"یارپا"، از تجزیه و تحلیل اطلاعات تا کنترل مغز انسان

گرداب- بشر در عصر ارتباطات شاهد شکل‌گیری انقلابی است که ماشین های هوشمند قادرند نقش او را در بسیاری از زمینه‌های خدماتی، علمی، صنعتی و کشاورزی ایفا کنند و بدون شک موجب تحول عظیمی در زندگی فردی و اجتماعی وی خواهند شد.

از سوی دیگر، با رشد تکنولوژی های مدرن و فضای سایبر، جنگ اطلاعات میان سرویس های اطلاعاتی و حکومت‌ها برای برتری نسبت به سایر رقبا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به حدی که در فضای کنونی اطلاعات عین قدرت معنی می‌شود و در اين مبارزه معمولا كساني پيروز مي شوند كه از قدرت و توان ارتباطي، اطلاعاتي و فناوري بالاتر و برتري برخوردار باشند.

سازمان دارپا مخفف "Defense Advanced Research Projects Agency"، به معناي آژانس پروژه‌های تحقیقاتی دفاعی پیشرفته به صورت مستقيم زير نظر وزارت دفاع آمريكا و شخص وزير دفاع، به فعاليت‌هاي خود می­ پردازد.

به دنبال گسترش فعالیت­ های دارپا در ابعاد مختلف سایبری، نظامی، صنعتی و حتی پزشکی، وزارت دفاع آمریکا برای حمایت اطلاعاتی و حمایت از پروژه‌­های صنعتی دانشگاه­‌های آمریکا و دیگر آزمایشگاه‌های داخلی آمریکا در دو بعد اطلاعاتی و بیومتریک، اقدام به ایجاد سازمانی به نام یارپا کرده است.

معرفی سازمان یارپا
یارپا "IARPA" مخفف "Intelligence Advanced Research Projects Activity" به معنای فعالیت پروژه‌­های تحقیقات پیشرفته اطلاعات است که در سال 2007 با هدف کمک اطلاعاتی به آژانس دارپا و تحقیقات پیشرفته برای تأمین امنیت و قدرت بلامنازع آمریکا در آینده، زیر نظر رئیس اطلاعات ملی آمریکا تأسیس شده است.

بنابر ادعای این سازمان، یارپا با سرمایه­ گذاری بر روی تحقیقات و برنامه‌های پیشرفته با ویژگی بازدهی بالا و در معرض خطر که پتانسیل تأمین امنیت شهروند آمریکایی را دارد، به دنبال فناوری اطلاعات و نابود کردن دشمن شهروند آمریکایی در آینده است.

عدم تلاش برای پیروزی سریع
این سازمان در راستای معرفی خود و اهداف سازمانیش، عدم تلاش برای پیروزی سریع را به عنوان یکی از مقدمات تلاش این سازمان می‌‌داند. بنابر وب‌سایت رسمی این سازمان، شکست و ناتوانی در دستیابی به اهداف اگر مشروط به پیشرفت باشد، هیچ اشکالی ندارد و سبب افزایش مهارت‌­ها خواهد شد.

یارپا تلاش خود را در موضوعاتی متمرکز می­‌کند که در زمان حال از نظر ذهن انسان بعید به نظر می­ رسد و یا از خطرپذیری بسیار بالایی برخوردار است؛ البته لازم به ذکر است که تمام فعالیت­ های این سازمان در موضوعات فرا تکنولوژی نبوده و در پیشرفت صنایع با سازمان دارپا و ناسا همکاری می­‌کند و برای افسران اطلاعاتی و جاسوس‌های آمریکایی نیز دوره­‌های آموزشی لازم را برگزار می ­کند.

یارپا فعالیت­‌های خود را با دو شرط لازم شروع می­ کند و بدون این دو شرط هیچ فعالیتی در این سازمان شروع نخواهد شد.

1. انتخاب بهترین ایده از نظر سودمندی و خاص بودن در میان ایده‌­های روی میز

2. پیدا کردن بهترین شخصی که می­‌تواند این ایده را مدیریت کرده و به سرانجام برساند. (لزوما شخص مورد نظر عضو سازمان یارپا نخواهد بود)


کامل کردن و یا تغییر دادن پروژه‌های سابق در یارپا
از دیگر ویژگی­‌های یارپا، تحقیقات روی موضوعاتی است که قبلا انجام شده است، به عبارت دیگر بنابر اخبار منتشر شده از این سازمان، یارپا موضوعات خود را در سه بخش زیر دنبال می‌­کند:

1. ایده­‌ها و موضوعاتی برای آینده که در صورت موفقیت طرح، سبب حیرت متخصصین و افزایش چند 10 برابری قدرت آمریکا مقابل دشمنان خواهد شد.

2. ادامه دادن روی پروژه­‌ها و طرح­‌هایی که قبلا روی آنها کار شده است و یارپا آن را کامل می­ کند.

3. تغییر و تحول نسبتا بنیادی بر روی طرح­‌ها و پروژه­‌های سابق.

با توجه ویژگی اصلی یارپا یعنی تمرکز این سازمان بر اطلاعات، هیچ یک از ایده­‌ها و یا طرح‌­های این سازمان به صورت عمومی منتشر نمی‌شود بلکه بر اساس درز اطلاعاتی ممکن است خبری به صورت عمومی اعلام شود.

(بنابر اعلام رسمی دارپا، این سازمان با همکاری یارپا به دنبال طرحی برای حل معضل "Information leakage" -درز اطلاعاتی در مراکز حساس آمریکا است.)


ساختار تخصصی یارپا
ساختار تخصصی یارپا به گونه­ ای است که نشان می­ دهد این سازمان روی مسائل عملیاتی برای نیازمندی­ های روز فعالیت نمی­ کند و تمرکز اصلی یارپا روی طرح­ هایی است که در آینده آمریکا به آنها محتاج می­ شود.

بنابر ساختار تخصصی یارپا، این سازمان اطلاعاتی پیشرفته از 3 اداره غیر مجزا تشکیل شده است، (منظور از غیر مجزا بودن اداره­ های یارپا، همکاری متقابل و همپوشانی وسیع میان این 3 اداره است و به طور کلی هیچ یک از آنها، به صورت مجزا و مستقل از دیگر اداره‌ها فعالیت نمی‌کند.)

1. اداره گردآوری هوشمند
این اداره به مدیریت "ادوارد بارانوسکی" به دنبال گردآوری هوشمند اطلاعات و داده­‌های جمع آوری شده از دیگر منابع است.



برنامه­‌های این اداره به طور چشم‌گیری در بهبود ارزش داده­ های جمع آوری شده از تمام منابع، متمرکز شده است؛ به تعبیر دیگر، این اداره ارزش عملیاتی داده­ های جمع آوری شده را افزایش می­ دهد.

این اداره همچنین توانمندی‌ها و ایده­‌های بالقوه را پیگیری کرده و برای مهندسی کردن اطلاعات مبنی بر اینکه دنبال چه چیزی باید گشت و در کجا باید دنبال اطلاعات گشت، مدل‌سازی‌های خلاقانه­‌ای انجام می­ دهد.

در کنار این مدل‌سازی، این اداره با روش­‌های بسیار دقیق، ابتکاری و نو، اطمینان از صحت داده­‌های جمع‌آوری شده از منابع مختلف را مورد سنجش قرار می­ دهد.

با توجه به وظیفه این اداره، پیگیری اهداف و ایده­ هایی که قابلیت عملیاتی پیدا می ­کنند، بنابر تصویب این اداره انجام خواهد شد و تا زمانی که اداره فوق صحت و کارایی داده­ های جمع‌آوری شده را تایید نکند، هیچ اقدامی در یارپا صورت نخواهد گرفت.

2. اداره تحلیل قاطع
این اداره به مدیریت "پیتر هیخنام" با استفاده از روش­‌ها و ابزار پیشرفته، نقش افزایش آگاهی و بینش از اطلاعات جمع‌آوری شده را دارد.



این اداره با استفاده از ابزار و روش­ های پیچیده، اطلاعات چندگانه و غیریکسان از منابع مختلف را تحلیل کرده و به صورت عملیاتی برای بخش ‌های اجرائی تنظیم می­ کند.

از نکات قابل توجه و جالب در ساختار یارپا، تئوری و اجرائی بودن بخش‌های مختلف یارپا است؛ به عنوان مثال اداره تحلیل قاطع، در کنار افزایش سطح بینش اطلاعات جمع‌آوری شده از منابع مختلف به دنبال ابداع روش و تولید تجهیزاتی است که بتواند استعاره‌ها و علائم معنوی زبان­‌های دیگر دنیا را به صورت راحت مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد که در ادامه معرفی یارپا به گوشه‌ه­ایی از این اقدامات اشاره خواهد شد.

3. اداره عملیات امن و مطمئن
این اداره به مدیریت "دنیس پولا" به دنبال تجزیه و تحلیل توانایی­ های دشمنان آمریکا از هر نظر و آماده کردن آمریکا برای مقابل با هر نوع تهدید است.



این اداره با تمرکز بر شمارش و تحلیل توانایی ­های بالفعل و حتی بالقوه دشمنان آمریکا، به دنبال ایجاد فضائی برای حمله آزاد و مؤثر در شبکه جهانی است.

اداره فوق همچنین با استفاده از روش­­ های خاص به دنبال شبکه­ ای امن و قابل اطمینان برای برقراری ارتباط در میان شبکه سایبری و سیستم اطلاعاتی در معرض خطر جهانی است.

سازمان نوپا و تازه تأسیس یارپا، برای شروع کار خود، دکتر "لیسا پورتر" را به عنوان اولین رئیس این سازمان برگزیده است.


خانم لیسا پورتر، همانند رؤسای اداره­‌های یارپا، در سازمان دارپا فعالیت و همکاری می­‌کرده است و پروژه­‌های مهمی را در دارپا و "ناسا" سازمان ملی هوانوردی و فضائی آمریکا مدیریت کرده است.

دکتر پورتر، دارای لیسانس مهندسی هسته­‌ای و دکترای فیزیک کاربردی است و با پیوستن به اداره مدیر اطلاعات ملی آمریکا، به عنوان مدیر فعلی یارپا انتخاب شده است.

بنابر اخبار منتشره، تا قبل از حادثه یازده سپتامبر، هیچ اسم و نشانی از وی در رسانه ­ها نبوده است و بعد از این حادثه، پورتر با حاضر شدن در رسانه­ ها به عنوان یکی از اعضای دارپا اعلام می‌کند از این زمان به بعد باید قدرت خود را به رخ دشمنان بکشیم.

وی بعد از انتخاب شدن به عنوان سرپرست یارپا، غافلگیر کردن دشمنان و حتی غافلگیر کردن مردم آمریکا از تجهیزات بسیار پیشرفته نظامی و امنینی را به عنوان اهداف یارپا معرفی می‌کند و می­‌گوید: «یارپا به عنوان بازوی اطلاعاتی آمریکا به آینده دور نگاه می ­کند و دشمنان آمریکا باید منتظر پاسخ­ های کوبنده و قاطع یارپا و دارپا باشند.»

اقدامات منتشر شده یارپا تا به حال
با وجود نوپا بودن سازمان یارپا و با وجود مراقبت­ های بسیار این سازمان اطلاعاتی و تا حدودی صنعتی، اخباری مبنی بر فعالیت­ های انجام گرفته این سازمان به بیرون درز کرده است.

به نظر می ­رسد عمده فعالیت این سازمان در جمع آوری، تجزیه و تحلیل اطلاعات در فضای سایبر و خارج از فضای سایبر است.

لازم به ذکر است این سازمان در کنار فعالیت‌های گسترده اطلاعاتی و آموزش افسران اطلاعاتی و جاسوس‌های آمریکا درباره تجهیزات و روش‌های نوین اطلاعاتی، نیم نگاهی به فعالیت­‌های صنعتی و همکاری با سازمان دارپا دارد.

ساخت تجیهزات صنعتی با همکاری دارپا، ناسا و یارپا
وب‌سایت "وایرد مگزین" درباره فعالیت یارپا و نحوه ارتباط این سازمان با ناسا و دارپا می‌گوید: تمام مسائل، موضوعات و تجهیزاتی که مبتنی بر جاسوسی و جمع آوری اطلاعات باشد با نظر مستقیم یارپا انجام می ­شود و یارپا باید درباره نحوه عملکرد و برنامه‌ریزی تجهیزات اطلاعاتی و جاسوسی هواپیماهای بدون سرنشین و هر گونه وسیله ­ای که برای جمع آوری اطلاعات به کار می­ رود نظر خود را اعلام کند.

تعامل میان یارپا، ناسا و دارپا برای ساخت هواپیمای بدون سرنشین x-51A
ایکس-۵۱ هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی است که نخستین پروازش را در ۲۶ می ۲۰۱۰ انجام داده است و هم اکنون در حال پروازهای آزمایشی است و از سوی نیروی هوایی ایالات متحده به کار گرفته خواهد شد.

هواپیمای ایکس-۵۱ تست مافوق صوت بودن و رسیدن به سرعت ماخ 6 را در مسافت حدودا ۴۰۰۰ مایل در ساعت (۶۴۰۰ کیلومتر /ساعت) در ارتفاع را در تاریخ ۲۶ مه ۲۰۱۰ با موفقیت انجام داده و همچنین طولانی‌ترین مدت زمان پرواز در سرعت‌های بیش از ماخ ۵ را نیز به دست آورده است.


این هواپیمای بدون سرنشین برای اهداف جاسوسی و اطلاعاتی، عکس‌برداری مورد استفاده قرار می­ گیرد. این هواپیما مافوق صوت با اتصال به هواپیمای B-52 برای پرواز آماده می ­شود.



فعالیت­ های اطلاعاتی یارپا
1. ساخت نرم‌افزاری برای تحت تأثیر قراردادن حافظه بلند مدت انسان
یارپا در راستای اهداف اطلاعاتی خود، با برگزاری همایشی در ژانویه سال 2009، طرح ابتدایی خود مبنی بر تولید نرم‌افزاری که بتواند با خواندن حافظه طولانی مدت انسان، تصمیمات انسانی را کنترل کند، معرفی کرد. این نرم‌افزار با شکستن پیچیده­گی‌های مغز انسان، می‌تواند حافظه بلندمدت انسان را تحت تأثیر قرار داده و تغییراتی را در ذهن انسان ایجاد کند.

 تا به حال خبری مبنی بر اینکه این نرم افزار تا به حال تولید شده است در رسانه­ ها وجود ندارد.

2. ساخت الگوریتمی برای تحلیل نهایی فرضیات
بنابر خبر وبسایت "وایرد مگزین"، اگرچه آمریکا با تجربه­‌های بزرگی همچون از بین رفتن دیوار برلین، یازده سپتامبر، سقوط صدام مواجه شده است، لکن تحلیل­ های فردی و بعضا اشتباه و دارای نقص سیاستمداران، افسران و مدیران در نهایت سبب شکست آمریکا در رسیدن به اهداف نهایی خود شده است.

یارپا با استفاده از این تجارب، به دنبال استفاده از الگوریتمی است که بتواند میان تمام تحلیل­ ها و فرضیات، بر اساس روحیه افراد و همچنین شرایط موجود و تحلیل وضعیت دشمن، تحلیل­ های دارای نقص و اشتباه را از تحلیل­ ها و فرضیات نسبتا درست تشخیص دهد و بتواند تحلیل جامع‌­تری از میان تحلیل های موجود، ارائه دهد.

این نرم افزار همچنین در شبکه­ های اجتماعی و برای ارزیابی روحیات افراد و روانشناسی کاربران اینترنتی نیز مورد استفاده قرار می­ گیرد.



3. نرم افزاری جهت اسکن کردن کلیپ­ های یوتیوب برای شناسایی و تررور افراد
وبسایت "دیگ" درباره این موضوع می­‌گوید: با وجود دوربین­ های دیجیتالی و گسترش شبکه­ های اجتماعی و همچنین وب‌سایت­ هایی نظیر یوتیوب، روزانه کلیپ­ های بسیاری در این وب‌سایت آپلود می ­شود، لکن استفاده بهینه از این کلیپ ­ها موضوعی جدا از تماشای کلیپ­ های یوتیوب است.

یارپا با ارائه نرم افزاری خودکار، کلیپ­ های قرار گرفته روی وب‌سایت یوتیوب را از نظر مسائلی همچون شخصیت فرد، نحوه برخورد و... اسکن کرده و با شناسایی فرد، اطلاعات مفیدی را برای ترور و حتی تعقیب فرد به دست می آورد.


4. استفاده از تئوری بازی­‌ها برای تحلیل وضعیت آینده
وب‌سایت "رایت کاست" به نقل از عضو یارپا می ­نویسد: بدون تئوری بازی‌ها، آمریکا محکوم به فنا است. این عضو یارپا می­ گوید: اگرچه آمریکا به عراق حمله کرد و یا توانست طالبان را در عراق شکست دهد، لکن تمام تحلیل­‌گران بر این موضوع توافق داشتند که در صورت محاصره ایران، این کشور از برنامه ساخت سلاح هسته‌­ای منصرف می­‌شود در حالی که چنین اتفاقی نیفتاد و آمریکا متحمل خسارت‌های فراوانی شده است، بنابر این قبل از هر تصمیمی می­ بایست با استفاده از ویژگی تئوری بازی، نسبت به عملکرد و تصمیم دشمنان آگاهی کامل­‌تری داشته باشیم.

در همین راستا یارپا نرم افزاری را طراحی کرده است (تئوری بازی) که با تحلیل شرایط منطقه، وضعیت دشمن و همچنین توانایی­ های نظامی و اطلاعاتی دشمن، اطلاعات قابل قبولی را در اختیار نیروهای نظامی آمریکا قرار می­ دهد.



5. ساخت نرم افزار تحلیل استعاره‌های فارسی
وب‌سایت خبری "نت‌ورک ورلد" اعلام کرد محققان سازمان یارپا در نظر دارند تا دست به ساخت نرم‌افزاری متشکل از استعاره‌ها بزنند، البته نه فقط در مورد زبان انگلیسی بلکه در مورد زبان‌های فارسی، اسپانیایی و روسی.

این سازمان علت این کار را این چنین اعلام کرده است: استعاره از زمان ارسطو ابزاری بلاغی و یا شعری بوده است که ویژگی خاص و خلاق هر زبان محسوب می‌شود؛ مانند: وقت طلاست. در طول 30 سال گذشته، بررسی‌ها نشان داده است که استعاره در زبان روزمره فراگیر بوده و نشان می‌دهد که مردم یک فرهنگ خاص چگونه دست به تعریف و فهم جهان پیرامون خود می‌زنند.

گروهی که قرار است دست به انجام این کار بزند، بیان داشته است که این برنامه مشخص می‌سازد مردم چگونه در مورد مسائل پیچیده فکر کرده و استعاره چه تأثیری بر عقاید آنها دارد؛ پیچیدگی معنای مرتبط با موضوع را از طریق تسخیر یا بیان الگوها، کاهش می‌دهد؛ معانی و جهان‌بینی‌های آشکار و استنتاجی گروه‌ها یا افراد خاص را نشان می‌دهد؛ ویژگی ناهمخوانی‌های موجود در مسائل اجتماعی و تباین اهداف سیاسی، بیان ماهیت ظاهری و باطنی گروه‌های اجتماعی و سیاسی، فهم مشکلات و درگیری‌های روانی و در نهایت این که این برنامه باید دست به تولید روش‌شناسی، ابزار، فنون و نیز سامانه اولیه‌ای بزند که بتواند استعاره‌هایی را شناسایی کند که بینش لازم در مورد عقاید فرهنگی را در اختیار می‌گذارد.

منبع: مشرق