سال‌های متمادی است که در کشور ما، صحبت از راه‌اندازی خدمات پایه فضای
مجازی به صورت بومی مطرح است، به طوری که واژگانی از قبیل: موتور جستجوی
بومی، پست الکترونیک بومی، درگاه بومی، مرورگر بومی، سیستم عامل بومی و ضد
بدافزار بومی بسامد زیادی در گفته‌های مسئولان امر در این حوزه داشته‌اند و
اخیراً هم عباراتی چون شبکه‌های اجتماعی بومی و نرم‌افزارهای پیام رسان
بومی به این فهرست بلند بالا اضافه شده‌اند.
شورای راهبری موتور جست‌وجوی بومی؛ از کاغذ تا اجرا
در
این میان، حتی برخی از مسئولان از عناوینی نظیر »گوگل فرهنگی به زبان
فارسی« نیز استفاده می‌کنند و پیش‌بینی می‌کنند ظرف چند سال آینده این نسخه
از گوگل در کشور راه‌اندازی می شود و نیاز کشور را در حوزه محتوای فضای
مجازی به طور کامل مرتفع می‌سازد، به گونه‌ای که کاربران امکان دسترسی به
تمامی محتوای مدنظر را به زبان فارسی داشته باشند.
هر چند هنوز اطلاع درستی
از چیستی و چگونگی پروژه‌ی اخیرالذکر در دست نیست، اما به نظر نمی‌رسد این
پروژه نیز سرنوشت بهتری نسبت به پروژه‌هایی از قبیل: فخر (پروژه فراهم
سازی خدمات رایانامه‌ای)، فجر (فراهم سازی موتور جستجوی بومی) و حتی Google
Earth اسلامی که وزرای قبلی ارتباطات از تکمیل آنها تا پایان سال 2013خبر
می‌دادند، داشته باشند؛ پروژه‌هایی که با حمایت‌های دولتی تعریف می‌شدند،
با تعریف‌ها و وعده و وعیدهای مسئولان دولتی، ادامه می‌یافتند و در سکوت
آنها، شکست می‌خوردند!
در یکی از تازه‌ترین این تحولات، وزیر محترم
ارتباطات و فناوری اطلاعات از تشکیل "شورای راهبری موتور جستجوی بومی" خبر
داده است. شورایی که متشکل از نمایندگان پژوهشگاه ارتباطات و فناوری
اطلاعات، سازمان فناوری اطلاعات ایران، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات
رادیویی و سه عضو به نمایندگی از بخش خصوصی و نمایشگاهی است و وظیفه
انسجام و جهت دهی، هدایت و راهبری پروژه‌های موتور جستجوی بومی برای شبکه
ملی اطلاعات را با پشتیبانی کامل از خط و زبان فارسی، خدمات جستجوی دولت
الکترونیک و درگاه مجتمع سازی خدمات فناوری اطلاعات بر عهده دارد.
به
بهانه تشکیل این شورا بر آن شدیم تا نگاهی داشته باشیم به نمونه‌ای موفق
در این زمینه که اخیراً فضای مجازی کشور ویتنام را تحت تأثیر خود قرار داده
است. محصولی که به گواهی آمارهای معتبر توانسته تنها ظرف دو سال، گوگل را
در خاک ویتنام زمین‌گیر کند و رتبه اول بازدیدهای اینترنتی در این کشور را
از آن خود کند. شرکتی نوپا و دانش‌بنیان به نام Coc Co ، که توانسته
سرویس‌هایی از قبیل موتور جستجو، مرورگر و سامانه مکان‌یابی را با کیفیتی
درخور تحسین، به مخاطبان ویتنامی اهدا کند و اعتماد آنان را به خود جلب
نماید.
قرار است که در این نوشته به سوالاتی نظیر: این شرکت چه راهی را
در پیش گرفته و چگونه به این موفقیت دست یافته است؟ آیا برای ایجاد این
سرویس بومی نیز شورایی راهبردی در کشور ویتنام تشکیل شده و مسئولان دولتی
برای آن تعیین تکلیف کرده‌اند؟ ویژگی‌های این سرویس بومی، چه بوده است که
مردم یک کشور را قانع کرده تا از این محصول استفاده کنند؟ پاسخ دهیم.
آشنایی با موتور جست‌وجوی ویتنامی؛ محبوب‌تر از گوگل!
کمپانی
ویتنامی Coc Coc در ژانویه ۲۰۱۳ موتور جست‌وجوی رایگان خود را با انگیزه
تسخیر بازار ویتنام روانه بازار کرد و علاوه بر این موتور جستجو، یک
مرورگر، یک اپلیکیشن موبایل مبتنی بر مکان و یک سیستم تبلیغاتی مناقصه‌ای
نیز ارائه نمود. موتور جستجوی Coc Coc که به عنوان جدی‌ترین رقیب گوگل در
ویتنام فعالیت می‌کند، توسط شرکت‌هایی چون Yandex موتور جستجوی بومی
روسیه، Mail.ru ارائه دهنده خدمات ایمیل و اینترنت بومی روسیه و شرکت
سرمایه‌گذاری بین‌المللی Digital Sky Technologies که یکی از سرمایه‌گذاران
Facebook نیز هست، حمایت می‌شود.
این موتور جست‌وجو، بزرگ‌ترین
پایگاه داده ویتنام را با بیش از ۲.۱ میلیارد صفحه اینترنتی، در اختیار
دارد که در آن میزان داده با نام دامنه اختصاصی ویتنام شامل .vn و .com.vn
دو برابر بیشتر از گوگل است! ادعای Coc Coc این است که در طراحی موتور
جستجویش از الگوریتم‌هایی استفاده کرده که امکان جستجو به زبان ویتنامی را
با کیفیت و سرعت بیشتری به کاربر می‌دهد و البته در کنار این دقت و سرعت،
دسترسی Coc Coc به منابع و اطلاعات محلی نیز، برای آن یک مزیت رقابتی با
ارزش محسوب می‌شود.
وقتی ویتنام گوگل کروم را به حاشیه می‌راند!
مرورگر
Coc Coc که در آوریل ۲۰۱۳ با نام +Coờ Rôm راه اندازی شد، تنها ۲ ماه پس
از معرفی رسمی در ویتنام، از نظر تعداد کاربران، مرورگر Opera را پشت سر
گذاشت و کمی بعد Safari را هم مغلوب کرد. با توجه به آمارStatCounte در
ماه فوریه ۲۰۱۴، مرورگر ویتنامی Coc Coc به یکی از ۳ مرورگر برتر ویتنام
تبدیل گشت.
+Coờ Rôm اخیراً توانسته است گوی سبقت را از فایرفاکس نیز
برباید و پس از گوگل کروم،به پرکاربردترین مرورگر ویتنام تبدیل شود. به
گواهی سایت الکسا، در حال حاضرCoc Coc پربازدیدترین وب سایت در
ویتنام است. نسخه اولیه این مرورگر تنها برای ویندوز کامپیوترهای شخصی در
دسترس بود اما به تازگی، کمپانی Coc Coc ،مرورگر Mac خود را نیز راه‌اندازی
کرده است. اکثر ویژگی‌ها، کیفیت و ثبات Coc Coc مشابه گوگل کروم ارزیابی
شده است، اما اهمیت Coc Coc در آن است که دارای قابلیت‌هایی است که برای
کاربران ویتنامی مناسب است. امکاناتی چون کمک تایپ اتوماتیک، دانلود
سریع‌تر، توانایی دانلود صوت و تصویر از وبسایتهای محبوب، دیکشنری
یکپارچه انگلیسی- ویتنامی و قابلیت تصحیح غلط های املایی... این ویژگی ها
بر ارزش Coc Coc می‌افزایند و آن را از بقیه مرورگرها متمایز می‌سازد.
نوآوری‌ها و ایده‌های مرورگر ویتنامی
1. اضافه‌گر خودکار آواهای زبانی ویتنام: این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد
تا متن خود را به زبان ویتنامی به راحتی تایپ کنند. وقتی کاربر متن خود را
بدون این علامت ها و آواها تایپ می‌کند،Coc Coc بهترین ترکیب از آواها
را با توجه به متن، پیشنهاد می‌دهند. این کار سرعت تایپ را حداقل، ۲۰ تا
۵۰ درصد افزایش می‌دهد.
2. سرعت بخشی به دانلود فایل‌ها: این مرورگر
می‌تواند سرعت دانلود فایل‌ها را تا ۸ برابر افزایش دهد. همچنین بر خلاف
گوگل کروم و بعضی از مرورگرهای دیگر که دانلودهای ناتمام را با بسته شدن
مرورگر، از بین می‌برند،Coc Coc این قابلیت را دارد که فرآیند دانلود را
ذخیره و بازسازی نماید.
3. ذخیره فایل از وب سایت‌های معروف: جستجوگر
ویتنامی قادر است فایل‌های صوتی و تصویری را از همه وب سایت‌های معروف،
مانند یوتیوب و غیره دانلود کند.
4. تشخیص غلط‌های املایی: Coc Coc به
طور اتوماتیک غلط های املایی زبان ویتنامی را تشخیص می دهد و با دقت ۹۴٪
آنها را تصحیح و در وقت کاربران، صرفه‌جویی می‌کند. بر اساس آزمایشات، در
این مورد Coc Coc در ۹۷٪ موارد بهتر از غلط گیر گوگل کروم عمل می‌کند.
طبق بررسی‌ها این ویژگی در حدود ۴ تا ۱۰ روز در سال برای کاربران صرفه جویی
زمانی به دنبال دارد!
5. لغت‌نامه‌ی یکپارچه: Coc Cocشامل یک دیکشنری
ویتنامی-انگلیسی است که به یادگیرندگان زبان انگلیسی از سطوح اولیه تا
پیشرفته، کمک می‌کند. وقتی کاربر بر روی یک کلمه انگلیسی دوبار کلیک کند،
پنجره کوچکی در سایت باز می شود که معنی و تلفظ صحیح لغت را نمایش می دهد.
معرفی نمونه ویتنامی نقشه ماهواره ای گوگل!
اپلیکیشن
Nhà Nha، جدی ترین رقیب ویتنامی Google Maps و Apple Maps است. وجه تمایز
این اپلیکیشن، ارائه یک پایگاه داده بزرگ از مکان‌های محلی ویتنامی‌هاست.
Nhà
Nha بیش از نیم میلیون مکان را در درون خاک ویتنام و در بیش از ۱۷۱ شهر و
روستا پوشش می دهد و این، برگ برنده‌ای است که گوگل و اپل که هیچ گونه
حضور فیزیکی در ویتنام ندارند، از آن بی‌بهره‌اند.
در بخش جستجوی Nhà
Nha، کاربر می‌تواند مکان مورد نظر خود را با جستجوی کلیدواژه های مربوط
به مکان یا آدرس نیز بیابد. پس از یافتن مکان مورد نظر کاربر می‌تواند در
صورت موجود بودن شماره تماسی برای آن مکان، تماس برقرار کرده و برای
استفاده در آینده این مکان را ذخیره کند و یا حتی تنها با استفاده از یک
حساب کاربری فیسبوک، به آن مکان امتیازدهی کند.
در حال حاضر بیش از
۱۰۰۰۰۰نسخه از این اپلیکیشن دانلود شده است. همچنین، Coc Coc به منظور
تثبیت پیشتازی خود در رقابت با گوگل در حال کار بر روی پروژه ای با نام
”Pho Xa 360 feature" است. این سرویس به کاربر این امکان را می دهد که
مکان مورد نظر خود را از تمام زوایا و چنان که گویی در آن مکان قرار دارد،
مورد بررسی قرار دهد. سرویسی درست مشابه ”Google Street View" که تاکنون
توسط گوگل در ویتنام ارائه نشده است.
در نتیجه به نظر می‌رسد تجربه Coc Coc حاوی پندهای عبرت‌آموزی برای راه‌اندازی خدمات بومی فضای مجازی در کشور ما باشد:
1. توجه به قابلیت‌های بومی: می‌توان
گفت که مهمترین مزیت رقابتی Coc Coc استفاده به جا از پتانسیل‌های بومی
کشور ویتنام بوده است. آیا ما نیز در کشور می‌توانیم از چنین قابلیت‌هایی
استفاده کنیم؟ به طور مثال طراحی موتور جستجویی که قابلیت جستجو به زبان‌ها
و گویش‌های محلی ایرانی (آذری، مازنی و کردی و غیره) را داشته باشد و به
عنوان مثال بتواند زبان آذری را به فارسی تبدیل کند، به احتمال زیاد مورد
استقبال قرار گیرد. این موضوع در سرویس‌های مکان‌یاب هم دارای مصداق است.
خصوصا که هم اکنون در شبکه های اجتماعی صفحات زیادی درخصوص رستوران ها،
کافی شاپ ها، کتاب فروشی‌ها و سایر مکان های عمومی توسط کاربران ایجاد شده
که هر کدام با توجه به امکانات محدود شبکه های اجتماعی دارای نواقصی است.
2. استفاده از روحیه دین‌دوستی و وطن‌خواهی: هنوز
هم بعد از گذشت ۶۰ سال از جنگ ویتنام، اولین نتایجی که موتورهای جست‌وجو
به عنوان نتیجه جستجو برای کلمه «ویتنام» نشان می‌دهند، جنگ ویتنام است.
جنگی که نشان‌دهنده روحیه میهن پرستی و بیگانه ستیزی مردم این کشور و ضدیت
آنها با استعمار است. محتمل است که اگر در چنین کشوری خدمتی بومی و
باکیفیت ونوآورانه به مردم ارائه شود، آنها از صمیم دل به سمت آن گرایش
خواهند یافت. البته بهره برداری از این خصوصیت، مشروط بر آین است که با
ناآگاهی و ساده انگاری، این نقطه قوت را به ضعف بدل نکنیم. به عنوان نمونه
دو سال پیش و بعد از توهین وبسایت یوتیوب به پیامبر اکرم (ص)، مردم ایران
نیز به صورت خودجوش استفاده از گوگل را تحریم کردند، به طوری که گوگل برای
مدتی به رتبه دوم پربازدیدترین وبسایتهای کشور سقوط کرد. اما به محض آن که
دولت اقدام به فیلتر نمودن گوگل کرد، این سایت دوباره به رتبه اول
وبسایتهای پربازدید کشور بازگشت! پس می توان روی هوشمندی و علایق ایرانی-
اسلامی مردم کشورمان در حوزه بازاریابی نیز استفاده کرد.
3. فتح سنگر به سنگر و پرهیز از اقدامات دفعی و عجولانه: دولت
ویتنام نیز به دلیل پاره‌ای از مسائل فرهنگی، دسترسی به برخی شبکه‌های
اجتماعی غربی (نظیر فیسبوک) را محدود کرده است. اما مرورگر Coc Coc به
کاربر این اجازه را می‌دهد که این محدودیت‌ها را دور بزند و همین موضوع نیز
یکی از دلایل افزایش کاربران این سرویس‌دهنده بومی بوده است. به عبارت
دیگر دولت ویتنام با علم به اینکه «چرخش اطلاعات در داخل کشور و قدرت گرفتن
سرویس‌دهندگان بومی در مقابل رقبای غربی» هدف اصلی و اساسی است، پذیرفته
که در مقابل تحقق این هدف، از بخشی از اهداف خود (مانند عدم دسترسی به
فیسبوک) چشم‌پوشی کند. اگرچه به نظر می‌رسد، ویتنام برای شکست‌دادن
شبکه‌های اجتماعی غربی نیز، برنامه‌هایی دارد که به تدریج شاهد نتایج آن
خواهیم بود.
4. میدان دادن به بخش خصوصی: تجربه چندین و چندباره
کشور نشان داده است که تصدی‌گری دولت‌ها در ایجاد سرویس‌های بومی و یا حتی
ایجاد این سرویس‌ها با حمایت‌های دولتی، نمی‌تواند راه به جایی ببرد. بلکه
دولت‌ها باید نقش خود را به عنوان سیاست‌گذار، تسهیل‌کننده و فراهم‌کننده
زیرساخت‌های فنی و قانونی تعریف کنند و فضا را برای فعالیت شرکت‌های
باانگیزه در بخش خصوصی فراهم آورند.
5. شکست دادن سرویس‌های غربی در کوتاه‌مدت: تجربه
موفق Coc Coc نشان می‌دهد که نه تنها سرویس‌های بومی می‌توانند سرویس‌های
غربی را شکست دهند بلکه -برخلاف تصور برخی- این کار می‌تواند در زمان کوتاه
بازه دو ساله هم امکان پذیر شود. مشروط بر اینکه بصورت اصولی و حرفه‌ای
(و نه به صورت شعاری و ابتدایی) به فعالیت در این حوزه پرداخته شود.
در
آخر اما برای افزایش توان استفاده و بهره بردن صحیح از فضای مجازی، مسئولان
باید از این نمونه های موفق در جهان، اقتباس کرده تا شاهد بومی شدن
اینترنت و نرم افزار های آن در کشور باشیم. هم اکنون مجموعه قابل توجهی از
کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته با راه اندازی نسخه های بومی
نرم‌افزارها و اپلیکیشن های آمریکایی سهم خود از مدیریت اینترنت در آینده
را تثبیت کرده اند.
از ژاپن و ویتنام و روسیه گرفته تا چین و دانمارک و
آلمان! آنها که دیرتر پای به این میدان بزرگ حاکمیت ستیز گذارند سهم خود
را داوطلبانه به رقبای پر حاشیه واگذار خواهند کرد.
فراموش نکنیم به
زودی با پایان دوره عضو گیری باشگاه قدرت‌های سایبری جهان، عصر اشغال
اینترنتی با ظهور برده داری نوین تکنولوژیک آغاز خواهد شد. آیا برای آن روز
آماده ایم؟