تورو خدا منو لایک کنید!/ «يهويي» هايي كه قوانين اجتماعي را به هم مي زند

گروه فرهنگ و جامعه گرداب؛ بالا رفتن تب سلفي گرفتن و فضايي براي انتشار عكسهاي سلفي، شبكه اجتماعي اينستاگرام را به يكي از محبوب ترين فضاها براي لايك كردن و لايك جمع كردن تبديل كرده است. فضاي اين شبكه اجتماعي اين امكان را براي همه فراهم آورده است تا براي خودشان يك رسانه مستقل داشته باشند و براي جلب توجه مخاطب و لايك گرفتن، تصاويري از زندگي خصوصي شان را با فالورهايشان به اشتراك بگذارند. اين تب تند در ميان برخي چهره هاي هنري،‌ ورزشي و حتي سياسي هم ديده مي شود و گاهي نیز با حاشيه هايي همراه است اما عطش لايك گرفتن انگار بر حاشيه هايش مي ارزد و گاهي مي توان مقاصد خاصي را هم از طريق اين رسانه اختصاصي پيگيري كرد.

يك حس مشترك ميان همه انسانها تاييد طلبي است اين حس اما در برخي افراد شدت بيشتري دارد و موجب مي شود تا براي ديده شدن گاهي به كارهاي عجيب و غريبي دست بزنند. عطش تاييد طلبي حتي در ميان افراد و چهره هاي مشهور هم وجود دارد. اين را مي توان از تصاوير منتشر شده در اينستاگرام افراد مشهور متوجه شد؛‌ تصاويري كه گاهي از زندگي خصوصي اين افراد است و خيلي اوقات با عرف اجتماعي و سبك زندگي قاطبه مردم جامعه هماهنگي ندارد اما موجب مي شود تا اين چهره ها بيشتر ديده شوند و لايك بگيرند. اين عطش اما با تاييد ديگران آرام نمي شود و انگار شدت هم مي يابد. شبكه هاي اجتماعي و به خصوص اينستاگرام اما فرصتي را براي افراد تاييد طلب فراهم آورده تا از اين رهگذر براي خود لايك جمع كنند و تلاش كنند تا از اين طريق عطش تاييد پذيري شان را فرو بنشانند.

همين الان يهويي!

«همين الان يهويي»‌ها حالا در اينستاگرام فراونند. من و سگم ،‌من و برج ميلاد، عکس های شخصی و خاوادگی و موضوعاتي از اين قبيل که شبکه اجتماعی اینستاگرام برای بسیاری از جمله «چهره ها» امكان انتشار اين قبیل تصاویر را فراهم آورده و با اين امكان كاربران خود را تشويق مي كند تا از خود عكسهاي سلفي بگيرند. کار به جایی می رسد که به جاي آنكه اين عكسها در آلبوم شخصي يا خانوادگي نگهداری شوند در صفحه هاي اينستاگرام به نمايش عمومي در مي آيند.

اينگونه عكس ها وقتي براي افراد عادي باشند فالورهايي از دوستان،‌ فاميل و همكاران را دارند و لايك مي گيرند اما وقتي اين عكسها متعلق به يكي از چهره هاي هنري، ورزشي و يا يك چهره خاص سياسي باشد، گاهي وقتها فالورهايش از ميليون عبور مي كنند. امروزه، چه درست و چه اشتباه با تغيير ارزشهاي اجتماعي بسیاری از بازيگران،‌ فوتبالیست ها و سایر چهره های مطرح در حوزه های سیاسی، فرهنگی و ورزشی به الگوي مردم و به خصوص قشر جوان و نوجوان جامعه تبديل شده اند و بسیاری از جوانان از پوشش، ظاهر، رفتار و سبك زندگي این آدم ها تقلید می کنند.

اين در حالي است كه بر اساس تصاوير منتشر شده در اينستاگرام اين چهره ها،‌ انگار سبك زندگي آنها با سبك زندگي عموم مردم جامعه ما تفاوتهاي زيادي دارد و پوشش،‌ رفتار،‌ خانه و وسايل زندگي و حتي حيوانات خانگي آنها با شرايط فرهنگي جامعه همخواني ندارد به همين خاطر الگوي متفاوتي از سبك زندگي در ميان قشر جوان و نوجوان از طريق صفحات اينستاگرام چهره ها تزريق مي شود.

الگويي كه نه ايراني و نه اسلامي است. همين مسئله و انتشار تصاويري از بازيگران همراه با ماشينهاي گران قيمت و يا در خانه هاي اشرافي،‌كنار استخرهاي خانگي،‌در مراكز خريد و تفريحي خارجي يا مراكز تفريحي مخصوص ثروتمندان ايراني و يا به همراه حيوانات خانگي خاص كه به جز قيمت خود حيوان نگهداري آنها هزينه هم هزينه هاي ميليوني را مي طلبد موجب شده تا برخي اوقات با كامنتهاي خاصي در صفحات اين چهره ها مواجه باشيم؛‌ كامنتهايي كه انگار مي خواهند به نوعي از آنها انتقام بگيرند و اين چهره ها را مورد هتاكي و فحاشي قرار داده اند. اما اين برخورد و رفتار كاربراني كه خيلي وقتها از اين چهره ها الگو مي گيرند نشانه چيست؟

شكاف اجتماعي بهاي نمايش ثروت
از نگاه دکتر فرامرز رفیع پور به وجود آمدن و رشد نابرابری، موجب تبدیل ثروت به یک ارزش می شود و با جدی تر شدن این روند، ارزش های مادی جامعه را فرا می گیرد. این اقدامات در جهت ایجاد نیازهای جدید باعث افزایش نیازها می شود، در حالی که درآمد اغلب اقشار کفاف رفع نیازهای تازه را نمی دهد.

وقتی راه های رسیدن به اهداف مسدود و کنترل های درونی و بیرونی ضعیف باشد، انواع کارهای خلاف و انحراف در جامعه روی می دهد و سپس این انحراف در جامعه گسترش می یابد و تبدیل به هنجار می شود. بر اين اساس در بعضی اوقات كامنتهايی سرشار از نفرت را می توان در عكسهاي برخي چهره ها که از نمادهايي برای نمايش ثروت و فرهنگ زیستن متفاوتشان در تصاویرشان استفاده کرده اند، مشاهده كرد. كامنتهايي كه نشان دهنده بروز احساس تبعيض و نابرابري اجتماعي است. مرحله نخست اين احساس گاهي به شكل ابراز انزجار از مصاديق اين ثروت است و گاهي به شكل افزايش بزهكاري براي دست يافتن به چنين جايگاهي مي شود.

«يهويي» هايي كه قوانين اجتماعي را به هم مي زند

به نظر می رسد نیاز است شدت نظارت در فضاي مجازي افزایش یابد. چهره ها نیز بايد توجه كنند حضورشان در فضاي مجازي نيازمند پيروي از قواعد و هنجارهاي اجتماعي است چراكه بر خلاف مردم عادي آنها در فضاي مجازي هم هويت خود را دارند و گروه هاي متعددي از مردم از آنها الگو مي پذيرند. آنها مي توانند لااقل قواعد اجتماعي را با عكسهاي «يهويي» شان به هم نزنند.