هویت‌های سیال؛ دستاورد فضای مجازی

تاریخ انتشار : ۰۳ ارديبهشت ۱۳۹۲

نفوذ شبکه جهانی اینترنت به درون لایه‌های آشکار و پنهان زندگی افراد موجب ایجاد هویت‌های سیال شده است.

هویت‌های سیال، دستاورد فضای مجازیبه گزارش گرداب، نفوذ و رسوخ شبکه جهانی اینترنت به درون لایه‌های آشکار و پنهان زندگی افراد در جهان امروزی موجب ایجاد هویت‌هایی در میان افراد شده است که می‌توان آن را هویت‌های سیال نامید، هویت‌های سیال در فضاهای ناهمگون به وجود می‌آید.

فضاهای متفاوت از هم و فضاهایی که افراد در آن خود را با عناوین واحدی تعریف نمی‌کنند و علاوه بر آن به طور ناخودآگاه درگیر ارتباطی مداوم با این فضا هستند از عوامل اصلی در به‌وجود آمدن هویت‌های سیال و دیجیتالی نوین است.

هویت‌های سیال در جریان ارتباطات روزمره در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به ایجاد و تحکیم ذهنیت‌های جدیدی منجر خواهد شد که این ذهنیت‌ها همگی بر اساس شناختی مبهم و مه‌آلود از دیگری و فرهنگ و نژاد وی تعریف می‌شود.

ذهنیت‌هایی که فضای مجازی از یکدیگر در شخصیت افراد به‌وجود می‌آورد باعث می‌شود فرد در این فضا از خود تعریفی واحد نداشته باشد و این به ناشناخته بودن فرد در درجه اول و هویت ناهمگون در درجه بعد رهنمون می‌شود.

هویت‌های سیال دستاورد فضای مجازی و دهکده جهانی ارتباطات است، در این دهکده مجازیِ جهانی افراد بر اساس ناشناختگی تعریف می‌شوند، فرد بسته به پایگاهی که در آن قرار دارد خود را تعریف می‌کند و بیشتر به سمت و سوی شناخت همه‌پسند می‌رود تا تاکید بر هویت و شناختی مستقل از دیگری.

ایجاد و گسترش هویت‌های سیال در فضای مجازی از عوامل دیگری هم ناشی می‌شود، هویت‌های جهانی یک ویژگی اساسی و کلی دارد و آن هم، عام و همه شمول‌بودن این‌گونه هویت‌هاست که به هویت‌های دیگر اجازه ظهور و بروز نمی‌دهد و یکه‌تاز حاکمیت در عرصه فضای مجازی و ارتباطی می‌شود.

فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌هایی که در سراسر جهان برای خود شناختی مستقل و مجزا قائلند باید در درجه اول در برابر امواج سهمگین هویت جهانی مقاومت کنند و دائم به بازتولید خود بپردازند، در غیر این صورت حل شدن در هویت جهانی و به تبع آن از دست رفتن سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی یک قوم یا ملت را در پیش خواهد داشت.

فضای مجازی همچنین موجب پیدایش خرده دنیاهایی شده است که جوامع بشری را در این خرده دنیاها به تدریج غرق می‌کند،خرده دنیاهای مجازی هم با هویت‌های سیال تعریف می‌شوند، افراد در این ظرف از تعریف هویت دیگر تفاوت‌های زیستی و طبیعی ندارند و زن و مرد در این خرده دنیاها یکسان پنداشته می شوند.

در هم شکسته‌شدن هویت‎های محلی در تقابل با هویت جهانی از دیگر عوامل به‌وجود آمدن هویت‌های سیال می‌باشد، افراد در دنیای مجازی جدید که ماحصل جهانی‌شدن است در گمنامی بسر می‌برند، سیل عظیم انبوه اطلاعات و داده‎های ناپایدار به ذهن کاربران در جوامع مختلف آن‌ها را دچار نوعی سردرگمی و آشفتگی فکری ساخته است، این سرگردانی اولین نتیجه‌ی رشد هویت‌های دیجیتالی و سیال است.

 غرض اصلی از بیان این مطالب در این نکته می‌گنجد که راه برخورد با این هویت‌های سیال و نامعین که روند جهانی شدن در برابر جوامع نهاده است چیست؟

امروزه همگی این مهم را تصدیق می‌کنند که در فضای دهکده مجازی نوعی حاکمیت تک صدایی وجود دارد، حاکمیتی که به هیچ فرهنگ و نژاد و قومیتی زمینه ظهور و بروز نمی‌دهد.

جوامع و فرهنگ‌های گوناگون باید به دنبال راه چاره‌ای برای گذر از این بحران خردکننده فرهنگ‎ها باشند، در غیر این صورت ذوب‌شدن در این حاکمیتِ تک صداییِ مجازی، نابودی فرهنگ‌های کهن را در پی خواهد داشت.

در کنار تهدیدی که به واسطه سیطره غرب بر فضای مجازی متوجه فرهنگ‌ها و جوامع بشری شده است، فرصتی هم برای بروز و ظهور فرهنگ‌ها به وجود آمده است البته در صورتی که جوامع متوجه این مخاطرات بوده و نیز اقدام به موقع داشته باشند.