به گزارش
گرداب، خبر کوتاهي که دوباره بحثها را براي انتقال سرور پيامرسانهاي تلفن همراه به داخل کشور داغ کرد: «در جلسه شوراي عالي فضاي مجازي تصويب شد شبکههاي پيام‌رسان برخط فعال کشور بايد ظرف يکسال ذخيرهسازي دادههاي خود را در داخل انجام دهند». اهميت اين جلسه که يکشنبه هفته پيش برگزار شد به چند دليل بود. اول اينکه با حضور حسن روحاني برگزار شد. از سوي ديگر در اين جلسه حمايت و ارائه تسهيلات به شبکههاي پيام‌رسان بومي براي رقابت با شبکههاي برخط خارجي تصويب شد. بهنظر ميرسد اين جلسه را بايد مهمترين سياستگذاري رسمي و بالادستي در خصوص حفظ اطلاعات و ميراث ديجيتال ملي قلمداد کرد. اما مهمترين و آخرين دليل اين است که عاليترين شوراي کشور در خصوص فضاي مجازي بالاخره حاضر به موضعگيري مشخص و زمان‌دار در خصوص انتقال ندادن اطلاعات ايرانيان به خارج از کشور شد.
پيش از اين به هيچ عنوان شاهد اعلام موضع صريح و جدي مسئولان دولتي در خصوص تقويت ظرفيتهاي فناوري ملي و محدود کردن خدمات شرکتهاي خارجي نبوديم. چنان‌که خود وزير ارتباطات نيز گفت: «هيچ‌گاه درباره انتقال سرور تلگرام به داخل کشور صحبت نکردم». اين سخنان پيش از آغاز جلسه شوراي عالي فضاي مجازي توسط محمود واعظي بيان شد اما حاوي يک هشدار هم بود: مبادا مسئولان دولتي سياست يک بام و دو هوا را در پيش بگيرند! چگونه ممکن است وزير ارتباطات از دستور جلسه شوراي عالي فضاي مجازي مطلع نباشد و پيش از جلسه اينگونه اعلام موضع کند اما خروجي اين جلسه، مصوبهاي روشن و بدون ابهام در خصوص لزوم ذخيره اطلاعات در داخل کشور باشد. آيا راهي براي ذخيره اطلاعات جز انتقال سرور اين پيام‌رسان وجود دارد؟
بهنظر ميرسد جدا از انتقال سرور ميتوان به دو روش فکر کرد. روش اول اينکه قبل از ارسال پيام به سرور تلگرام اقدام به جمعآوري و ذخيره اطلاعات کرد که اين روش مصداق هک و درز اطلاعات است و عملا ممکن نيست. روش دوم هم اينکه تلگرام در بازههاي زماني مشخص يک بکاپ يا نسخه از اطلاعات را به ايران منتقل کند. بهنظر ميرسد شرکت تلگرام در اين خصوص حساسيت بالايي داشته باشد چراکه وجهه و اعتبار خود را قرباني اين داد و ستد عيان با مسئولان يک کشور ديگر نميکند. پس واضح و مبرهن است که براي عملياتي کردن اين مصوبه هيچ راهي جز انتقال سرور تلگرام به داخل کشور نيست.
* فيلتر تلگرام آري يا نه؟پيش از اين سيدمحمدرضا آقاميري، عضو کارگروه فيلترينگ تاکيد کرده بود اگر تلگرام سرور خود را به ايران نياورد در رقابت با شبکههاي اجتماعي ديگر حذف خواهد شد. البته وي از عبارت فيلتر تلگرام استفاده نکرد و گفت تلگرام حتما بايد به خواستههاي ما تمکين کند، در غير اين صورت مسدود نخواهد شد اما گرفتار سرنوشت شبکههاي اجتماعي قبلي خواهد شد که فيلتر نشدند ولي حذف شدند!
اما با مصوبه جديد شوراي عالي فضاي مجازي راه بر هرگونه عذر و بهانهاي بسته ميشود چراکه نميتوان در برابر اجرا نکردن قانون و تخلف از آن ساکت نشست. سناريوهاي آينده تلگرام را ميتوان به چند دسته تقسيم کرد.
اول: رايزني وزارت ارتباطات و شرکت تلگرام منجر به انتقال سرور به داخل کشور خواهد شد. تلگرام به فعاليت خود ادامه ميدهد اما توسط نهادهاي آمريکايي مرتبط با آزادي اطلاعات و رعايت حريم خصوصي کاربران، تحريم و تحقير خواهد شد.
دوم: تلگرام از انتقال سرور به ايران خودداري ميکند. در داخل کشور بازي چند طرفهاي از سوي مسئولان شکل ميگيرد و نهادهاي دولتي سعي بر شانه خالي کردن از زير بار مسئوليت خواهند داشت. هدف از اين وضعيت به حاشيه راندن مصوبهاي است که خود روحاني رياست جلسه آن را برعهده داشته است! فضاسازي رسانهاي و سياسي بهسمتي پيش ميرود که فيلتر کردن تلگرام به حاشيه برود.
سوم: تلگرام از انتقال سرور به ايران خودداري ميکند. مسئولان سعي ميکنند با انتقال بخشي از اطلاعات عملا بهانه را از دست منتقدان بگيرند و بگويند به ذخيرهسازي اطلاعات در داخل اقدام ميکنند. کل اطلاعات مندرج در سرورهاي تلگرام منتقل نشده و امکان نظارت روزامد بر اطلاعات وجود ندارد اما راه توجيه باز خواهد بود.
چهارم: تلگرام از انتقال سرور به ايران خودداري ميکند. با توجه به مصوبه شوراي عالي فضاي مجازي، کارگروه فيلترينگ اقدام به فيلتر تلگرام و حذف اين شبکه از گردونه رقابت ميکند.
پنجم: نهادهاي مسئول با تقويت و حمايت از يک پيام‌رسان داخلي سعي ميکنند فضا را براي مهاجرت از تلگرام آماده کنند. در اين صورت آوردن يا نياوردن سرور تلگرام موضوعيتي نخواهد داشت. تلگرام به حاشيه خواهد رفت و دولت عملا خواسته خود را با اتکا به توان داخلي رفع خواهد کرد.
ششم: شرکت تلگرام براي از دست ندادن بازار ايران اقدام به راه‌اندازي يک اپليکيشن جديد ميکند. اين اپليکيشن در يک قرارداد با مسئولان ايراني در داخل کشور ميزباني سرور خواهد داشت. برنامه‌نويسي و پشتيباني اين نرم‌افزار توسط شرکت تلگرام صورت خواهد گرفت اما دادههاي آن در ايران ذخيره خواهد شد. بهنظر ميرسد اين روش به لحاظ صرفه اقتصادي مورد نظر شرکت تلگرام خواهد بود.
* مولفه تاثيرگذاري به‌نام انتخابات 96هميشه تصميمات مهم در کشور متاثر از فضاي انتخاباتي بوده است هر چند که اين تاثيرات کم و اندک باشد. انتخابات رياست جمهوري سال 96 همه سناريوهاي ممکن را تحت تاثير قرار خواهد داد. برخي سعي خواهند کرد به بهانه انتخابات هر طور که شده از شدت و سرعت انجام مصوبه شوراي عالي فضاي مجازي بکاهند و اجرايي شدن آن را به تاخير بيندازند. از سوي ديگر دولت ممکن است هر اقدامي در اين حوزه را به کم شدن محبوبيت و آرا مردم مرتبط بداند و عملا خود را از فرايند عملياتي کردن کنار بکشد و به وظايف قانوني خود عمل نکند. لذا بايد توجه داشت که امکان بهرهبرداريهاي سياسي و جنجالسازي در اين مورد وجود دارد. واقعا بايد تاسف خورد که ميراث ديجيتالي کشور و انبوه ديتاي ملي به علل اينچنيني در اختيار کشورها و شرکتهايي قرار بگيرد که هيچ اطميناني نسبت به آنان نيست. براساس اين اطلاعات ملي و گسترده ميتوان پروژههاي عمليات رواني و اطلاعاتي عليه کشور طراحي کرد و امنيت ملي را به خطر انداخت.
منبع:هفته نامه پنجره