"هیپ‌هاپ" دیپلماسی آمریکا، به دنبال اعتبار ازدست‌رفته در تونس

تاریخ انتشار : ۰۳ دی ۱۳۹۰

آمریکا برای بهبود اعتبار از دست رفته این کشور نزد مردم تونس به برگزاری برنامه‌های فرهنگی و کنسرت‌های موسیقی موسوم به "هیپ‌هاپ" در این کشور، روی آورده است.

به گزارش گرداب، "هافینگتن پست" به قلم یکی از روزنامه نگاران خود در گزارشی تحلیلی می‌نویسد: در تابستان گذشته، در گرماگرم جنبش‌های انقلابی عربی، به گروه موسیقی هیپ‌هاپ "امروز درخشان" (RC) پیوستم که گروهی از هنرمندان و فعالان جوان موسیقی هیپ‌هاپ تونسی بودند. من در آخرین روزهای تور این گروه به آن‌ها پیوستم؛ توری که تنها دو هفته پس از پایان حکومت نظامی و اعتراضات 24 ساعته در تونس برگزار می‌شد.

تجربه من در تونس به من آموخت که آمریکا باید رویکرد دیپلماتیک خود را دوباره بیازماید: باید رویکردی را جایگزین کرد که نظریه سیاسی بالا به پایین را زیر سوال برده و جوانان را نیز در گفتگوها وارد نماید. با این همه، جوانان تونسی، چه جوان دست‌فروشی که خود را قربانی کرد یا خواننده رَپ زندانی تا آن‌ها که هنوز در حال سازماندهی اعتراضات و کمک رسانی به پناهندگان لیبیایی هستند، طراحان و پایه ریزان "انقلاب آزادی" (ثوره الاحرار) یا "انقلاب کرامت" (ثوره الکرامه) بوده و خواستار مشارکت سیاسی در انتقال دموکراتیک قدرت هستند و هیپ‌هاپ (موسیقی، رقص بریک، دیوار نویسی و غیره)، زبان جهانی مشترک فرهنگ جوانان، ابزاری ناب برای تبادل اطلاعات و توسعه همبستگی فراملیتی است.

موسیقی ارتباطی مستقیم با سیاست و مردم دارد
همچنان که جنبش کرامت در گوشه و کنار جهان عرب شعله‌ور می‌شد، موسیقی هیپ‌هاپ چون سرود ملی جوانان عمل می‌کرد. همان‌طور که تاریخچه جنبش‌های اعتراضی دهه شصت آمریکا با آهنگ‌هایی همچون "ما پیروزیم" و "نمی‌توانید مرا خاموش کنید" اثبات کرد، رابطه‌ای طبیعی بین موسیقی و جنبش‌های سیاسی وجود دارد. این مورد در تمام تاریخ عرب نیز به چشم می‌خورد. آهنگ "سد مرتفع" خواننده محبوب مصر "بلبل شب، عبد الحلیم حافظ" یادآور درگیری‌های کشورش علیه استعمار است که به تکمیل "سد اسون" در 1964 منجر شد ("این قصه یک سد نیست، این قصه کشمکش‌های نهفته در پس این سد است...این داستان جنگی است، بین ما و استعمار").

قهرمان ملی لبنان "فیروز" غزل‌هایی پراحساس را می‌خواند اما از محبوبیت صدایش استفاده کرد و با سکوتش در میان خونریزی‌های وحشیانه به اعتراض در برابر جنگ داخلی برخاست. در برخی موارد، همچنان که در سوریه رخ داد، دولت‌ها از محبوبیت هیپ‌هاپ بهره جسته‌اند و با حمایت و اختصاص برنامه های تلویزیون ملی به هنرمندان طرفدار دولت، سعی در کسب اعتبار کرده‌اند. پدیده‌ای جالب توجه که در جهان عرب در حال وقوع است، انتشار آثار موسیقی فراملیتی بین هنرمندان عرب و آمریکائی، به ویژه آفریقائی-آمریکائی‌های پیشگام در عرصه هیپ‌هاپ است.

آیا موسیقی می‌تواند اعتبار مخدوش آمریکا در تونس را بازسازی کند؟
جوان فعال تونسی "اشرف عیودی" ادعا می‌کند که "این جریان قابل توجه، بیش از وزیر، "هیلاری کلینتون" بر تونس تاثیر داشته است". آیا فعالان هیپ‌هاپ می‌توانند به بهبود اعتبار از دست رفته آمریکا در تونس کمک کنند؟ آیا تاکید گروه هیپ‌هاپ آمریکائی RC  بر وحدت و مثبت اندیشی می‌تواند ترویج دهنده پیام‌های مثبتی باشد که دریچه ای رو به تعهدات منتقدانه را بنیاد نهند؟ بدبینان نسبت به دخالت آمریکا و منتقدان واکنش غرب نسبت به انقلاب تونس، چگونه از تور موسیقی‌ای که مورد حمایت مالی وزارت خارجه آمریکا است استقبال می‌کنند؟

موسیقی ابزار ارتباط میان مردم است
نماینده آمریکا در تونس، عیودی، که یکی از هماهنگ کنندگان کنسرت هیپ‌هاپ 27 می تا 3 ژوئن سفارت با حضور RC و خوانندگان رپ محلی تونس است، با این نظر موافق است. یک دانشجو که طرفدار سرسخت "سیاست مردم در کنار مردم" است و عمیقاً به موسیقی هیپ‌هاپ تونسی عشق می‌ورزد، راهکار اصلی را به این شکل شرح می‌دهد: وزارت خارجه با نخبگان دیدار می‌کند و RC با مردم محلی دیدار کرده و در تماس است. از نظر عیودی، دیدار ماه مارس گذشته کلینتون برای ملاقات با دولت موقت تونس در مقایسه با تاثیر منتقدانه دیدار RC با جوانان کمرنگ است. وی تصریح می‌کند که این سیاست مردم در کنار مردم، در قطعات موسیقی انقلاب تونس، هیپ‌هاپ، برای ایجاد مسئولیت معنادار و پایان دادن به تبادل میان آمریکا و تونس است.

مردم تونس با بدبینی و تردید به آمریکا می‌نگرند
آمریکا اعتبارش را در جامعه مدنی تونس هنگامی از دست داد که دولتش در زمینه نامشروع بودن و خشونت دولت "بن علی" با دورویی عمل کرد. زمانی که رئیس جمهور "اوباما"، به جای محکوم کردن خشونت لجام گسیخته دیکتاتوری علیه معترضان، نیروهای بن علی را به سرکوب معترضان تشویق کرد، زخمی را به جا گذاشت که درد آن هنوز حس می‌شود. به همین دلیل، امروز نیز صداهای مقامات عمومی آمریکا که تبریک گفته و حمایت آمریکا را از تونس در حال تحول اعلام می‌کنند با بدبینی و منفی‌نگری شنیده می‌شوند.

برنامه فرهنگی "سفیران هیپ‌هاپ" ابتکاری برای ارتباط بهتر با مردم تونس است
امروز درخشان، گروه موسیقی پایه گذاری شده از سوی "آناس کانون"، ماموریتی فرهنگی و برنامه تبادل موسیقی را به نام "سفیران هیپ‌هاپ" آغاز کرد. این ابتکار به وضوح ویرایش قرن 21 از برنامه "سفرای جاز" است که از سوی وزارت خارجه در دوران جنگ سرد و در میانه دهه 1950 تا اواسط 1970 اجرا شد. این برنامه به وسیله بزرگان جاز همچون "لوئیس آرمسترانگ"، "دیزی گیلسپی" و "کوینزی جونز" برگزار شد که نتیجه آن کنسرت‌ها و نشست‌های موسیقی با گفتگوی بین فرهنگی و تبادل موسیقی بود. در راستای این ماموریت، RC عمداً نوازندگان آمریکائی را نیز با خود همراه می‌کند که نه تنها در زمینه کاری خود حرفه‌ای هستند، بلکه برخی نیز روحیه‌ای احساسی و کمال‌گرایی جهانی را با خود دارند.

کانون می‌گوید که "هنگام پا گذاشتن بر صحنه یا دیدار از یک پرورشگاه، مجبور نیستید برای ارتباط و اشتراک احساستان به زبان محلی سخن بگویید. وقتی شما نیز از دیدار با مردم، به اندازه آن‌ها هیجان زده شوید، می‌توانند احساس شما را حس کنند". به لطف وجود فناوری‌های مدرن این نشست‌ها به تلاشی مشترک ختم می‌شوند.

حمایت مالی آمریکا از کنسرت موسیقی در تونس جهت جلب توجه مردم تونس انجام می‌شود
برای مثال، خواننده رپ تونسی "الجنرال"، که سرود ملی غیر رسمی انقلاب کرامت را به رشته تحریر درآورد و یکی از کسانی که به مقاصد غرب بدبین است، در کمال تعجب موافقت کرد که با RC در ضبط آهنگی از "کانون" که نسخه زیبا و زبانی سبک‌های عربی و انگلیسی بود و "قطعه‌ها را بردار" نام داشت، همکاری کند. بر اساس "مجله تایمز"، الجنرال به عنوان یکی از 100 فرد تاثیر گذار سال 2011، نماینده نمادین شکایت جوانان از دولت و سیاست سرکوبگری است که سعی در ساکت کردن مخالفانش دارد.

تهیه آثار موسیقی انقلابی با هدف تبادل فرهنگی منتقدانه بین گروه‌ها صورت می‌پذیرد
"نشست موسیقی هیپ‌هاپ" بین موسیقی‌دانان هیپ‌هاپ آفریقائی-آمریکائی و الجنرال بومی، هسته تفکر تقویت سیاست هیپ‌هاپ RC است:گفتگو و تبادل فرهنگی منتقدانه از طریق همکاری موسیقائی. در روزهای گذشته، RC با گروه رپ تونسی "امپایر" در زمینه تهیه قطعه‌ای همکاری کرد که از سوی کانون و تحت تاثیر حواشی خودسوزی دست‌فروش خیابانی "محمد بوعزیزی" نوشته شده بود؛ آتشی فزاینده که توده سال‌ها مخالفت منظم با دولت را شعله‌ور کرد. این قطعه عمق مظلومیت وی را جشن می‌گرفت: "هِی بوعزیزی، هِی بوعزیزی، راهی شو، یک بار هم که شده راهی شو تا بارقه مردی جوان پیرمردان را بیرون براند".قطعه "بارقه مردی جوان (بوعزیزی)" در کنار "قطعات را بردار" قبلاً نیز در ایستگاه رادیوی ملی تونس "رادیو موسائیکو" پخش شده است.

کنسرت، تاثیری فراتر از ملاقات‌های رسمی مقامات آمریکایی دارد
در پایان آخرین اجرایشان که به حاضران اجازه داده شده بود مهارتشان را در رقص بریک و حتی سالسا بر روی صحنه با موسیقی RC که ترجمه‌ای از "احساس خوب" "جیمز براون" بود نشان دهند، به یاد سرمایه‌گذاری بزرگ عیودی بر سیاست مردم در کنار مردم افتادم. چه تعداد از این جوانان فرصت روبرو شدن با هیلاری کلینتون یا معاون رئیس جمهور بایدن را دارند؟ چه تعداد از آن‌ها حتی کنفرانس تلویزیونی این مقامات رسمی آمریکا را دیده‌اند؟

در صورت حذف صدای جوانان، خطر وقوع مجدد دیکتاتوری وجود دارد
همه شرکت‌کنندگان این کنسرت، از امثال عیودی و دیگر فعالان تا بوعزیزی و مخالفان داخلی تا خوانندگان رپ محدود شده و خسته‌ای چون الجنرال، مهندسان و سازندگان انقلاب هستند. اگر این صداهای این جوانان که رهبران اصلی اجتماع مدنی و تونس جدید هستند، به حاشیه کشیده شود و بار دیگر نخبگان سیاسی جلوه اصلی و یگانه سیاست کشور شوند، خطر ایجاد مجدد شرایطی را پیش رو داریم که منجر به شکل‌گیری دوباره بن علی می‌شود. همچنین با خطر ادامه میراث اعرابی بیدار روبرو هستیم که اعتبار آمریکا را زیر سوال برده‌اند.

آمریکای امروز باید تونس را بشناسد و از آن درس بگیرد
نسل من ایستاده است تا از برنامه آزادی جوانان تونس (که خود از جنبش حقوق مدنی الهام گرفته) درس بگیرد. آمریکائیان همه نسل‌ها ایستاده‌اند تا مردم تونس را فراتر از انقلاب تاریخیشان بشناسند. تا قبل از دسامبر 2010 در مورد تونس چه‌قدر می‌دانستیم؟ و امروز از تونس چه می‌دانیم؟ آرزوها و رویاهای تونسی‌های تشنه کرامت چیست؟ تعامل بین جوانان و سفیرانی چون هنرمندان RC که در زبان جهانی مشترک (هیپ‌هاپ و فناوری رسانه عمومی) بیان می‌شود، می‌تواند دریچه‌ای به سوی این آموزش سیاسی و فرهنگی دوسویه باشد.

منبع: فارس