به گزارش گرداب،کاربران فضای مجازی جمعه‌شب  با انتشار خبر حذف رسمی هاتگرام و تلگرام طلایی غافلگیر شدند؛ چراکه این دو پوسته بارها با فرارسیدن مهلت قانونی تعیین‌شده به فعالیت خود به عنوان مجرایی داخلی برای دسترسی به تلگرام اصلی ادامه داده بودند.

هاتگرام و تلگرام طلایی در حالی در کشور فعالیت خود را آغاز کردند که به عنوان دو پوسته غیررسمی تلگرام شناخته می‌شدند. پس از آنکه دستور قضایی فیلترینگ شبکه پیام‌رسان تلگرام در ۱۰ اردیبهشت ۹۷ از سوی دادستانی تهران صادر شد، قرار بر این شد این دو پوسته در مدت زمان یک ماه پس از فیلترینگ قانونی تلگرام به عنوان مجرایی برای دوران گذار و مهاجرت مردم از تلگرام اصلی به پیامرسان‌های داخلی فعال باشند تا کاربران این پیامرسان بتوانند با ورود به هر کدام از این دو پوسته‌ در مدت زمان تعیین شده به اطلاعات خود در تلگرام اصلی دسترسی پیدا کنند و حساب کاربری خود در تلگرام اصلی را از طریق یکی از این دو درگاه حذف کنند. همچنین مقرر شد پس از پایان مهلت تعیین شده نیز هر دو پوسته به پیام‌رسان ۱۰۰ درصد داخلی تبدیل و ارتباطشان با تلگرام قطع شود. با این حال پس از گذشت مهلت‌های مقرر، این دو پوسته همچنان به فعالیت خود ادامه دادند.

کاربران پوسته‌های فارسی تلگرام در هفته‌های هنگام استفاده از این دو نرم‌افزار پیامی‌هایی را از سوی گوگل مبنی بر ناامن بودن برنامه‌های غیررسمی این اپلیکیشن دریافت ‌کردند که در آن پیام به کاربر اعلام شده بود هاتگرام و تلگرام طلایی ناامن و جاسوس‌افزار هستند. گوگل پس از این اعلام در اقدامی که حریم خصوصی کاربران را نقض می‌کرد، این دو نرم‌افزار را گوشی‌های آنها حذف کرد و این امر باعث شد در هفته‌‌های پایانی فعالیت هاتگرام و تلگرام طلایی شاهد کاهش استفاده مردم از این دو نرم‌افزار باشیم.

چالش‌برانگیزترین موضوع حول محور فعالیت هاتگرام و تلگرام طلایی همزمان با معرفی پیامرسان‌های بومی این بود که براساس دستور قضایی محتوای پیام‌رسان تلگرام به هیچ نحوی در کشور نباید قابل دسترس باشد اما وجود این دو پوسته نه‌تنها موج مهاجرت کاربران را کند کرد بلکه سبب شد مهاجرت معکوس نیز اتفاق بیفتد و کاربران پیام‌رسان‌های داخلی و بومی از طریق این دو درگاه به تلگرام اصلی دسترسی پیدا کنند.

فیلترینگ تلگرام و همزمانی فعالیت این دو پوسته درگیری‌های لفظی بین برخی از مسئولان را به دنبال داشت. در ابتدا  عبدالصمد خرم‌آبادی معاون سابق قضایی دادستان کل کشور و دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ادعا کرد: دو نرم‌افزار هاتگرام و تلگرام طلایی  به طور غیرقانونی و بر خلاف دستور قضایی با امکانات وزارت ارتباطات دسترسی کاربران تلگرام را فراهم می‌کنند.

سپس سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در اظهارنظری جنجالی مدعی شد سرور‌های این دو نرم‌افزار در یکی از ساختمان‌های شرکت ارتباطات زیرساختوزارت ارتباطات  قرار دارد. (بیشتر بخوانید) انتشار این اظهارنظر رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با واکنش تند محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات  و فناوری اطلاعات روبرو شد؛ تا جایی که او از خبرنگاران دعوت کرد تا در موعد مقرر در ساختمان موردنظر حاضر شوند. (بیشتر بخوانید)

پس از این اظهارنظرها مسئولان وزارت ارتباطات در گفت‌وگو و مصاحبه‌های خود در این باره اعلام کردند مسئولان  شورای عالی فضای مجازی تصمیم‌گیرندگان درباره فعالیت هاتگرام و طلاگرام هستند و زمان مورد نظر برای فعالیت این دو پوسته تا زمانی است که پیام‌رسان‌های داخلی به حدی از توانایی برسند که بتوانند نیاز مردم را برطرف کنند. این شورا تصمیمی مبنی بر مسدودسازی هاتگرام و طلاگرام نگرفته است که وزارت ارتباطات بخواهد آن را اجرا کند.

فاز اول مدت یک ماهه فعالیت این دو پوسته یعنی تا چند هفته پس از فیلترینگ تلگرام و تا خرداد ماه سال گذشته به پایان رسید و هاتگرام و طلاگرام  همچنان به فعالیت خود ادامه دادند. اوایل مردادماه سال گذشته سیدابوالحسن فیروزآبادی رئیس مرکز ملی فضای مجازی و دبیر شورای عالی فضای مجازی در حاشیه بازدید از نمایشگاه الکامپ، اعلام کرد:  آخرین مهلتی که به دو پوسته داخلی تلگرام داده شده است، تا ۱۵ شهریور است و هاتگرام و طلاگرام باید به یک پیام‌رسان ۱۰۰ درصد بومی تبدیل شوند. 

۱۵ شهریور گذشت و این دوپوسته همچنان به سان سابق در حال فعالیت بودند تا اینکه ۲۵ شهریور ماه  فیروزآبادی حقایق پشت پرده فعالیت این دو پیامرسان را آشکار کرد. آنچه از صحبت‌های رئیس مرکز ملی فضای مجازی و دبیر شورای عالی فضای مجازی برداشت شد این بود که گویا ادامه فعالیت این دو پوسته تلگرام تصمیم جمعی مقامات کشور بود و درگیری‌های لفظی آنان بیجا بود. (بیشتر بخوانید)

پس از این اظهارنظر نیز عباس آسوشه معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی در دی ماه سال گذشته اعلام کرد: قرار بود که تا ۳۰ آذر هاتگرام و تلگرام طلایی مستقل شوند و اگر نشدند، حمایت‌هایی که از آنها صورت می‌گیرد، مثلاً کانکشن‌های بدون فیلتر که در اختیار آنها قرار گرفته است، دیگر به آنها ارائه نمی‌شود و هیچ مهلت دوباره‌ای بعد از ۳۰ آذر ماه به این پیام رسان‌ها داده نشده است و دبیر شورا این را نگفتند که مهلت دوباره‌ای به آنها داده نمی‌شود.

 ۳۰ دی، بهمن، اسفند، فروردین و اردیبهشت هم گذشت و در نهایت جمعه شب ۳۱ خردادماه، پس از فرازونشیب بسیار گردانندگان این دو پوسته اعلام کردند ارتباط تلگرام طلایی و هاتگرام با نسخه اصلی تلگرام قطع شده است. آنان اعلام کردند به احترام فضای قانونی کشور سرور‌های این دو پوسته تلگرام (هاتگرام و تلگرام طلایی) بعد از غروب روز جمعه خاموش می‌شود.

پایان فعالیت این دو پوسته این طور رقم خورد که از حدود ساعت  ۹ شب جمعه ۳۱ خرداد ارتباط این دو پوسته با نسخه اصلی تلگرام قطع شد و کاربران این دو پوسته‌ داخلی تلگرام پیامی را با این محتوا دریافت کردند که در آن نوشته شده بود: «پس از سال‌ها همراهی، ساعتی دیگر با مهلت قضایی سرویس‌دهی هاتگرام و تلگرام طلایی، متوقف می‌شود».

مدیران این دو پوسته اعلام کردند برای تمکین به قانون داخلی کشور تصمیم به حذف این دو پوسته گرفتند و اعلام کردند: «بنا داریم تا یک پروژه بومی رابه زودی به بازار عرضه کنیم اما چون در تعداد سرورها محدودیت داریم باید در ابتدا زیرساخت نرم‌افزاری تلگرام طلایی و هاتگرام از این سرورها پاک شود تا بتوانیم پروژه بومی را روی آن راه‌اندازی کنیم، همچنین نسخه بومی باید توسط گوگل پلی تایید شود.»

سیدعلیرضا آل‌داود پژوهشگر ارشد فضای مجازی، درخصوص سرانجام فعالیت این دو پوسته با یادآوری سرنوشت تلگرام گفت: تلگرام در سال ۹۴ با مذاکره‌ای که از طرف وزیر ارتباطات با مدیر آن انجام شد، وارد کشور شد اما قرار بود به یک سری تعهدات براساس فرهنگ ما پایبند باشد و بستری برای فعالیت مجرمان نباشد و بر طبق قوانین ما فعالیت کند که متاسفانه شاهد زیر پا گذاشتن این قوانین بودیم.

این پژوهشگر ارشد فضای مجازی تأکید کرد: تلگرام ۱۲ اردیبهشت ۹۷ بستری برای انجام حمله تروریستی و فتنه ۹۶ را ایجاد کرد و بستری برای جنگ اقتصادی دشمن شد. در این فضا همچنین کانال‌های ضدانقلاب و سلطنت‌طلب و برانداز فعالیت می‌کردند.

آل‌داود با تاکید بر این نکته که دلیل فیلترینگ سریع تلگرام ارائه ارز مجازی در این شبکه اجتماعی بود و می‌خواست به دنبال آن آسیب شدید اقتصادی وارد کند، اما تصمیم برآن شد تا یک ماه پس از فیلتر شدن تلگرام برای آنکه کاربران این پیامرسان به دنبال فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها نروند و بتوانند اطلاعات خود را به پیامرسان‌های داخلی منتقل کنند، دو پوسته نرم‌افزاری تلگرام که به عنوان فیلترشکن‌های بومی فعالیت می‌کردند که هاتگرام و تلگرام طلایی نام گرفتند.

وی با تاکید بر اینکه این دو پوسته تنها یک ماه یعنی تا پایان خرداد ۹۷ فرصت داشتند تا تبدیل به پیامرسان داخلی شوند بیان کرد: متاسفانه این‌ها نتوانستند در مدت زمان تعیین شده مستقل شوند، مجدد ۳ ماه فرصت داده شد یعنی تا شهریور ۹۷، اما باز هم نتوانستند استقلال خود را اعلام کنند. نهایتا تا دی ماه ۹۷ به آن‌ها فرصت داده شد که در این فرصت هم باز نتوانستند مستقل شوند و از دی ماه گذشته هربار بهانه‌ای آوردند که این‌ها داخلی نشوند و حاضر نشدند ارتباط خود را با تلگرام قطع کنند.

این پژوهشگر ارشد فضای مجازی تاکید کرد: پس از حذف این دو پوسته از گوشی‌های کاربران در ماه گذشته، آنها ریزش شدید کاربر را تجربه کردند و اینکه اعلام کردند دیگر فعالیت این پوسته به پایان رسیده است به دو دلیل بود. یکی اینکه ریزش شدید کاربر را تجربه کردند و دیگری اینکه دستگاه قضا و سایر دستگاه‌های کشور به این نتیجه رسیدند که دسترسی به تلگرام در داخل کشور به دلیل نسخه بلاکچین براساس نقشه راه و پول مجازی خطر بالقوه‌ای برای کشور است و باید قطع شود.

آل‌داود با نتیجه‌گیری از این بحث گفت: هاتگرام و تلگرام طلایی در شرایط فعلی با خلف وعده بزرگ چندین باره در نهایت فعالیت خود را پایان دادند و قانون در خصوص این‌ها اجرا شد که‌ ای کاش زودتر این اتفاق افتاده بود. چراکه این‌ها ادعا می‌کردند می‌توانند جلوی جنگ اقتصادی دشمن را بگیرند و فضای مدیریت شده ار تلگرام داخلی را در کشور به وجود آورند، اما شاهد بودیم گروه‌های ضدانقلاب و منافقین در بستر همین دو پوسته در قالب کانال‌های طنز جنگ شناختی و اقتصادی و فرهنگی را در داخل کشور به پیش می‌بردند و هاتگرام و تلگرام طلایی نتوانستند آن طور که ادعا می‌شد جلوی این جنگ اقتصادی و فرهنگی، اجتماعی را بگیرند.

وی دلیل عدم مستقل شدن این دو پوسته را اینگونه بیان کرد: تلگرام طلایی و هاتگرام هم تجهیزات و هم امکانات داشتند؛ تلگرام بستری برای شبکه رای و رسانه یک جریان خاص در داخل کشور بود و مستقل نشدن این دو پوسته هم برای دادن تنفس مصنوعی به تلگرام بود که متاسفانه در موقعیت‌های مختلف دیدیم این جریان سیاسی حتی خلاف جریان انقلاب هم حرکت می‌کرد و در مقاطع مختلف عملیات تهاجمی حساب شده توسط کانال‌ها هاتگرام و تلگرام طلایی را که کاربران مجبور به عضویت در آن شدند، اجرا کردند.

این پژوهشگر ارشد فضای مجازی با بیان اینکه  این دو پوسته اراده مستقل شدن نداشتند وگرنه انجام آن عملی بود، در خصوص شرایط پیش روی پیامرسان‌ها پس از حذف این دو پوسته گفت: طبق سند حمایت از پیامرسان‌های اجتماعی داخلی باید پیامرسان‌های بومی تقویت شوند. اگر می‌خواهد شبکه اجتماعی خارجی هم فعالیت کند باید طبق همان سند مصوب مرکز ملی فضای مجازی و شورای عالی فضای مجازی سرور این پیامرسان در داخل کشور قرار گیرد و بر طبق قانون ما فعالیت کند و باید حتماً نماینده حقوقی در داخل کشور داشته باشد و با نهاد‌های قضایی و اجتماعی ارتباط داشته باشد.

آل‌داود در پایان با اشاره به سند حمایت از پیامرسان‌های اجتماعی داخلی و سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات از مسئولان خواست تا کشور را از محاصره تبلیغات ضدانقلاب نجات دهند و با اشاره به اقدامات گردانندگان اینستاگرام و توییتر که برخی از پست‌های انقلابی و اعتقادی کاربران ما را حذف می‌کنند و با اعتقادات ما وارد جنگ شده‌اند، گفت: از مسئولان می‌خواهیم همانند سایر کشورها بر موضوع بومی‌سازی متمرکز شوند و در راستای  دستیابی به شبکه ملی اطلاعات و شبکه‌های اجتماعی بومی و در شأن انقلاب اسلامی  تلاش کنند.