پايه‌گذاری ضعیف اینترنت در دولت اصلاحات

گرداب- قسمت دوم گفت‌وگو با "مهدی صرامی"، معاون مرکز توسعه فناوری اطلاعات وزارت ارشاد را پیرامون شبکه ملی اطلاعات می‌خوانید.

- برنامه وزارت ارشاد برای استفاده صحیح از اینترنت و رسانه‌های دیجیتال چيست؟
بسیاری از کارها که در این فضا قابل اجرا است عملا به عنوان راهبردها و سیاست‌های کلان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محقق شده و در حال دنبال شدن است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از این قضیه پشتیبانی و این کار را دنبال می‌کند که فرهنگ‌سازی استفاده صحیح از رسانه‌های دیجیتال، پشتیبانی از فعالان این حوزه و تعیین و اجرای ضوابط و قوانین مربوط به رسانه‌های دیجیتال با قوت ادامه پیدا کند. جای تشکر دارد از دیگر بخش‌های وزارت ارشاد که در این‌باره همکاری خوبی را با مرکز توسعه رسانه‌هاي ديجيتال داشته‌اند، همچنین دستگاه‌های مختلف فرهنگی و رسانه‌ای و دیگر دستگاه‌های مربوط به زیرساخت و فناوری اطلاعات كه برای امنیت ديجيتال شهروندان در کشور تلاش می‌کنند.

- محافظت از اطلاعات در فضای اینترنت در حال حاضر وجود دارد یا خیر؟
این امكان تا حدي ميسر است ولی محافظت كامل سخت است. بر همین اساس است که ما در قالب ماده 46برنامه پنجم توسعه مي‌بينيم كه باید به شبکه ملی اطلاعات برسیم و خدمات دستگاه‌های دولتی روی این شبکه ارائه شود. همچنین پهنای باند به گونه‌ای فراهم شود که با امنیت و در عین حال سرعت بالا و قیمت پایین در خدمت سایت‌های داخلی و محتوای داخلی باشد و اینترنت هم به صورت اینترنت مرسوم و معمول به شکل عادی به شهروندان ارائه شود.

 همچنين پایگاه‌های داخلی ‌و سایت‌ها و محتوای دیجیتال داخلی در این شبکه با سرعت بسیار بالاتر از نمونه خارجی و با قیمت پایین‌تر بتوانند فعالیت کنند و مردم از آنها بهرمند شوند و این جزء لوازم اصلی حمایت از تولیدکنندگان و فعالان رسانه‌های دیجیتال در داخل کشور است.

 اگر این تکلیف قانونی به درستی انجام شود علاوه بر اینکه بسیاری از مشکلات مربوط به کمبود پهنای باند داخل و ضعف‌های امنیتی مربوط به فضای اینترنت داخلی رفع خواهد شد، حجم بالایی از اشتغال را برای بسیاری از جوانان در کشور نوید می‌دهد و ما می‌توانیم عملا به صادرکننده مهمی در دنیا تبدیل شویم زيرا از نظر صادرات محتوای دیجیتال و فرهنگ در قالب دیجیتال، فرصت‌هاي بي‌نظيري در مقايسه با ساير كشورها داريم.

در عین حال بايد از مزایای سرویس‌های خارجی به صورت آگاهانه و هوشمندانه استفاده کنیم. این موضوع برای بخش خصوصی سودآور خواهد بود که محتواهای سالم خارجی را هم در شبکه داخلی ‌با سرعت بالا به گردش درآورد و مردم به سمت محتوایي که در داخل ارائه می‌شود روی آورند. در واقع اینترنت موجود کیفیت بالاتری خواهد داشت به دلیل اینکه "gate way" کشور خلوت‌تر خواهد شد و بسیاری از اطلاعات لزومی ندارد به خارج از کشور برود و به احتمال بسیار زیاد اختلالات موجود اینترنت کمتر خواهد شد و فضای بهتری را هم از نظر فرهنگی و هم فنی و اقتصادی شاهد خواهیم بود.

- آیا این شبکه ملی اطلاعات همان اینترنت پاک، حلال یا ملی است؟
آن چیزی که تکلیف قانونی است شبکه ملی اطلاعات است. در قالب شبکه ملی اطلاعات اینترنت پاک قابل ارائه و عرضه است. اینترنت پاک که می‌گويیم یعنی پهنای باند وسیع، سرعت بالا، قیمت پایین، امنیت بالا و از همه مهم‌تر محتوای سالمی که در حقیقت تولیدکنندگان و فعالان بخش خصوصی داخلی تولید می‌کنند و در شبکه می‌گذارند. سایر موارد مانند اینترنت ملي، حلال یا آب کشیده و... را باید از کسانی که اینها را مطرح می‌کنند سوال کرد که منظورشان چه بوده و خیلی مفهوم روشنی ندارند.

 از نظر ما حتی اینترنت ملی هم مفهوم روشنی ندارد به جهت اینکه اینترنت یک فضای مشخص مربوط به خارج مرزهاست که در قالب یک پروتکل اینترنتی کار می‌کند و اینکه قید ملی را به آن بزنیم با ذات اینترنت در تناقض است. ما می‌توانیم اینترنت را به صورت هوشمندانه استفاده کنیم ولی ماهیت اینترنت را نمی‌توانیم از بین ببریم و تغییر دهیم. ماهیت اینترنت همان بحثی است که با قید ملی عوض می‌شود.

 ولی ما معتقدیم اگر شبکه ملی اطلاعات براساس قانون برنامه پنجم توسعه محقق شود با شرایطي که مزيت به محتوای داخلی داده شود و سرعت دسترسي به محتوای داخلی چندین برابر سایت‌های خارجی باشد، عملا مشکل اینترنت موجود هم حل می‌شود و خیلی از مسائل و ناامنی‌ها و اختلالات موجود هم رفع می‌شود و مردم نیازهای داخلی‌شان را با امنیت بالا، قیمت پایین و کیفیت بالا در داخل دریافت می‌کنند و مراجعه به اینترنت مرسوم جهانی خود به خود درحد ضرورت‌ها خواهد رسيد و البته مانعی برای آن هم نخواهد بود.

- بعضی‌ها معتقدند شبكه ملي اطلاعات اگر راه بیافتد،ایران شبیه به کره‌شمالی يا عربستان سعودي می‌شود و رابطه ما با دنیا قطع می‌شود. شما این موضوع را رد می‌کنید؟
بله، قطعا اينگونه شبيه‌سازي‌ها با برخي مدل‌هاي شكست‌خورده كه در كشورهاي یاد شده اجرا شده، مناسب نيست. البته باید توجه داشت كه برخي شركت‌ها با راه افتادن شبكه ملي اطلاعات ضرر مي‌كنند. چرا که نفعشان در تبادلات با خارج از کشور است، زيرا به نوعی برای کمپانی‌های خارج از کشور واسطه‌گری مي‌كنند. از همین رو اگر شبکه ملی اطلاعات با آن شکلی که در قانون گفته شده است به اجرا در آید، قطعا سود استعمارگران خارجی که به عنوان استعمارگر اطلاعاتی برنامه‌های خودشان را دنبال می‌کنند، بسیار کم خواهد شد و کار برایشان مشکل می‌شود.

 در نتیجه به دنبال ایجاد یک‌سری شبهات غیرواقعی در ذهن جامعه هستند، از قبیل اینکه می‌گویند اگر شبکه ملی اطلاعات راه بیافتد، اینترنت قطع می‌شود و اینکه مردم دیگر به اینترنت جهانی دسترسی نخواهند داشت و عربستان سعودی و كره شمالي مي‌شويم و... . اینها همه رد شده است و چنین چیزی نیست.

 نکته این است که سایت‌های خارجی با همین کیفیت عادی یا بهتر عرضه مي‌شوند و خدمات وي‍ژه‌اي براي پایگاه‌های اینترنتی داخلی با سرعت چندین برابر سایت‌های خارجی و با کیفیت بهتر و قیمت پایین‌تر برای مصرف‌کنندگان و کاربران داخلی عرضه خواهد شد و 100‌درصد سود و گردش مالی و اقتصادی در داخل کشور اتفاق می‌افتد و سود شرکت‌های خارجی و واسطه‌های آنها و نهايتا استعمارگران اطلاعاتی به حداقل ممکن می‌رسد.

 از این‌رو طبيعي است كه آنها هر روز به دنبال ایجاد شبهه در ذهن جامعه باشند تا بتوانند در اجراي آن تکلیف قانونی که خواسته مقام معظم رهبری بر اساس سیاست‌های برنامه پنجم توسعه و دغدغه دولت محترم و متضمن سود مردم است، خلل ایجاد کنند و سنگی در راه پیشرفت کار بیاندازند. در واقع اگر شبکه ملي اطلاعات راه بیافتد می‌توان گفت که یک تحول بنیادین و انقلابی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات كشور صورت می‌گیرد و ايران جهش بسیار بلندی خواهد داشت. یک عده اندك نگران هستند که در این فضا سودشان که معمولا با خارجی‌ها گره خورده به خطر می‌افتد و دچار مشکل می‌شوند. يعني اقلیتی اندک به دنبال محروم کردن اکثریت جامعه از نعمت بزرگی هستند و در اين راه انواع شايعه‌سازي‌ها را دنبال مي‌كنند.

- منظور شما این است که اگر کسی بخواهد در داخل از خدمات شبكه ملي اطلاعات استفاده كند آزاد است و اگر بخواهد مي‌تواند از شبكه اينترنت كنوني هم استفاده كند؟
بله، هیچ منعی ندارد. برای مردم یک فضای بسیار وسیع انتخاب در کنار انتخاب موجودشان به‌وجود خواهد آمد و عملا مردم نه از این جهت که اینترنت قطع می‌شود، بلکه در جهت اینکه خدمات بسیار زیادی به آنها داده می‌شود وارد حوزه جدید خواهند شد.

به عنوان مثال درباره تلفن همراه مثلا 6 سال پیش فرد باید 6‌ ماه در نوبت می‌ماند تا یک خط تلفن همراه دریافت می‌کرد و سیم‌کارت بین یک تا 2 میلیون تومان قیمت داشت در بازار ولي وقتی یک اپراتور جدید به بازار آمد و یک انتخاب برای مردم به وجود آمد اپراتور قبلی از بین نرفت، اما عملا قیمت سیم‌کارت به 5 هزار تومان رسید. حالا آن اتفاقی که قرار است در شبکه ملی اطلاعات بیافتد، قطعا بزرگ‌تر از این خواهد بود در نتیجه آن کسانی که سودشان در این است که وضعیت به شکل نابسامان و ناقص باشد، به دنبال انجام نشدن این طرح از سویدولت هستند. از این‌رو به ايجاد شايعه و شبهه روی آورده‌اند.

- در اجرای شبکه ملی اطلاعات هجمه علیه اين فعالیت شما زیاد است. چرا این جو سنگین علیه شبکه ملی اطلاعات وجود دارد؟
هر کار بزرگی در کشور ممکن است منافع اقليتي را به خطر بیاندازد. کسانی نفعشان در نواقص گذشته است. افرادي بودند که به دنبال ایجاد خلل در این کار فرهنگی و تکنولوژیک بودند. کسانی که به دنبال ایجاد خلل در پیشرفت این کار بودند در برخی رسانه‌ها انواع و اقسام نواقص را عنوان می‌کنند که معمولا به دوران گذشته بازمی‌گردد و با توجه به حمایت‌های خاصی که در برخی جاها در دولت‌‌های هشتم و قبل دریافت می‌کردند، به دنبال این هستند که این کار پیش نرود و فضا به قبل بازگردد و نفع خودشان را در بی‌سامانی فضا دنبال می‌کنند.

 اینها به دنبال این هستند که دولت را از فعالیت‌های خوب پشیمان کنند و هزینه کار را برای مردم زیاد کنند و از این جهت سعی دارند جوانانی که با شور و اشتیاق و با دغدغه انقلابی و با تخصص هم فرهنگی و هم علمی و تکنولوژیک وارد عرصه شدند را با فشارهای مختلف بدنام کنند. بالاخره کار پیچیده است و ما هم از همه رسانه‌ها تشکر می‌کنیم که حمایت کردند. خوشبختانه عمده فضای رسانه‌ای به گونه‌ای است که وقتي مكانيزم‌ها و نتايج اين تحول برايشان روشن مي‌شود ابراز علاقه مي‌كنند. مشکلات ما ناشی از یک جمع محدودی است که خیلی هم از نظر تعداد قابل توجه نیستند و حتی از نظر توان هم با توجه به کارهای موثری که در دستگاه‌های مختلف اجرايي در حال انجام است، ظرفیت مانع‌تراشی برای مخالفان کمتر شده است.

- شما از عدم توجه دولت اصلاحات به محتوای سایت‌ها گفتید، ولی ما شاهد بودیم که فیلترینگ از زمان دولت هشتم شروع شد.
در دولت هشتم قانون مصوب مجلس برای فیلترینگ وجود نداشت در نتیجه بعضا برای رفع تکلیف این امر صورت مي‌گرفت. ولی در عین حال سیاست‌های خودشان را که یک نوع همراهی با موج جهانی‌سازی آمريكايي از خارج برای تخريب پتانسيل‌هاي داخل بود، دنبال می‌کردند و سعي در فرافكني مسائل خود به سوي مراكز حساس نظام داشتند.

در حقيقت معماري غلط گردش اطلاعات كه نتيجه آن اينترنت ناقص و ضعف‌هاي ساختاري در تأمين اينترنت است از حدود 10 سال پيش پايه‌گذاري شد كه بسياري از مسائل موجود همچون كمبود پهناي باند و اختلالات اينترنت موجود هم همچنان از تبعات آن است به‌گونه‌اي كه با برخورد لنگر كشتي با يك فيبر نوري در خارج از كشور، اينترنت ما مختل مي‌شود يعني همه پهناي باند به خارج گره خورده است. مکانیزمی كه خود غربي‌ها به هيچ وجه براي خودشان هم اجرا نمي‌كنند ولي در دولت غربگراي اصلاحات اين الگوي اينترنت براي كشور تجويز و اجرا شد.

- در سایتی به نقل از شما خواندم که از پالايش هوشمند سخن گفته بودید. این پالايش هوشمند چیست؟
یکی از ویژگی‌های پالایش هوشمند این است که نسبت به مخاطبان مختلف، می‌توان برنامه‌ریزی مختلف داشت. یعنی با توجه به اینکه کاربر چه شخصی است و چه شرایطی دارد نحوه پالایش برای او تغییر می‌کند. یعنی برای یک استاد دانشگاه می‌تواند یکسری سایت‌هایی که برای او ارزش تخصصی دارد با کیفیت بهتر در دسترس باشد ولی برای یک کودک طور دیگر باشد. الان در راستاي اجراي شبکه ملی اطلاعات كه از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در قالب شبكه مدارس دنبال می‌شود، به همین موضوع توجه شده یعنی وقتی سامانه هوشمند شود نسبت به نیاز مخاطبان متفاوت محتواهای مختلفی عرضه و مشکل سامانه‌های موجود را رفع می‌کند.

 اين موضوع در قالب شبكه ملي فرهنگ كه با همكاري معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري از سوی اين مركز در حال انجام است نيز ديده شده كه تشريح آن در حوصله اين مصاحبه نيست.

منبع: وطن امروز