انحصارطلبی از موضوعاتی است که وقتی به گوشمان میرسد بهاحتمالِ زیاد یاد فعالیتهای اقتصادی و اشخاص غیرقانونی بهخصوص در حوزۀ اقتصاد میافتیم. اما احتمالاً ما هرروزه در زندگیِ عادی با انواع انحصارها در حوزههای مختلف روبهرو میشویم، درحالیکه از آنها آگاه نیستیم. انحصارها همیشه غیرقانونی نیستند؛ زمانی که یک سازمان یا یک تیم بهطورِ کارآمد و خلاقانه خدمات خاص خود را بهتنهایی ارائه میدهد، انحصار رخ میدهد.
به گزارش گرداب، انحصار انواع متفاوتی دارد ازجمله: انحصارهای طبیعی، انحصارهای جغرافیایی، انحصارهای فناوری، انحصارهای دولتی. در این مجموعهنوشتار، به بررسی انحصارهای فناوری میپردازیم. در این پرونده، بهطورِ اختصاصی بر روی پردازش ابری متمرکز خواهیم شد.
غولهای فناوری
بر اساس گزارش کنگرۀ آمریکا، چهار شرکت آمازون، اپل، فیسبوک و گوگل بهعنوان غولهای فناوری جهان از قدرت انحصاری خود سوءاستفاده میکنند. این گزارش خاطرنشان میکند که انحصار عجیبی، که آخرین بار در عصر سرمایهدارهای راهآهن و نفت شاهد آن بودهایم، دوباره به شکل جدیدی بروز و ظهور پیدا کرده و این سبب آسیب جدی و حذف میدان رقابت برای شرکتهای کوچک و تازهوارد شده است. بر اساس این گزارش، این شرکتها از موقعیتهای انحصاری و تسلط خود بر بازار جهانی سوءاستفاده کردهاند و قیمتها، قوانینِ تجارت، جستوجو، تبلیغات، شبکههای اجتماعی و نشر را تعیین و غالباً آنها را به همه دیکته کردهاند . شکایتهای متفاوتی علیه این شرکتها بهعنوان غولهای فناوری در بازار دیجیتال مطرح شده که باعث انحصار بازار و مانع ورود سایر شرکتها شدهاند و به دنبال حق و امتیاز بیشتر نیز هستند.
در همین راستا، کنگره برای شکستن این انحصار، گسترش خلاقیت و نوآوری و بازشدن میدانِ رقابت برای شرکتهای نوپا پیشنهاد تقسیمشدن این شرکتها به چند شرکت کوچکتر (تغییر ساختار) را مطرح کرده است. همچنین قوانین دیگری مانند ممنوعیت فعالیت در مشاغل مشابه با مشاغل قبلی یا جلوگیری از تلاش این شرکتها (آمازون، اپل، فیسبوک و گوگل) برای خرید سایر شرکتها مطرح شده است.
پردازش ابری
پردازش ابری به سرویسی گفته میشود که امکان ذخیرهسازی و دسترسی به برنامههای نرمافزاری مورد نیاز را از راه دور و در بستر اینترنت فراهم میکند؛ یا میتوان گفت پردازش ابری یعنی نگهداری و دسترسی عمومی به دادهها؛ برنامهها بهجای اینکه فقط به رایانۀ شما محدود باشند، در سراسر اینترنت در دسترس قرار میگیرند. ابر یا cloud را میتوان استعارهای برای اینترنت دانست .
قبل از پردازش ابری، دادهها بهصورت محلی بر روی هارددیسک رایانه در یک اتاق سرور محلی یا مرکز داده از راه دور ذخیره میشدند، جایی که شرکتها کل فرایند پردازش اطلاعات را مدیریت میکردند . هنگامیکه دادهها را روی هارددیسک خود ذخیره میکنید یا برنامهای را از روی هارد اجرا میکنید، درواقع با فضای ذخیرهسازی و پردازش محلی کار کردهاید. در این شرایط هرآنچه نیاز دارید از نظر فیزیکی به شما نزدیک است و این یعنی میتوانید بهآسانی و با سرعت بالا به دادههای خود دسترسی داشته باشید .
امروزه، شرکتها میتوانند «دسترسی شبکه به مجموعۀ مشترکی از منابع محاسباتی قابل تنظیم را اجاره کنند. [شامل] شبکهها، سرورها، فضای ذخیرهسازی، برنامهها و خدمات. » به علت راحتی و صرفهجویی در هزینهها، پردازش ابری به یکی از بزرگترین و پردرآمدترین مشاغل بخش فناوری تبدیل شده است. این امکان رشد مشاغل شرکتی مانند Netflix ، Airbnb، Lyft ، Slack و Weather Channel و همچنین استارتآپهای جدیدی را که هنوز نام آنها معروف نیست، فراهم کرده است.
پردازش ابری بستر مهمی برای بسیاری از فناوریها و بازارهای دیجیتال است. پردازش ابری زیرساخت لازم برای فناوریهایی که از ذخیرهسازی پویا و قدرت محاسباتی بهره میبرند مثل تجارت آنلاین، رسانهها و شبکههای اجتماعی، تبلیغات دیجیتال، دستیارهای صوتی و نقشهبرداری دیجیتال را فراهم میکند. در آینده، با خانههای هوشمند، وسایل نقلیۀ اتوماتیک و برنامههای هوش مصنوعی تقریباً در همه بخشها، از کشاورزی تا مراقبتهای بهداشتی، درک پویاییِ بازار پردازش ابر (Cloud) بسیار مهم میشود.
این فناوریها پیشگامانه کار میکنند زیرا آنها میتوانند به مقادیر عظیمی از دادهها در زمان واقعی دسترسی داشته و تجزیهوتحلیل کنند.
پردازش ابری یک کسبوکار بزرگ محسوب میشود. درآمدزایی این بازار در سال ۲۰۱۲ معادل ۱۰۰ میلیارد دلار بود که این میزان در سال ۲۰۱۷ به ۱۲۷ میلیارد دلار و تا پایان سال ۲۰۲۰ به ۵۰۰ میلیارد دلار افزایش یافت.
انواع پردازش ابری
ابرها به شکل کلی در یکی از دو دستهبندی اصلی زیرساخت یا سرویس قرار میگیرند. از منظر زیرساخت، چهار دستهبندی متفاوت وجود دارند که به شرح زیر هستند .
ابر خصوصی: ابر خصوصی بهمنظور استفادۀ یک واحد یا سازمان ایجاد میشود و مختص خدمترسانی به نیازهای همان واحد یا سازمان است. البته با وجود این مسئله، ابر همچنان باید در خارج از مؤسسه و در فضای مخصوص دیتاسنتر باقی بماند تا مفهوم ابر به آن گفته شود. مدیریت یک ابر خصوصی میتواند به شیوۀ داخلی (توسط واحدی که از این ابر استفاده میکند) یا توسط شخص یا مرکز ثالث (که ابر را برای واحد مذکور مدیریت خواهد کرد) صورت پذیرد .
ابر عمومی: واضح است که ابرهای عمومی برای استفادۀ عموم افراد در دسترس قرار دارند. از منظر ساختاری، بهجز در ارائۀ دسترسی به اشخاصی که امکان استفاده از این سرویسها را دارند، تفاوت خاصی بین ابر خصوصی و عمومی وجود ندارد. یک مثال محبوب از ابر عمومی میتواند سرویس شناختهشدۀ دراپباکس باشد.
ابر آمیخته (هیبریدی): زمانی که یک ارائهکنندۀ خدمات ابری، هم سرویس عمومی و هم خصوصی ارائه کند، آنچه با آن مواجه هستیم ابر آمیخته نام دارد. چنین رخدادی برای نمونه زمانی اتفاق میافتد که دو ابر جدا از یکدیگر، برای اشتراک عملکردها به یکدیگر بپیوندند یا زمانی که یک کمپانی بهخصوص به تکامل و گسترش سیستمهای خود بهمنظور ارائۀ سرویسهای جدید میپردازد .
ابر اجتماعی: زمانی که یک ابر خصوصی در میان چند واحد یا سازمان به اشتراک گذاشته شود، به یک ابر اجتماعی (کامیونیتی) تبدیل خواهد شد. اگر بخواهیم از زاویۀ دیگری به این گزینه بنگریم، ابر اجتماعی در حقیقت یک ابر شبهِعمومی است که به چند سازمان یا واحد بهخصوص محدود شده است .
مدلهای خدمات پردازش ابری بسته به فروشنده متفاوتاند و مدلهای جدید بهطورِ مداوم درحالتوسعه هستند.
مدل نرمافزار بهعنوان سرویس (SaaS): کاربر «از طریق یک رابط کاربری مشتری، مانند یک مرورگر وب یا یک رابط برنامه، به برنامههای مختلف سرویسگیرنده دسترسی پیدا میکند.» نمونههای متداول شامل Google Docs ، Slack و Mailchimp است.
مدل پلتفرم بهعنوان سرویس (PaaS ): کاربر که اغلب یک توسعهدهندۀ برنامههای ابری است، با دسترسی به زبانهای برنامهنویسی، کتابخانهها، خدمات و ابزارهای پشتیبانیشده بهوسیلۀ ارائهدهندۀ ابر، برنامههای جدیدی ایجاد میکند . ابزارهای معمول PaaS شامل AWS Elastic Beanstalk ، Google App Engine و Salesforce’s Heroku است.
مدل زیرساخت بهعنوان سرویس (IaaS ): کاربر (اغلب مهندس) میتواند نرمافزاری را مستقر کرده و اجرا کند که میتواند شامل سیستمعاملها و برنامهها باشد، درحالیکه ارائهدهندۀ ابر منابع محاسباتی اساسی از جمله پردازش، ذخیرهسازی و برنامههای شبکه را تأمین میکند. ابزارهای رایج IaaS شامل Amazon Elastic Compute Cloud (EC2) ، Google Compute Engine و Microsoft Azure است .
امنیت پردازش ابری
برخلاف ذخیرهسازی در دستگاه شخصی خود شما (همانند موبایل، یا هارددیسک لپتاپ)، دادههای ابری روی محل دیگری «در سرورهایی که متعلق به شرکتهای بزرگ است» ذخیره میشوند و شما میتوانید ازطریق اینترنت به آن دادهها دسترسی پیدا کنید.
هنگامیکه مردم به پردازش ابری فکر میکنند، اغلب به یاد فضای ابری «متصل به اینترنت» همانند آمازون، مایکروسافت و گوگل میافتند. اگر شما از جیمیل، دراپباکس یا آفیس 365 استفاده میکنید، در حقیقت از سرویس ابری استفاده میکنید. همچنین نوعی فضای ابری وجود دارد که بهعنوان مثال عکسهای شما را در فضای مجازی (همانند فیسبوک یا توییتر) یا ایمیلها و موسیقیهای شما را (همانند اپل یا گوگل) نگه میدارد.
هرکدام از این شرکتها سیستم پردازش ابری «سرورهای کامپیوتری و دستگاههای ذخیرهسازی متصلشده
به شبکههای ارتباطی کامپیوتری» دارند و به تمام دنیا سرویسدهی میکنند. سرورهای فیسبوک میتوانند به بیش از یک میلیارد نفر اجازۀ تعامل با یکدیگر بدهند. دادههای شما معمولاً در نزدیکترین مرکز داده به محل زندگی شما ذخیرهسازی و نگهداری میشوند .
شرکتهای مستقل نیز میتوانند فضای ابری مختص به خود (که فضای ابری خصوصی نامیده میشود) داشته باشند و کارمندان و مشتریان آن شرکت ازطریق اینترنت و شبکۀ خصوصی خود، میتوانند به این فضا دسترسی داشته باشند.
پردازش ابری میتواند به گونۀ متفاوتی اطلاعات را پردازش کند. آنها از نرمافزارهای مخصوصی استفاده میکنند که میتوانند حجم کاری را با دستگاههای مختلف به اشتراک بگذارند. عکسهای شما در فیسبوک محل ذخیرهسازی ثابتی ندارند و روی یک چیپ خاص ذخیره نمیشوند، بلکه ممکن است بین کامپیوترها جابهجا شوند. وقتی حجم کاری به اشتراک گذاشته میشود، کامپیوترها میتوانند تقریباً با حداکثر ظرفیت کاری خود «با انجام چند کار همزمان» کار کنند. این کار بسیار مؤثرتر از حالتی است که هر کامپیوتر در هر زمانی فقط یک کار را انجام بدهد.
برای کاربران اهمیتی ندارد که دادههای آنها در حال حاضر در چه مکانی ذخیره شده است. پردازشها در بخش ابری انجام میپذیرد و حالت ایدهآل این است که اگر یکی از پردازندهها از کار بیفتد، بخش دیگری وظایف پردازشی را با کمترین تأخیر بر عهده میگیرد.
در حال حاضر، پردازش ابری در همه جا وجود دارد که خود این موضوع یکی از دلایل اصلی نگرانی مردم در ارتباط با امنیت دادههای آنها است. بسیار شنیدهایم که هکرها ازطریق اینترنت به دادههای بسیاری از مردم دسترسی پیدا کردهاند. بسیاری از این هکها در سرورهای قدیمی انجام میشود. هیچکدام از هکهای مهم در فضای ابری عمومی انجام نشدهاند .
همانگونه که نگهداشتن پول در خزانۀ بانک از نگهداشتن آن در کمد امنتر است، نگهداری دادههای شما نیز در فضای ابری امنتر خواهد بود و از آنها محافظت میشود.
انحصار در بازار پردازش ابری
بررسیهای شرکت گلدمن ساکس نشان میدهد که در حال حاضر بازار ابر زیر سلطۀ چهار شرکت برتر و سلطهجو شامل آمازون، مایکروسافت، علیبابا و گوگل قرار دارد و احتمالاً در آینده نیز این روند ادامه خواهد داشت. هرچند با بروز یک بازار نوپدید معمولاً رقابت بر سر کسب منافع شکل میگیرد ولی این موضوع در مورد اکوسیستم ابری مصداق ندارد زیرا فعالیتهای این چهار کمپانی بهگونهای است که نوعی انحصار پدید آورده و شکلگیری رقابت را تقریباً ناممکن کرده است. سال گذشته، این شرکتهای چهارگانه حدود 56 درصد بازار ابر را در دست داشتند و طبق پیشبینیهای گلدمن ساکس، این رقم در سال آینده با رشدی خیرهکننده، به 84 درصد خواهد رسید .
یک سند استراتژی گوگل در سال 2010 پیشبینی کرد که بازار پردازش ابری متمرکز خواهد شد. یک سند در آمریکا با عنوان «پنج سال بعد صنعت به کجا میرود؟» اظهار داشت که ارائهدهندگان خدمات ابری متشکل از گوگل، آمازون، مایکروسافت و ترکیبی از سیسکو و VMWare، ظرف پنج سال در بازار متمرکز میشوند. طبق این سند، هر شرکت برنامههای مبتنی بر ابر و سایر ابزارها را ارائه میدهد. بر اساس یک سند استراتژی در سال 2018، گوگل با تأکید بر اهمیت مزیت اولین حرکت در بازار نوشت: «AWS و Azure سابقۀ بیشتری برای بهدستآوردن مشتری داشتهاند، و مشتریان ابر معمولاً با گذشت زمان رشد میکنند»، بر اهمیت تأکید کرد ولی در مقابل " تکرار تمایل مشتریان ابر برای انتخاب یک فروشنده واحد بهعنوان ارائهدهنده خدمات ابر اصلی خود یک مزیت است .
ویدئو 7 : چگونه پردازش ابری به یک میدان نبرد فناوریهای بزرگ تبدیل شد
برای ورود به بازار و دستیابی به سطح اقتصادی موردنیاز برای رقابت، تأمینکنندگان زیرساخت باید به میزان قابلِتوجهی سرمایهگذاری کنند تا بتوانند قیمتهای رقابتی را برای جلب مشتری ارائه دهند.
«ابر» سیستمی از کابلها است که به شبکۀ وسیعی از مراکز داده متصل میشوند، همه در زیرِ زمین، زیرِ آب یا در ساختمانهای بزرگ صنعتی هستند. ساخت مراکز داده در مناطق مختلف جهان میلیاردها دلار هزینه دارد.
علت دیگری که میتواند مانعی برای تبدیلشدن به یک تأمینکنندۀ زیرساخت پیشرو باشد، گواهینامههای انطباق و اعتبار است. مجوز برنامۀ مدیریت ریسک و مجوز فدرال (FedRAMP) برای هر سرویسی که دادههای فدرال ایالات متحده را در اختیار داشته باشد، مورد نیاز است . روند گرفتن مجوز FedRAMP طولانی است، زیرا فروشندگان مجبور به انجام یک فرایند بررسی و ممیزی فنی و امنیتی میشوند .
هنگامیکه مشتری میخواهد از پردازش ابری استفاده کند، باید اطمینان داشته باشد که دادههای او ایمن و برای دسترسی سریع، آماده است. پیشروترین ارائهدهندگان زیرساختهای ابر شرکتهای بزرگ فناوری هستند که قبل از ارائۀ خدمات مدیریتشده، حجم گستردهای از دادهها را اداره میکنند و عملیات فنی زیادی را انجام میدهند. به همین جهت یک شرکت کوچکتر که قصد ورود به بازار IaaS برای رقابت با این شرکتها را دارد، باید مشتریان بزرگ را متقاعد کند که میتواند یک سرویس قابلِاعتماد و مطابق با مقررات خاص صنعت ارائه دهند .
همچنین برای رقابت، ارائهدهندگان زیرساخت باید طیف وسیعی از خدمات PaaS و SaaS را برای جذب کاربران و توسعهدهندگان به سیستمعامل خود ارائه دهند. هر یک از ارائهدهندگان زیرساختهای ابری رویکرد خاصی را در ساخت پلتفرم خود اتخاذ کرده است ، اما همه این موارد شامل ادغامها، توسعۀ نرمافزارهای داخلی و استفاده از نرمافزارهای منبع باز است. گوگل و Azure همچنین به محصولات موجود شرکت خود اعتماد کردهاند - مایکروسافت از Office 360 Suite و گوگل از مجموعه APIهای خود استفاده میکنند .
درصورتیکه یک تازهوارد بتواند از این موانع عبور کند، باید منابع قابلِتوجهی را نیز برای غلبه بر تأثیرات شبکه در بازار سرمایهگذاری کند. ارائهدهندگان زیرساخت از اثرات شبکه بهرهمند میشوند - هرچه تعداد مشتریان در یک سیستمعامل بیشتر باشد، اشخاص ثالث بیشتری سرویسهایی را ایجاد میکنند که بهخوبی با آن سیستم سازگار باشد و منجر به خدمات بیشتری برای جذب مشتری میشود. آمازون، مایکروسافت و گوگل همه صدها محصول را در بازار شخص ثالث خود دارند .
ارائهدهندگان زیرساختهای ابری همچنین باید اطمینان حاصل کنند که دانش و تخصص فناوری پلتفرمشان برای مشتریان در دسترس است. به همین جهت ارائهدهندگان زیرساختهای ابری از مشاوران متخصص برای کمک و راهنمایی به مشتریان خود استفاده میکنند. ارائهدهندگان زیرساختهای ابری همچنین آموزشهایی را برای مهارتافزایی نیروهای خود در استفاده از فناوری ارائه میدهند .
نکتۀ مهم این است که ارائهدهندگان برجستۀ زیرساخت به دادههای قابلِتوجه رقابتی در بازار دسترسی دارند، آنها در مورد معیارهای استفاده در مورد هر سرویس مدیریتشدهای که در زیرساختهای آنها کار میکند، بینشی دارند. ارائهدهندگان زیرساخت میتوانند از این دادهها برای تصمیمگیری در مورد انتخاب نوع نرمافزار برای تهیه یا تکرار مجدد آن استفاده کنند .
علاوه بر اینکه سویچینگ و جابهجایی بین دو زیرساخت ابری برای مشتریان سخت است و اغلب آنها این کار را نمیکنند، زیرا هم انتقال داده هزینهبر و زمانبر هست و هم آنها به یک پلتفرم عادت کردهاند و کار با آن برایشان راحت است و کار با یک پلتفرم جدید به آموزش و صرف ِزمان نیاز دارد تا بتوانند به آن مسلط شوند. از این رو، به نظر متخصصین خیلی بعید است که مشتریانی که از خدمات یک زیرساخت بزرگ استفاده میکنند (در کنار سایر محصولات و خدمات) بخواهند از برنامۀ جدید پردازش ابری استقبال کنند و به همین جهت کار برای ورود به بازار سختتر و تمرکز و قدرت شرکتهای بزرگ بیشتر میشود .
جمعبندی
پردازش ابری یعنی نگهداری و دسترسی به دادهها و برنامهها بهجای اینکه فقط به رایانۀ شما محدود باشد، در سراسر اینترنت در دسترس قرار بگیرد. ابر (cloud) را میتوان استعارهای برای اینترنت دانست. این فناوری یک بستر اصلی برای سایر فناوریها نیز محسوب میشود. بررسیها نشان میدهد که در حال حاضر بازار ابر زیر سلطۀ چهار شرکت برتر و سلطهجو شامل آمازون، مایکروسافت، علیبابا و گوگل قرار دارد. به دلیل قدرت زیاد شرکتهای اصلی، امکان ورود رقیب جدید به دلیل هزینههای زیاد، اثرات شبکهای، روند گرفتن مجوز، پایگاه مشتریان و سختبودن سویچینگ وجود ندارد و شرکتهای تازهوارد نمیتوانند موفق شوند.
______________________________
منابع:
https://bizfluent.com/list-5972946-types-monopolies-economics.html
https://www.nytimes.com/2020/10/06/technology/congress-big-tech-monopoly-power.html
https://www.pcmag.com/news/what-is-cloud-computing
THE DEPARTMENT OF DEFENSE’S JEDI CLOUD PROGRAM (2019).
https://www.zoomit.ir/2017/8/12/190442/whats-cloud-compute-everything-you-need-know/
https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/SP/nistspecialpublication800-145.pdf.
MARKET SHARE ANALYSIS; IAAS AND IUS, WORLDWIDE (July 5, 2019)
https://www.zoomit.ir/2017/8/12/190442/whats-cloud-compute-everything-you-need-know/
http://www.explainthatstuff.com/cloud-computing-introduction.html
https://www.pcmag.com/news/what-is-cloud-computing
https://www.zoomit.ir/2017/8/12/190442/whats-cloud-compute-everything-you-need-know/
NAT’L INST. OF STANDARDS AND TECH., THE NIST DEFINITION OF CLOUD COMPUTING 2 (Sept. 2011), https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/SP/nistspecialpublication800-145.pdf.
https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/SP/nistspecialpublication800-145.pdf.
https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/SP/nistspecialpublication800-145.pdf.
https://www.zoomit.ir/2017/8/12/190442/whats-cloud-compute-everything-you-need-know/
https://www.pcmag.com/news/what-is-cloud-computing
http://www.explainthatstuff.com/cloud-computing-introduction.html
https://www.businessinsider.com/goldman-sachs-cloud-computing-market-forecast-aws-microsoft-azure-google-cloud-2018-11?IR=T
Production of Google, to H. Comm. on the Judiciary, GOOG-HJC-01777633
Investigation of competition in digital markets. (2020). Subcommittee on antitrust, commercial and administrative law.
https://www.fedramp.gov/assets/resources/documents/FedRAMP_Policy_Memo.pdf.
https://www.fedramp.gov/jab-authorization/
Investigation of competition in digital markets. (2020). Subcommittee on antitrust, commercial and administrative law.
https://azure.microsoft.com/en-us/marketplace
https://console.cloud.google.com/marketplace
https://aws.amazon.com/marketplace
Investigation of competition in digital markets. (2020). Subcommittee on antitrust, commercial and administrative law
http://www.reuters.com/article/amazon-cloud-idUSN1E7A727Q20111109.
Investigation of competition in digital markets. (2020). Subcommittee on antitrust, commercial and administrative law