رسانه‌ها و ذائقه‌سازی در نوجوانان

در جوامعی که بدون برنامه و در نبود نقشه راهی درست، امور تربیتی و توازن فرهنگی در رسانه‌ها به درستی به مرحله اجرا درنیامده است، بروز مشکلات ناشی از این‌گونه سوءرفتارها نیز اجتناب ناپذیر است.

بنابر نتایج این گزارش، در بین تمامی رده‌های سنی گوناگون که در این تحقیق بررسی شده‌اند، نوجوانان بیشترین تاثیر را از این مدل‌ها و سوپراستارها (فوق‌ستارگان) پذیرفته‌اند. آن‌ها شخصیت، رفتار، صحبت‌ها، تناسب اندام و حتی نوع پوشش این افراد را جذاب و دلفریب می‌یابند.

در جوامع مختلف، نوجوانان از طریق بسترهای گوناگونی هم‌چون انواع رسانه‌های یاد شده، شوهای لباس آن‌لاین و حتی خانگی مخفی و نیز انواع شبکه‌های ماهواره‌ای به دنبال کسب نوع سبک زندگی این بازیگران، خواننده‌های راک و رپ، مجریان تلویزیونی و خلاصه تمامی افرادی که فرد گل‌درشت وتیتر اخبار روزنامه‌ها باشد، می‌گردند و سعی بر آن دارند که نوع نگاه و روش زندگی خود را بسیار شبیه به این افراد کنند.

این تقلید در شیوه زندگی علاوه بر مشکلات جسمانی‌ای که اغلب برای نوجوانان به همراه می‌آورد باعث بروز دوگانگی و گاه چندگانگی شخصیتی نیز می‌شود. سن رشد این رده اقتضا می‌کند که آن‌ها بدنبال یافتن یک مدل رفتاری و شخصیتی در زندگی خود بگردند تا با توجه به ویژگی‌های فردی او شاکله اندیشه‌ای و رفتاری خود را صورت‌بندی کنند.

یکی از خواص رسانه به طور عام، ایجاد نوعی ذائقه و نیاز در فرد است و در گام بعدی شدت بخشیدن به این عطش و در گام نهایی سیراب کردن مخاطب با توجه به نوع محصولی که برای این عطش، از پیش آماده نموده است.

رسانه با توجه به نوع روند نادرستی که در جوامع گوناگون در پیش گرفته است به سمت این الگوسازی پیش می‌رود. این وسیله‌ارتباطی ابتدا چند نمونه از افراد را با نوع نگاه و سیری که خود از پیش برای آن‌ها در نظر گرفته است به عنوان نمونه‌های اولیه (prototype) به جامعه مخاطب خود ارائه می‌کند و سپس با استفاده از صنعت تبلیغات به جامعه‌پذیری و ایجاد بستر برای ظهور آن‌ها و اقبال مردم به سوی آن‌ها، کمک می‌کند.

مدل‌ها که امروزه در جوامع غربی به عنوان گروهی مستقل و در کشورهای در حال توسعه به عنوان زیرگروه بازیگران سینما و تلویزیون و یا خوانندگان، مورد توجه قشر نوجوانان قرار گرفته‌اند؛ با کمک رسانه‌های گوناگون و با توجه به سه گام یاد شده در بالا، قدم در راه ایجاد نوعی سوء فرهنگ‌ و قالب نمودن آن به عنوان فرهنگی جدید، نهاده‌اند.

این مدل‌سازی رسانه‌ای تبعات گوناگونی به همراه داشته است، در این مقاله و شماره‌های بعدی آن‌ها را ذکر نموده و پس از ارائه نمونه تحقیقات مختلف، مختصرا جوانب گوناگون این تبعات را بررسی می‌کنیم:

لاغری به سبک مدل‌های مجلات

این پدیده که به مرض مزمن جوامع امروز ما خصوصا در بین جوانان و نوجوانان تبدیل شده است در بین دو جنس مذکر و مونث بروز و ظهور گوناگون داشته است. البته پدیده لاغری به روش مدل‌ها؛ بیشتر، عارضه‌ای است که بانوان درگیر آن شده‌اند.

این مدل‌ها تحت عنوان افرادی زیبا و موفق به نوجوانان ارائه می‌شوند و صفحات گوناگونی از مجلات و ساعاتی متمادی از برنامه‌های تلویزیونی – ماهواره‌ای را به خود اختصاص می‌دهند. تمرکز اکثر این مصاحبه‌های مکتوب، تصویری و یا مجازی بر روی تاثیر لوازم آرایشی، عمل‌های زیبایی و در نهایت رژیم‌های غذایی موثر در رسیدن به اندامی متناسب و مانکنی است.

نتیجه تحقیقات مرکز روانشناسی دانشگاه میشیگان نشان داده است که نوجوانان برای رسیدن به تناسب اندام مدل برگزیده خود، روی به سمت انواع رژیم‌ها و اعمال زیبایی گوناگون می‌آورند. نوجوانان داشتن اندام ترکه‌ای متناسب با مدل خود را که از جانب رسانه‌ها به عنوان یک نمونه برتر معرفی شده است، به عنوان هدف زندگی روزمره خود قرار می‌دهند و در این راه دچار استرس‌های فکری شدید و گاه بیماری‌های حاد جسمی می‌شوند.

بنابر آمار "آکادمی اطفال و نوجوانان آمریکا" 69 درصد از دختران، تناسب اندام مدل‌های ارائه شده برروی مجلات مد و تصاویری که آن‌ها از خود بر روی صفحاتشان در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند را، به عنوان نمونه ایده‌آل شکل بدن معرفی کرده‌اند.

البته گسترش انواع شبکه‌های ماهواره‌ای و دسترسی آسان قربانیان این سوء فرهنگ‌ها به انواع شبکه‌های اجتماعی باعث شده است که این روند تاثیر‌گذاری، دامن اکثر کشورهای جهان را دربرگیرد.