بایدهای احراز هویت ادمین‌های تلگرام

این موضوع مخالفان و موافقانی داشت و در همین راستا برخی از کارشناسان فضای مجازی نظرات خود را درباره آن مطرح کردند.

خسرو سلجوقی -عضو هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات - ضمن اثربخش دانستن احراز هویت ادمین کانال‌های تلگرام بر جلوگیری از انتشار اخبار کذب و محتوای نامناسب، این اقدام را راهی برای شناسایی کسانی که در این فضا کار خلاف انجام می‌دهند و نه کنترل همیشگی محتوای کانال‌ها اعلام کرد.

او درباره امکان احراز هویت کانال‌هایی که اعضای قابل توجهی دارند، توسط سازمان‌های مربوط و امکان دسترسی به کانال‌های فیلترشده پس از مسدود شدن معتقد است که مسدود شدن کانال‌های نامناسب طی توافق‌هایی با مدیران تلگرام، ‌ فرآیندی متفاوت از فیلتر شدن خواهد داشت که با فیلترشکن در دسترس نخواهد بود و می‌گوید: احراز هویت کانال‌های پرکاربر به این خاطر است که اگر خطایی داشته باشند، ممکن است اثر سوء زیادی داشته باشد، نه اینکه هر کانالی که کاربران کمی دارد نیز شامل این موضوع شوند.

جلوگیری از بروز خلاف، نه کنترل همه محتواها

البته ابهاماتی درباره چگونگی این احراز هویت وجود داشت، اینکه این کار راهی برای کنترل تلگرام و محتوای کانال‌ها باشد و درواقع حریم خصوصی افراد در این فضا دچار اختلال شود. سلجوقی درباره این موضوع اظهار کرد: احراز هویت ادمین‌ها برای زمانی است که آنها استفاده منفی داشته باشند. غرض از احراز هویت این نیست که بخواهند وبگاه یا کانالی را بسنجند، اما با احراز هویت، اگر در وبگاه و یا کانالی خلافی انجام شود، مشخص خواهد شد که این خلاف را چه کسی انجام داده است.

از طرفی مهرداد سیجانی -مسوول کمیسیون فضای مجازی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران- در عین حال که وجود ضوابط قابل فهم برای نظارت روی کانال‌های تلگرامی را ضروری می‌داند، معتقد است به جای مسدود کردن بعضی از کانال‌ها، می‌توان کانال‌هایی که دارای اعتبار هستند را مشخص کرد.

البته برخلاف سلجوقی درباره همکاری با مدیران تلگرام برای احراز هویت ادمین‌های کانال‌های تلگرامی با تعداد اعضای بالا، سیجانی معتقد است کانال‌های پربیننده با یکسری الگوریتم مشخص می‌توانند شناسایی شوند و در غیر این صورت یک مدل فیلترینگ یا اعلام جرم برای آن اعمال شود و نیازی به همکاری با مدیران تلگرام نیست.

او درباره علت لزوم احراز هویت نیز می‌گوید: منشأ این موضوع بیشتر به نوع استفاده بعضی افراد از تلگرام برمی‌گردد که از این فضا به عنوان رسانه جدید استفاده می‌کند که بعضا دارای بردی بیشتر از برخی از رسانه‌های چاپی و حتی خبرگزاری‌ها شده است و این بی‌برنامگی به‌طور کلی مناسب نیست.

به گفته او نظارت بر این فضا باید به گونه‌ای باشد که کسی در مسیر نادرست حرکت نکند و از این فضا به نحو شایسته‌ای استفاده کند. در غیر این صورت باید طوری آن را با دادن اطلاعات مثبت کافی از بین ببریم که فرق بین اطلاعات صحیح و غلط شناسایی شود.

لزوم قابل فهم بودن ضوابط فیلترینگ

البته سیجانی درباره نحوه تشخیص فیلترینگ کانال‌ها می‌گوید: به جای فیلترینگ بعضی از کانال‌ها، باید کانال‌هایی که دارای اعتبار هستند، مشخص شوند و کانال‌های نامناسب توجیه شوند. فیلترینگ در تمام دنیا با چارچوب‌های خاص و البته اهداف متفاوت انجام می‌شود، بنابراین نظارت اشکالی ندارد، بلکه باید ضوابط آن برای عموم قابل فهم باشد.

مادامی که دلیل فیلترشدن محکمه‌پسند و توسط همه افراد قابل شناسایی نبوده و مصادیق مجرمانه برای برخی در مملکت قابل احصاء نباشد، ممکن است این کار تا حدی سلیقه‌ای شود که اتفاق خوبی نیست.

در همین راستا مرتضی موسویان -رییس مرکز فناوری اطلاعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی-  عملکرد این وزارتخانه در جهت احراز هویت ادمین‌های کانال‌های تلگرامی با ارائه کد شناسه الکترونیکی محتوای دیجیتال را ایجابی و نه سلبی می‌داند و می‌گوید: دو استراتژی سلبی و ایجابی وجود دارد.

استراتژی سلبی مانند فیلترینگ از طرفی هزینه‌ای را به کشور و استفاده‌کننده تحمیل می‌کند و از طرفی دیگر فرد با وی‌پی‌ان می‌تواند فیلتر را دور بزند. بنابراین چاره اصلا سلب نیست، ما نیز نهاد سلبی عمل کردن نیستیم و نهاد ایجابی هستیم. باید فضا را به مردم بشناسانیم و آنها خودشان انتخاب کنند.

او درباره ایجابی عمل کردن در حوزه شناسنامه‌دار کردن کانال‌ها توضیح می‌دهد: ثبت به منزله این است که دارنده کانال و محتوا یک کد منحصربه‌فرد به نام «شامد» (شناسه الکترونیکی محتوای دیجیتال) از ما دریافت کند و به افراد گفته می‌شود باید چه نکاتی را رعایت کند، در غیر این صورت شامد آنها گرفته می‌شود.

مصوبه هیات وزیران از سال ۸۹ تمام ارگان‌های دولتی و نهادهای غیردولتی را موظف کرده که تنها به محتوا از جانب افرادی خدمت دهند که دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند، بنابراین آنهایی که شامد ندارند به تدریج سرویس‌هایی را از دست می‌دهند.

رییس مرکز فناوری اطلاعات وزارت ارشاد همچنین فضای سالم را تنها محدود به کانال‌ها نمی‌داند و می‌گوید: شامد داشتن محدود به کانال‌های تلگرامی نیست و همه خدمات و محتواهای الکترونیکی را دربرمی‌گیرد و به نوعی مالکیت مادی و معنوی به فرد می‌دهد. اینکه این موضوع از کانال‌ها شروع شده به این خاطر است که امروز حضور کانال‌ها متداول‌تر است و بعدا ممکن است به جای تلگرام شبکه اجتماعی بومی دیگری باشد که در این شبکه‌ها هم می‌تواند خلاف صورت بگیرد.

سالم‌سازی فضای مجازی و ایجاد تمایل در مردم

البته موسویان، وزارت ارشاد را تنها موظف به ثبت و حمایت از کانال‌ها می‌داند و معتقد است پیگیری مسائل غیرقانونی به ضابطان خود از جمله وزارت ارتباطات و سازمان‌های نیروی انتظامی برمی‌گردد. او همچنین اظهار می‌کند: وجود ۶۷ درصد جرایم در تلگرام و ۱۴ درصد در اینستاگرام نشان می‌دهد که باید فضا را سالم کنیم. سالم کردن فضا هم فقط با کمک مردم امکان‌پذیر است و اگر مردم ببینند محتواهایی دارای نشان هستند که دارای اعتبارسنجی است و می‌توانند دارنده آن محتوا را شناسایی کنند، رفته‌رفته به این محتواها گرایش پیدا خواهند کرد.

اگرچه لزوم احراز هویت ادمین‌های کانال‌های تلگرامی که در حال حاضر جزو مصوبات شورای عالی فضای مجازی محسوب می‌شود هنوز کاملا اجرایی نشده است اما به نظر می‌رسد در آینده از آن گریزی نیست. بنابراین کمترین انتظاری که می‌توان از متولیان این موضوع داشت، قابل فهم کردن و توجیه آن برای کاربران است و اینکه ضوابط روشنی در نظر گرفته شود. همچنین راهی برای ایجاد این اطمینان که این تلاش‌ها تنها در جهت امن‌سازی فضاهای این‌چنینی و نه کنترل محتوا و ورود به حریم شخصی افراد صورت می‌گیرد.