خبرگزاری ایرنا در این گزارش به بررسی نگرانی‌های امنیتی پیرامون دستگاه‌های الکترونیکی، به‌ویژه تلفن‌های هوشمند، پرداخته است. انفجار‌های اخیر دستگاه‌های الکترونیکی در لبنان هشدار‌هایی درباره استفاده احتمالی این دستگاه‌ها به عنوان ابزار جنگی و جاسوسی را مطرح کرده و ضرورت توجه به امنیت زنجیره‌های تامین و حفاظت از حریم خصوصی کاربران را برجسته ساخته است.
به گزارش گرداب، گوشی‌های هوشمند ابزار‌های قدرتمندی هستند که زندگی ما را از جهات زیادی آسان‌تر می‌کنند. آنها به انواع حسگر‌ها مجهز هستند و به خصوص بعد از انفجار‌های پی در پی دستگاه‌های الکترونیک در لبنان نگرانی‌های مختلفی را در مورد امنیت و حفظ حریم خصوصی ایجاد کرده‌اند.
ابزار‌های همراه یا بمب‌های متحرک
انفجار پیجرها، لپ‌تاب و سایر ابزار‌های الکترونیکی در لبنان هشداری را در مورد امنیت زنجیره تامین و ایمنی فناوری به صدا درآورد. استفاده از هزاران دستگاه الکترونیکی در حملات سازماندهی شده اسرائیل به حزب‌الله لبنان، وحشت تبدیل شدن تجهیزات ارتباطی روزمره را به اسلحه‌های مختلف، افزایش داده است. کارشناسان فناوری این حملات را نقطه عطفی بالقوه برای اعتماد عمومی به دستگاه‌های الکترونیکی توصیف کردند. به نوعی هزاران دستگاه بدون اینکه کسی متوجه شود به سلاح تبدیل شده‌اند. در واقع، دری به روی شکل جدیدی از کمپین تروریستی باز شده است. جایی که افراد با این احتمال مواجه می‌شوند که وسیله‌ای در جیب خود یا در دست فرزندشان به یک عامل تخریب تبدیل شود.
اعتماد عمومی مردم به فناوری آسیب دیده و این وضعیت برای شرکت‌های فناوری بی‌سابقه است و بسیاری که امنیت فرآیند‌های تولید خود را قبلا جدی نمی‌گرفتند، اکنون توجه خود را نسبت به این موضوع معطوف ساخته‌اند
این حملات بی‌سابقه نگرانی‌هایی را در مورد امنیت سایبری در سراسر منطقه ایجاد کرده است. رویترز روز پنجشنبه ۲۹ شهریور به نقل از یک مقام وزارت دفاع ترکیه گزارش داد، ترکیه در حال بررسی تدابیر خود برای ایمن‌سازی وسایل ارتباطی مورد استفاده نیرو‌های مسلح این کشور پس از انفجار‌های مرگبار در لبنان است. شورای امنیت ملی عراق روز چهارشنبه ۲۸ شهریور اعلام کرد که اقدامات پیشگیرانه را در برابر هرگونه نقض احتمالی واردات الکترونیکی انجام خواهد داد و بررسی‌های امنیتی فشرده بر روی واردات همراه با بازرسی‌های مرزی قوی‌تر انجام خواهد شد.
اگرچه شرکت‌های فناوری این حملات را نشان دهنده میزان اهمیت تامین امنیت زنجیره‌های تامین خود می‌دانند، اما اعتماد عمومی مردم به فناوری نیز ممکن است آسیب ببیند. این وضعیت برای شرکت‌های فناوری بی‌سابقه است و بسیاری که امنیت فرآیند‌های تولید خود را قبلا جدی نمی‌گرفتند، اکنون توجه خود را نسبت به این موضوع معطوف ساخته‌اند.
تلفن‌ها فال‌گوش می‌ایستند؟
سال‌ها طول کشید تا کتابخانه، دستگاه رادیو ضبط، تلفن، ماشین حساب، دوربین عکاسی و فیلمبرداری و بسیاری از ابزار‌های دیگر در یک دستگاه ۱۷ سانتی‌متری قابل حمل به نام «موبایل» یا «تلفن همراه» جمع شوند و در دسترس عموم مردم دنیا قرار گیرند. دستگاه‌هایی که حالا و بعد از گذشت بیش از ۴۰ سال از تولدشان به تهدیدی برای امنیت و حریم خصوصی کاربرانشان تبدیل شده‌اند.
بسیاری از افراد گفتند محصول یا خدمات تبلیغ شده به مکان‌هایی که آنها بازدید کرده‌اند، عباراتی که به صورت آنلاین جستجو کرده‌اند، یا چیز‌هایی که در پیام‌های متنی، ایمیل‌ها یا رسانه‌های اجتماعی ذکر کرده‌اند، مرتبط نیست
یکی از نگرانی‌های مهم در مورد تلفن‌های هوشمند اینست که ممکن است به کنترل از راه دور تبدیل شوند. نمونه‌های زیادی از سوی افراد مختلف در اینترنت منتشر می‌شد که ادعا می‌کنند چیز‌هایی که در نزدیک گوشی تلفن خود در مورد آنها صحبت کردند بعداً به صورت تبلیغات آنلاین هدفمند ظاهر شد و بسیاری را به این باور رساند که مکالمات خصوصی آنها به صورت مخفیانه توسط این دستگاه‌ها ضبط و تجزیه و تحلیل می‌شود.
تبلیغات مشکوک گزارش‌شده در بسیاری از دسته‌های محصولات و خدمات، از جمله پوشاک، لوازم الکترونیکی مصرفی، غذا‌ها و نوشیدنی‌ها، خودروها، داروها، مقاصد تعطیلات، تجهیزات ورزشی، محصولات مراقبت از حیوانات خانگی، لوازم آرایشی و لوازم خانگی و برخی از این تبلیغات به عنوان منطبق با موضوع بحث کلی توصیف شد، دیگران ظاهراً یک نام تجاری یا حتی یک محصول بسیار خاص را که در گفتگو‌های حضوری ذکر شد، در بین تبلیغات پیشنهادی در گوشی تلفن همراه خود دیدند. بسیاری از افراد تاکید می‌کنند که به نظر می‌رسد محصول یا خدمات تبلیغ شده به مکان‌هایی که آنها بازدید کرده‌اند، عباراتی که به صورت آنلاین جستجو کرده‌اند، یا چیز‌هایی که در پیام‌های متنی، ایمیل‌ها یا رسانه‌های اجتماعی ذکر کرده‌اند، مرتبط نیست.
بسیاری از رسانه‌های مشهور در مورد این حملات شنود ادعایی گزارش داده‌اند. فوربس در مقاله‌ای گزارش می‌دهد از هر پنج استرالیایی یک نفر این پدیده را تجربه کرده‌اند. حتی کمیته انرژی و بازرگانی مجلس نمایندگان آمریکا با ارسال نامه‌هایی به مدیران شرکت‌های گوگل و اپل در مورد روش‌هایی که دستگاه‌های iOS و اندروید مکالمات خصوصی را ضبط می‌کنند، شروع به بررسی این موضوع کرده است.
از سوی دیگر، بسیاری از مفسران، از جمله وبلاگ‌نویسان فناوری، محققان و رهبران تجاری، ترس از اینکه شرکت‌های خصوصی بتوانند مکالمات استراق سمع شده بر اساس تبلیغات خود را هدف قرار دهند، بی اساس و پارانویا (بدگمانی) می‌دانند. آنتونیو گارسیا مارتینز، مدیر محصول سابق فیس‌بوک با توجه به محدودیت‌های CPU، باتری و ذخیره‌سازی داده، سناریوی ادعایی استراق سمع را از نظر اقتصادی و فنی غیرممکن می‌داند.
گوش دادن فعال یا جاسوسی
با جود تکذیب‌ها در مورد شنود از طریق گوشی‌های تلفن همراه، اما سایت رسانه‌ای ۴۰۴ Media اخیرا شواهدی پیدا کرد که نشان می‌دهد شرکت‌هایی مانند آمازون و گوگل به همه چیز گوش می‌دهند. این گزارش افشاگرانه حول محور Cox Media Group (CMG) است که قابلیتی به نام «گوش دادن فعال (Active Listening)» را ارائه می‌دهد. قابلیتی که تمام مکالمات گرفته شده توسط میکروفون گوشی‌های هوشمند را ضبط و تجزیه و تحلیل می‌کند و آنها را به پیشنهادات تبلیغاتی تبدیل می‌کند.
هر دستگاه هوشمندی اعم از تلفن‌های هوشمند، تلویزیون و بلندگو‌ها با تشخیص صدا می‌تواند برای گوش دادن فعال، با اطلاع یا بدون رضایت مالک، استفاده شود
شرکت CMG این سرویس را تبلیغ می‌کند و قبلاً با فیس بوک، آمازون، گوگل و مایکروسافت کار کرده است. گفته می‌شود که این شرکت‌ها (فیس‌بوک، آمازون، گوگل و مایکروسافت) آمازون، گوگل و مایکروسافت یا از این سرویس استفاده می‌کردند یا حداقل می‌دانستند که این قابلیت وجود دارد. این موضوع تنها مختص گوشی‌های هوشمند نیست. در واقع، این قابلیت فراتر از میکروفون‌های تلفن‌های هوشمند است و سایر دستگاه‌های هوشمند مانند تلویزیون و بلندگو‌ها را نیز شامل می‌شود. هر دستگاهی با تشخیص صدا می‌تواند برای گوش دادن فعال، با اطلاع یا بدون رضایت مالک استفاده شود.
با این حال زمانی که از شرکت‌هایی مانند Meta سوال شد که آیا از قابلیت‌های گوش دادن فعال CMG آگاه هستند و آیا فعالانه از آن استفاده کرده‌اند یا خیر، یکی از سخنگویان توضیح داد که اینطور نیست. آمازون، گوگل و مایکروسافت نیز استفاده از این قابلیت را رد کردند. اما واقعیت اینست که این قابلیت وجود دارد و قابل باور نیست اگر فکر کنیم این قابلیت به معنای تبلیغات مؤثرتر و تأثیر مثبت بر درآمدشان باشد و شرکت‌ها از آن بهره‌برداری نکنند. به دست آوردن داده‌های شخص در مورد خریداران بالقوه ارزشمندتر از همیشه شده است و صنعت تبلیغات نمی‌تواند بدون تبلیغات هدفمند به رشد و شکوفایی خود ادامه دهد.
اما برخی از کارشناسان معتقدند غول‌های گوشی‌های هوشمند مانند اپل، سامسونگ، هوآوی، شیائومی و ال‌جی به دلیل توجه بیشتر آنها به امنیت و فضای محدودی که در محصولات خود برای قرار گرفتن موادی مانند مواد منفجره دارند، نسبت به شرکت‌های کوچک‌تر کمتر آسیب‌پذیر هستند. برخی دیگر نیز معتقدند این شرکت‌های بزرگ به تامین‌کنندگان کوچک‌تری متکی هستند که ممکن است اهداف آسان‌تری برای هدف قرار دادن افراد به روش‌های مرگبار کمتر و به ویژه برای جاسوسی از آنها توسط دولت‌ها باشند. این حملات می‌توانند ابزار‌های الکترونیک شخصی را از دستگاه‌هایی که کاملاً ایمن هستند، به دستگاه‌هایی که می‌توانند برای ایجاد آسیب‌های جدی مورد استفاده قرار گیرند، تغییر دهند. این اتفاق به شک و نگرانی فزاینده در مورد ایمن بودن دستگاه‌هایی که مردم به‌طور روزمره استفاده می‌کنند منجر شده است و تلاش‌های جدی شرکت‌های بزرگ برای اطمینان دادن به مشتریان خود از این موضوع را می‌طلبد.
جمع‌بندی
این تاکتیک جدید در جنگ‌های مدرن سوالات نگران کننده‌ای را در مورد آسیب‌پذیری سایر وسایل الکترونیکی ایجاد کرده است که آیا گوشی‌های هوشمند، پاوربانک‌ها یا ساعت‌های هوشمند هم می‌توانند اسلحه‌های بعدی باشند؟ تلفن‌های هوشمند به بخشی ضروری از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند که برای ارتباطات، بانکداری و حتی نظارت پزشکی استفاده می‌شود. این ایده که این دستگاه‌ها می‌توانند به روشی مشابه در معرض خطر قرار گیرند، بسیاری را در حالت اضطراب قرار داده است. شرکت‌های بزرگ و حتی کوچک فناوری و اکترونیکی باید دغدغه کاربران در ارتباط با حفظ حریم خصوصی و همچنین تامین امنیت دستگاه‌ها را برطرف کنند به ویژه بعد از انفجار‌های لبنان که سابقه جدیدی را در استفاده از فناوری در جنگ ایجاد کرده است و ترس از دستگاه‌های در معرض خطر اعم از پیجر، دستگاه‌های واکی تاکی یا تلفن‌های هوشمند همچنان در منطقه وجود دارد.
منابع:
https://www.aljazeera.com/economy/2024/9/19/lebanon-blasts-raise-alarm-about-supply-chain-security-tech-safety#:~:text=The%20use%20of%20pagers%20and,by%20governments%20or%20other%20actors.
https://www.turkishminute.com/2024/09/20/turkey-reviewed-security-communication-device-after-lebanon-blast-report/
https://www.cnbctv18.com/technology/pagers-explosions-in-lebanon-spark-fears-of-compromised-devices-are-smartphones-next-19480497.htm
https://www.pcworld.com/article/2450052/do-smartphones-listen-to-everything-new-evidence-speaks-in-favour.html
