خشونت جنسی علیه زنان در بسیاری از موارد واکنش نهایی گروه‌های سیاسی وابسته به رهبران مستبد و دیکتاتورها است که در حال از دست دادن قدرت و رابطه خود با رژیم هستند.
به گزارش گرداب، اندیشکده "آمریکن پراگرس" در مقاله‌ای به قلم "الیزابت مارکوس" به تشریح اقدامات دیکتاتورهای منطقه در سرکوب انقلاب‌های مردمی پرداخته است. در بخش اول این مقاله به مواردی از تجاوز جنسی حکومت‌ها و عناصرشان به زنان در طول دست و پا زدن رژیم‌های استبدادی برای ماندن در قدرت اشاره می‌شود. خاورمیانه در حال حاضر تحولات سیاسی عمیق و چشم‌گیری را به خود می‌بیند. اما بررسی‌ها پیرامون عظمت، سرعت و چگونگی این تحولات عمدتاً بر کیفیت و نتایج اولیه انتخابات در کشورهایی مانند تونس و مصر متمرکز است. این نوع بررسی‌ها متأسفانه شرایط زنان و اقلیت‌ها را در جریان این تحولات نادیده می‌گیرد؛ دو گروهی که نمایانگر میزان دموکراسی در کشورهای مختلف جهان هستند.
نگرانی از رعایت نشدن حقوق زنان در آینده خاورمیانه
علی‌رغم نقش پررنگ زنان در برنامه‌ریزی جنبش‌های مردمی و در نتیجه سقوط و به چالش کشیدن رژیم‌های استبدادی در منطقه، نحوه برخورد با زنان در سه کشور مهم مصر، یمن و لیبی نگرانی‌ها را از آینده دموکراسی و حقوق‌بشر در خاورمیانه در چارچوب تحولات بنیادین سیاسی در این منطقه افزایش می‌دهد.
استفاده خواص سیاسی از تجاوز جنسی به عنوان آخرین راه چاره
این تحولات هر چند بسیار مهم هستند، در جوامعی اتفاق می‌افتند که در آنها خشونت جنسی علیه زنان به ابزاری قدرتمند برای سرکوب سیاسی تبدیل شده است. خشونت جنسی علیه زنان در بسیاری از موارد واکنش نهایی گروه‌های سیاسی وابسته به رهبران مستبد و دیکتاتورها است که در حال از دست دادن قدرت و رابطه خود با رژیم هستند.
احتمال تبدیل تجاوز جنسی به ابزاری برای سرکوب سیاسی در جوامع دینی مردسالار
خشونت جنسی علیه زنان نیز مانند دیگر انواع خشونت و سرکوب به عنوان ابزاری برای تنبیه و تهدید افرادی مورد استفاده قرار گرفته است که به دنبال تغییرات سیاسی هستند. زشت‌ترین نوع این ابزار برای کنترل زنان، تجاوز به عنف است. استفاده از تجاوز به عنوان سلاح در جنگ، جدید نیست اما این اقدام در جوامع دینی مردسالار احتمال بالایی برای تبدیل شدن به ابزاری موحش به منظور سرکوب سیاسی دارد.
هدف این مقاله طرح پیشنهاد برای حفاظت از حقوق زنان در خاورمیانه
این مقاله به شکل مختصر به نقش زنان در سه کشور مصر، یمن و لیبی اشاره می‌کند: کشورهایی که رژیم در آنها ساقط شده است. همچنین به تحلیل مبحث استفاده از خشونت جنسی به عنوان ابزاری برای سرکوب مداوم و جلوگیری از تغییرات سیاسی می‌پردازد و تلاش می‌کند تا پیشنهاداتی را به سیاست‌گذاران آمریکایی و دیگر افراد در جامعه بین‌الملل بدهد تا به حفاظت از زنان در خاورمیانه کمک کنند. با این وجود، محدودیت‌ها در نفوذ قدرت‌های خارجی مانند آمریکا در شکل‌دهی شرایط اجتماعی و سیاسی این کشورها نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
استفاده از خشونت جنسی به عنوان یک ابزار سیاسی در جریان خیزش مردم عرب
در حالی که زنان در همه کشورهای در حال تحول در خاورمیانه نقشی اساسی بازی کرده‌اند، نقش این قشر در لیبی، مصر و یمن به طور خاص پررنگ بوده است. یمن به این دلیل خاص است که رهبر انقلاب این کشور که در جامعه بین‌المللی شناخته شده و برنده جایزه نوبل نیز هست، "توکل کرمان" یک زن است. استفاده نظام‌مند از خشونت جنسی از سوی بازیگران دولتی و غیر دولتی برای سرکوب مخالفان در مصر و لیبی نیز این دو کشور را خاص کرده است.
شرایط در لیبی، مصر و یمن نمایانگر وضعیت نامناسب زنان در جریان بهار عربی
زنان در لیبی و مصر با خشونت‌های وحشیانه و دائم مواجه شده‌اند که این موارد را از سایر کشورهای در حال تحول در منطقه مانند تونس، سوریه و بحرین جدا می‌کند. در نتیجه، لیبی، مصر و یمن دریچه‌ای را به درون شرایط پیچیده و ناخوشایند زنانی می‌گشاید که به دنبال شرکت در موج تحولات سیاسی کنونی در منطقه هستند.
تهدید دائمی زنان، نتیجه خشونت جنسی در جوامع مردسالار
زنانی که در پی تغییرات سیاسی در این کشورها هستند با تهدید دائمی سوء استفاده جنسی و لکه ننگ اجتماعی مواجه هستند که در نتیجه خشونت جنسی در این جوامع به شدت مردسالار به وجود آمده است. در هر کدام از این جوامع تفاوت شدیدی میان خشونت فیزیکی و تجاوز به عنف وجود دارد.
تجاوز جنسی جایگاه یک زن را در جوامع اسلامی برای همیشه خدشه‌دار می‌کند
تجاوز جنسی و دیگر انواع خشونت جنسی، بر خلاف خشونت فیزیکی، می‌توانند آبرو و جایگاه یک زن را برای همیشه در جامعه خدشه‌دار کنند. چنین زنی نه تنها دیگر برای ازدواج مناسب شمرده نمی‌شود، بلکه تجاوز جنسی همچنین تحقیر شدید وی را در مقابل اعضای مذکر خانواده و شاید حتی جامعه موجب می‌شود. در چارچوب شرایط کنونی تلاش‌های مردمی برای اصلاح و ایجاد دموکراسی در جامعه علیه رژیم‌های استبدادی و بی‌اعتنا، این اقدامات صرفاً شکل موحشی از تسلط مردها و مردسالاری است؛ بلکه ابزاری سیاسی هستند که به شکل نظام‌مند برای ساکت کردن اعتراضات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نتایج جبران‌ناپذیر تجاوز جنسی برای زنان در جوامع محافظه‌کار اسلامی
در کشور کنگو، از دوران ماقبل تاریخ تا کشمکش‌های کنونی، تجاوز جنسی به عنوان سلاحی در جنگ مورد استفاده قرار گرفته است. تجاوز به عنف هر کجا که اتفاق بیفتد منزجرکننده است؛ اما این اتفاق به ویژه در جوامع محافظه‌کار اسلامی به زنان آسیب می‌رساند؛ چنین زن‌هایی برای ازدواج (که اصلی‌ترین ارزش اجتماعی آنان است) مناسب شمرده نمی‌شوند و اغلب به قتل می‌رسند تا آنچه "ننگ" برای خانواده‌شان به حساب می‌آید برطرف شود. این دیدگاه وجود دارد که زنانی که مورد تجاوز قرار می‌گیرند با عبور از هنجارهای محافظه‌کارانه اجتماعی و جنسی، این جرم را برای خود خریده‌اند. در نتیجه، قربانی تجاوز جنسی بودن جرمی است که با ریشه‌های عمیق فرهنگی در ارتباط است.
تجاوز در جوامع اسلامی بیشتر ابزاری برای سرکوب است تا جنگ
شرایط دینی و فرهنگی در ارتباط با زنان نیز به پیچیده‌تر شدن این موضوع منجر می‌شود: تجاوز جنسی در خاورمیانه بیشتر ابزاری برای سرکوب اجتماعی است تا سلاحی در میدان جنگ. تجاوز جنسی در این شرایط تقریباً تشریفاتی و در فرهنگ اسلامی دارای معانی و پیامدهای عمیقی است.
پرونده "ایمان العبیدی" استفاده "قذافی" را از تجاوز افشا کرد
در طول تلاش‌های "معمر قذافی" برای باقی ماندن در قدرت در لیبی، تجاوز جنسی به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفت. پرونده "ایمان العبیدی" استفاده رژیم قذافی را از تجاوز جنسی به عنوان ابزار سرکوب سیاسی مورد توجه بین‌المللی قرار داد؛ "العبیدی" وارد هتلی مملو از خبرنگاران خارجی در طرابلس شد و به جهان اعلام کرد که از سوی مقامات دولتی مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است.
اقدامات هولناک "قذافی" برای باقی ماندن در قدرت
در نبرد قذافی برای ماندن در قدرت، رژیم وی به سربازان دستور داد تا به روستاها بروند و در مقابل اعضای خانواده، به زنان و بچه‌ها، گاهی حتی 8 ساله، تجاوز جنسی کنند.
کودکان تعریف می‌کردند که چگونه مجبور شده‌اند بینند پدرهایشان کشته می‌شوند و مادرهایشان مورد تجاوز قرار می‌گیرند. خبرنگاران از "بنغازی" گزارش می‌دادند که پس از عبور نیروهای ارتش [قذافی]، زمین پر از قرص‌های "ویاگرا" شده است. بعضی مادران گفتند که گروهی از دختران ربوده، چهار روز گروگان گرفته شده و مورد تجاوز قرار گرفته‌اند و همگی به دستور دولت.
تن دادن زنان در لیبی به دنیا آوردن بچه‌هایشان در نتیجه تجاوز جنسی
قربانیان تجاوز جنسی، علاوه بر عناصر بی‌آبرویی، طرد و آسیب‌های فیزیکی، در نتیجه این تجاوز همچنین باید به بزرگ کردن یک فرزند نیز تن دهند. بنا به قانون لیبی، سقط جنین به موجب قانون جزا، غیر قانونی است: سقط جنین محکومیت به زندان را به دنبال دارد. به عنوان یک امتیاز برای قربانیان تجاوز، اگر ثابت شود که دلیل سقط جنین حفاظت از "شرافت" خانواده بوده است، مجازات فرد به نیمه کاهش می‌یابد. اگر زنی خود جنینش را سقط کند، مجازات وی دست کم شش ماه زندان است.
اهمیت "شرافت" در جوامع اسلامی و سوء استفاده قذافی
این مجازات‌ها، به ناچار گزینه‌ای را جز به دنیا آوردن و بزرگ کردن بچه برای زنان باقی نمی‌گذارد. بحث‌ها پیرامون زنان و خشونت جنسی، همواره به موضوع شرافت باز می‌گردد؛ موضوعی که در جوامع اسلامی دارای بیشترین اهمیت است. تجاوز جنسی به یک زن، شرافت را از خود او، خانواده‌اش و جامعه‌اش می‌گیرد. قذافی این موضوع را درک کرده و از آن برای جلوگیری از شرکت زنان در برنامه‌ریزی جنبش‌های اعتراضی علیه رژیمش استفاده می‌کرد.
زنان مصری در جریان تلاش برای ایجاد تغییرات سیاسی همچنین با خشونت جنسی نیز مواجه شده‌اند، امری که شاید کاملاً قابل پیش‌بینی باشد.
منبع: فارس