دسترسی آسان مردم به اینترنت با هدف تسهیل در امور، گشایش کسب‌وکارها و ارائه سریع‌تر خدمات امری ضروری است که بارها از سوی مسئولان و حتی رئیس جمهوری بر آن تأکید شده و همین عوامل سبب شده بر روند پیشرفت شبکه ملی اطلاعات توجه و تاکید ویژه‌ای شود.
به گزارش گرداب، طرح شبکه ملی اطلاعات در کشور از اواخر سال ۱۳۸۴ مطرح و مهمترین دلیل پیاده‌سازی این شبکه در آن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد. در سند «ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» آمده که شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی کل فضای مجازی، شبکه همه شبکه‌های کشور است.
این شبکه متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی با مدیریت مستقل کاملاً داخلی، شبکه‌ای حفاظت‌شده نسبت به اینترنت و شبکه‌ای با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم است. در سال‌های بعد از ۱۳۸۴ عملا اجرای این طرح با کندی انجام می شد تا اینکه در دولت یازدهم، اجرای این طرح پیگیری و درنهایت در اواخر همان دولت اعلام شد که فازهای اول، دوم و سوم آن افتتاح و رونمایی شده است؛ اما این شتاب بخشی به روند اجرای این پروژه در دولت سیزدهم از مهم ترین اقدمات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است؛ بنابراین طرح شتاب‌بخشی به روند اجرای شبکه ملی اطلاعات، از مهرماه سال گذشته آغاز شده و در حال حاضر هم در مرحله اجرا قرار دارد.
تحقق شبکه ملی اطلاعات در صدر برنامه‌های وزارت ارتباطات قرار داشته و برای اینکه این مهم محقق گردد تمام منابع وزارتخانه بسیج شده‌است. اولویت اول وزارت ارتباطات تحقق شبکه ملی اطلاعات در لایه‌های مختلف است و شورای راهبردی توسعه شبکه ملی اطلاعات با مسئولیت وزیر ارتباطات شکل گرفته و هر هفته جلسه برگزار می‌کند. هفت پروژه کلان تعریف شده که مبتنی بر مصوبه شورای عالی فضای مجازی در سال ۱۳۹۹ است. در این طرح وظایف دستگاه‌های مختلف برای تحقق شبکه ملی اطلاعات تعریف شده است که از ۵۳ بند ۳۷ بند آن مستقیما به وزارت ارتباطات باز می‌گردد. ۲۰۰ زیر پروژه برای تحقق اهداف تعریف شده است و در این جلسات قرارگاهی میزان پیشرفت این پروژه‌ها بررسی می‌شود.
چندی پیش وزیر ارتباطات یکی از مشکلاتی که در این راستا وجود داشت را این موضوع اعلام کرد که شاخصی برای پیشرفت شبکه ملی اطلاعات وجود نداشته است. وزیر قبلی مدعی بود که این شبکه ۷۰ درصد پیشرفت داشته اما مرکز ملی فضای مجازی پیشرفت آن را ۳۰ درصد اعلام می‌کرد بنابراین در وهله اول تلاش شد به یک ادبیات مشترک رسید و بیش از ۱۰۰ شاخص تعریف شد تا میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات را به شکل کمی اعلام شود. براساس آخرین سنجش‌ها در ابتدای دولت سیزدهم با وجود اینکه قریب به ۱۰ سال از هدف گذاری برای تحقق شبکه ملی اطلاعات می‌گشت میزان پیشرفت آن تنها ۳۰ درصد بود. اما اکنون می توان اعلام کرد که با تلاش شبانه روزی وزارت ارتباطات میزان تحقق شبکه ملی اطلاعات بیش از ۵۹ درصد پیشرفت داشته است.
گفته شده این پروژه در ۱۰ سال تنها ۳۰ درصد پیشرفت داشته اما در ظرف یک سال و اندی به پیشرفت ۵۹ درصدی رسیده است و با برنامه ریزی های انجام شده ظرف یک سال و نیم آینده یعنی تا سال ۱۴۰۳ شبکه ملی اطلاعات محقق خواهد شد. البته گفته شده این پروژه یک کار پویا و دائمی است که متناسب با فناوری‌های روز باید توسعه یابد و اگر حمایت‌ها ادامه داشته باشد زودتر از سال ۱۴۰۳ این پروژه به سرانجام برسد.
مجتبی رضا خواه - نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی- هم معتقد است یکی از مهمترین زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال شبکه پرسرعت و با کیفیت است که در واقع برای این باید توسعه ارتباطات ثابت فیبر نوری اتفاق بیفتد، در غیر اینصورت نسل پنجم شبکه تلفن همراه کشور ایجاد نخواهد شد. باید شبکه فیبر نوری را هم در منازل و هم محل استقرار کسب و کارها ببریم اما متاسفانه در طول ۱۰ سال قبل این موضوع دچار عقب ماندگی جدی شده است.
اخیرا سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی از پیشرفت ۵۷ درصدی شبکه ملی اطلاعات براساس شاخص های مورد ارزیابی خبر داد. که بر این اساس، تاکنون برای ۸۶ درصد از اهداف عملیاتی شبکه ملی اطلاعات بیش از یک‌صد شاخص ارزیابی تدوین و مورد توافق قرار گرفته است که این شاخص‌ها و ارزیابی شبکه برمبنای آن‌ها با همکاری و مشارکت همه‌جانبه مدیران و کارشناسان بخش‌های مختلف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات طی بیش از ۵۰۰ ساعت جلسات متمرکز صورت گرفته است و علاوه بر بخش‌های فنی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، به‌صورت مستقل و مستقیم در خصوص اپراتورها، دیتاسنترها و خدمات ابری و پیام‌رسان‌ها نیز انجام شده است.
بر این اساس از مهمترین اقداماتی که طی ماه‌های اخیر صورت گرفته، عملیات گسترده برای شناسایی ضعف‌ها و اشکالات و نارسایی‌ها در لایه دسترسی و تجمیع بوده است. نقاط اشباع و عوامل ناپایداری به‌خوبی شناسایی‌شده و هماهنگی‌های لازم برای تهیه طرح‌های عملیاتی و اقدامات لازم انجام شده است که با حل این اشکالات به طور قطع وضعیت شبکه بهبود خواهد یافت. به‌موازات این رفع اشکالات، سرمایه‌گذاری خوبی برای سال ۱۴۰۲ در حوزه فیبر، خدمات TD-LTE حوزه نسل پنجم شبکه سیار صورت گرفته است؛ این سرمایه‌گذاری‌ها و اقدامات وضعیت شبکه و کیفیت و سرعت خدمات و سرویس‌ها را در سال ۱۴۰۲ به‌شدت متحول خواهد کرد و به‌مراتب وضعیت بهتری خواهیم داشت.
در هر حال رییس جمهوری در جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی با تاکید بر لزوم اعمال و اجرای قانون در زمینه سامانه‌ها و پلتفرم‌های خارجی تصریح کرده است: دسترسی آسان مردم به اینترنت با هدف تسهیل در امور، گشایش کسب‌وکارها و ارائه سریع‌تر خدمات امری ضروری است که تحقق آن تلاش بیشتر دست‌اندرکاران این بخش را می‌طلبد.
در این جلسه گزارش پیشرفت کار شبکه ملی اطلاعات مطرح و راهکارهای سرعت‌بخشیدن به تکمیل این طرح مهم بررسی شد و رئیس‌جمهوری نیز بر تسریع بیشتر در روند تکمیل این شبکه تاکید کرد.
