند. برای مثال دولت ترامپ فقط برای توسعه تحقیقات بر روی یک موشک بیش از هشتاد میلیون دلار بودجه در نظر گرفته بود.
رسانه‌های نزدیک به دولت چین بدون اشاره مستقیم به جزئیات، خبر از توسعه هوش مصنوعی در صنایع دفاع موشکی داده و البته سرمایه‌گذاری در این حوزه را بیشتر در حوزه پدافند موشکی دانسته‌اند و از یک سامانه‌ی دفاعی خبر داده‌اند که قادر است با موشک‌های با سرعت پنج برابر صوت مقابله نماید. چین موشک‌های کروز قابل هدایت با هوش مصنوعی را توسعه می‌دهد که می‌توانند اهداف را تشخیص داده و بنابر شرایط رزم تصمیم‌گیری و تغییر مسیر دهند. رسانه‌های آمریکایی از جمله نیوزویک در مقالات مربوط به صنایع نظامی، ارتش‌های پیگیر استفاده از هوش مصنوعی در صنایع موشکی را آمریکا، رژیم صهیونیستی، چین، روسیه، ایران، انگلیس، ترکیه، آلمان، فرانسه و کره جنوبی برشمرده‌اند.
یکی از نمونه‌های استفاده از فناوری هوشمند در حوزه پرتابه‌های رزمی، موشک‌های ضد کشتی برد بلند[۱] یا LRASM آمریکایی هستند. این موشک‌های خودگردان از الگوریتم‌های یادگیری ماشین و هوش مصنوعی به منظور شناسایی و رهگیری اهداف خود بهره می‌گیرند. این موشک توسط لاکهید مارتین برای ارتش آمریکا توسعه یافته و میزان وابستگی به نظارت مستقیم و بازشناسی هدف در آن‌ها کاهش یافته است. ویژگی‌های برجسته این موشک مافوق صوت قابلیت رهگیری پویا و مسیریابی هوشمند آن است.
یکی از انواع پرتابه‌های مجهز به هوش مصنوعی «موشک‌های ترکیبی هوا به زمین» هستند. برنامه توسعه این بمب‌ها از سال ۲۰۰۷ آغاز شد. هدف اصلی توسعه این نوع از موشک‌ها ترکیب ویژگی‌های مورد نیازی بود که اجازه می‌داد یک موشک همه منظوره جایگزین انواع مختلف موشک‌ها و بمب‌های هوا به زمین باشد. در طی مسیر توسعه این نوع از پرتابه‌ها به علت هزینه‌های بالا حسگر تصویری از آن حذف شد، اما به مرور زمان و با کاهش هزینه‌های تولید دوربین‌های قابل نصب بر روی موشک دوباره این پرتابه‌ها به حسگر‌ها و دوربین‌های هوشمند مجهز شدند.
از نظر جنبه‌های هوشمندی این موشک، حسگر‌هایی به آن افزوده شده تا با جمع‌آوری اطلاعات از اهداف قابلیت پیگیری آن‌ها را به سیستم افزوده و منجر به تصمیم سازی بلادرنگ آن‌ها در میدان نبرد شود. در این نوع از موشک‌ها یک سامانه جستجو و رهگیری چند حالتی به آن اضافه شده که قابلیت استفاده از لیزر نیمه فعال، رادار با موج کوتاه و تکنولوژی‌های مادون قرمز را متناسب با شرایط محیطی و آب و هوایی داراست. در ضمن در این موشک‌ها از الگوریتم‌های هوشمند برای پردازش و تحلیل داده‌های جمع آوری شده توسط حسگر‌ها استفاده می‌شود. به این ترتیب هوش مصنوعی این موشک را قادر به تشخیص اهداف، تفکیک و انهدام دقیق آن‌ها می‌کند. با این شرایط، نسل جدید این پرتابه‌های هوشمند به بخشی از ارزشمندترین تسلیحات نظامی آمریکا تبدیل شده‌اند.
بمب آمریکایی استورم‌بریکر[۲] نوعی موشک هوا به زمین با دقت بالا و قطر کم است که توسط شرکت ریتیون[۳] برای نیروی هوایی این کشور ساخته شده است. این موشک با دو بال طراحی شده و قادر است در هر آب و هوایی به سمت هدف خود هدایت شود. استفاده از حسگر‌های هوشمند و الگوریتم‌های هوش مصنوعی به این موشک سبک و کوچک، اما قدرتمند امکان می‌دهد اهداف متحرک را از فاصله بیش از ۷۰ کیلومتری دنبال کرده و قابلیت تعامل با هدف را داشته باشد.
بلوک۴ توماهاوک[۴] که جدیدترین گونه از این سری موشک‌هاست با بهره‌گیری از هوش مصنوعی توسعه یافته‌اند. این موشک قابلیت این را دارد که در حین پرواز به سمت هدف تغییر مسیر داده و نقشه و هدف جدیدی را در دستور کار قرار دهد. در این موشک از حسگر الکترواپتیک استفاده شده است که به آن امکان شناسایی و پیگیری اهداف به صورت بلادرنگ را می‌دهد.
ارتش رژیم صهیونیستی نیز بر روی فناوری‌های نوظهور از جمله بهره‌گیری هوش مصنوعی در صنایع نظامی سرمایه‌گذاری می‌کند. رژیم صهیونیستی این فناوری را به حوزه‌های مختلف نظامی خود از جمله توسعه‌ی موشک‌ها وارد کرده است. نسل جدید موشک‌های اسپایک[۵] که محصول صنایع دفاعی رافائل[۶] مستقر در حیفای اشغالی است و با نام ال‌آر۲ [۷] شناخته می‌شود، مجهز به حسگر مادون قرمز و ردیاب هوشمند است که با امکانات هوش مصنوعی قابلیت هدف‌گیری دقیق را دارد.
یک موشک دیگر از همین خانواده اسپایک ان‌ال‌او‌اس[۸] است که موشکی ضدزره است و از هوش مصنوعی برای افزایش دقت و کارایی عملیاتی استفاده می‌کند. ادعا شده که این موشک قادر است به صورت خودکار از طریق سیستم‌های راداری و الکترونیکی هدف را شناسایی کرده و آن را منهدم نماید. الگوریتم‌های هوشمند یادگیری ماشین این امکان را به اسپایک NLOS می‌دهد تا با تغییرات میدان جنگ منطبق شده و به صورت خودکار تصمیم‌سازی کند.
شرکت رافائل در محصول دیگرش به نام سی‌بریکر[۹] فناوری هوش مصنوعی را به کار گرفته است. توسعه‌دهندگان موشک سی‌بریکر ادعا می‌کنند توانسته‌اند الگوریتم‌های تصمیم گیری هوشمند را در این محصول پیاده سازی کرده و موشکی از نسل پنجم سیستم‌های تسلیحاتی را عرضه کنند. سی‌بریکر برای محیط‌های جنگ الکترونیک بهینه‌سازی شده و امکان ارتباط بلادرنگ و تصمیم‌سازی با دخالت نیروی انسانی را دارد.
همچنین این شرکت نوعی بمب با نام اسپایس ۲۵۰ [۱۰] توسعه داده است که امکان قرار گرفتن زیر بال جنگنده‌هایی مانند اف ۱۶ را دارد و با وزن ۷۵ کیلوگرم قادرند تا حداکثر ۱۰۰ کیلومتر را با بال‌های تعبیه شده در آن‌ها پرواز کنند. در این بمب‌ها سیستم الکترواپتیکی تعبیه شده است که آن را قادر می‌کند بدون نیاز به جی‌پی‌اس به کار ردیابی و انهدام هدف بپردازد. این بمب قادر است با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری عمیق و حسگر‌های خود جهت یابی کرده و حرکت خود را اصلاح نماید. در ضمن اطلاعات جمع آوری شده هر بمب از این دست در پایگاه داده‌ای ذخیره می‌شود تا الگوریتم یادگیری عمیق تکامل یابد.
روسیه هم به عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ نظامی جهان که به دنبال استفاده از هوش مصنوعی در صنایع نظامی است توانسته در تسلیحات موشکی خود از این تکنولوژی بهره بگیرد. موشک کروز کالیبر[۱۱] که توسط روس‌ها توسعه یافته قادر است اهداف زمینی و دریایی را با دقت بالا منهدم نماید. روس‌ها می‌توانند این موشک را از پرتابگر‌های مختلف مانند کشتی‌ها، زیردریایی‌ها، از روی زمین و از هواپیما شلیک نمایند. اگرچه اطلاعات زیادی در خصوص این موشک منتشر نشده، اما مشخص است که در توسعه آن از حسگر‌های پیشرفته و سیستم‌های هدایت هوشمند بهره‌گیری شده است. این موشک قادر است به صورت هوشمند مسیر حرکت خود را اصلاح کرده و با تفکیک اهداف و پیگیری آن‌ها به دقیق‌ترین شکل ممکن عملیات انهدام را انجام دهد.
یکی دیگر از پرتابه‌هایی که توجه علاقه‌مندان به پیشرفت‌های نظامی را در سطح جهان به خود جلب کرده موشک کروز ابومهدی ساخته‌ی وزارت دفاع ایران است که در سیستم فرماندهی و کنترل آن از هوش مصنوعی بهره برده شده است. این موشک با برد بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر کاملاً به صورت بومی ساخته شده و بر سامانه پرتابگری قرار می‌گیرد که قادر است چندین موشک را با کمترین فاصله زمانی شلیک نماید. ابومهدی دارای سیستم راداری فعال و غیر فعال است که از آن‌ها برای جنگ الکترونیک مناسب استفاده می‌کند. یکی دیگر از ویژگی‌های این موشک هوشمند قابلیت پنهان شدن آن از دید دستگاه‌ها و رادار‌های شناسایی دشمن است. نیرو‌های ایرانی قادرند این پرتابه را از روی انواع سکو‌های زمینی، هوایی و دریایی به سمت اهداف شلیک کنند.
پی‌نوشت‌ها:
[1] U.S. Long Range Anti-Ship Missile
[2] StormBreaker Bomb
[3] Raytheon Missile Systems
[4] Tomahawk Block IV
[5] Spike
[6] Rafael
[7] Spike LR II
[8] Spike NLOS
[9] Sea Breaker
[10] Spice 250
[11] Kalibr
