مدیر مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات: بحث توسعه کاربردها نیز در این مرکز دنبال می شود تا به نحوی پلی بین صنعت و دانشگاه باشیم و بتوانیم با شناخت نیازهای بخش خصوصی و بخش حاکمیتی در حوزه هوش مصنوعی، ارتباط میان آنها را فراهم کنیم تا در نهایت کاربردهای حوزه هوش مصنوعی توسعه پیدا کند.
به گزارش گرداب دکتر محمدهادی بکایی، مدیر مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، در گفتگو با خبرنگار ماهنامه نسل چهارم پیرامون معرفی این مرکز، گفت: فعالیت ما در حوزه هوش مصنوعی در پژوهشگاه محدود به زمان راه اندازی مرکز نیست، تقریبا ۱۰ سال در پژوهشگاه در این حوزه مشغول فعالیت هستیم و شروع کار ما با نقشه راه توسعه هوش مصنوعی بود.
وی، ادامه داد: مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی در آذرماه سال ۱۳۹۹ تاسیس شد، چشم انداز مرکز، مرکزیت هدایت و راهبری نوآوری و توسعه هوش مصنوعی در کشور بود، با توجه به اهمیت حوزه هوش مصنوعی اقدامات مختلفی در دانشگاه ها، شرکت ها، بخش خصوصی و بخش حاکمیتی انجام شده است و وجود نهادی برای جهت دهی و همگرایی اقدامات این حوزه ضروری بود و بدین ترتیب مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی تاسیس شد.
وی ادامه داد: این مرکز شش محور اصلی را دنبال می‌کند که استقرار مرجعیت رگولاتوری و قانون گذاری، مباحث حقوقی و توسعه علمی پژوهشی مواردی از آنها است؛ همچنین با دانشگاه‌ها هم در سطح حمایت از پایان نامه‌ها و هم در سطح تعریف پروژه و در نهایت دریافت کار از آنها، در حال همکاری هستیم.
بکایی، افزود: بحث توسعه کاربردها نیز در این مرکز دنبال می‌شود تا به نحوی پلی بین صنعت و دانشگاه باشیم و بتوانیم با شناخت نیازهای بخش خصوصی و بخش حاکمیتی در حوزه هوش مصنوعی، ارتباط میان آنها را فراهم کنیم تا در نهایت کاربردهای حوزه هوش مصنوعی توسعه پیدا کند.
مدیر مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، اضافه کرد: درخصوص نوآوری حوزه هوش مصنوعی باید گفت که ما نیازمند ایده‌های نو هستیم تا از ابزارها، مدل‌ها و الگوریتم‌ها برای حل چالش‌ها و مسائل کشور استفاده کنیم. بحث زیرساخت‌های هوش مصنوعی یک مسئله گسترده است و تا وقتی که این زیرساخت‌ها چه از جنس پردازش چه از جنس داده در کشور وجود نداشته باشد، توسعه رخ نخواهد داد.
وی، بیان کرد: در سال ۱۴۰۰ به عنوان اولین اقدام، پروژه نقشه راه را انجام و ارائه دادیم و اخیرا نیز یک به‌روزرسانی را بر روی نقشه راه اعمال کردیم و با توجه به الحاقیه چهار ماده‌ای برنامه هفتم توسعه، بحث استخراج نقشه راه هوش مصنوعی بر عهده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی گذاشته شد.
وی ادامه داد: مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی درخصوص توسعه نوآوری و کاربردهای هوش مصنوعی، تعاملاتی سازنده با سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف مانند وزارت جهاد کشاورزی داشته است، زیرا یکی از مهمترین نیازهای فعلی در این حوزه تخمین سطح زیر کشت محصولات راهبردی است و عدم وجود آمار درست در این حوزه به چشم می‌آید.
بکایی، تاکید کرد: در دنیا نقشه‌های سطح زیر کشت توسط تصاویر ماهواره‌ای استخراج می‌شوند و ما در ایران در قالب اجرای یک طرح سه ساله این موضوع را پیش می‌بریم البته یک سال از این طرح را پشت سر گذاشته ایم و به دستاورد‌های قابل قبولی دست یافته ایم و برای محصولاتی مانند گندم، جو و کلزا به نقشه‌هایی در استان‌های منتخب رسیده ایم، بنابراین برنامه مرکز در سال دوم نیز رسیدن به ۱۳ محصول راهبردی در این حوزه است و در این راستا همکاری نزدیکی با وزارت جهاد کشاورزی داریم و تقریبا هر دو هفته یک‌بار جلسات شورای راهبردی این پروژه برگزار می‌شود و ما گزارش‌های خود را ارائه می‌دهیم و وزارت جهاد کشاورزی پس از تطبیق با آمار‌های خود در صورت صحت اطلاعات، تایید و یا اشکال وارده را اعلام می‌کند، لذا بحث تخمین سطح زیر کشت ابتدای کار است و مرحله بعدی موضوع پیش بینی در این حوزه است.
مدیر مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، خاطرنشان کرد: نقش اصلی پژوهشگاه ورود به حوزه‌هایی است که بخش خصوصی انگیزه‌ای برای ورود به آنها ندارد؛ یکی از این حوزه‌ها رگولاتوری است. درخصوص بحث تنظیم گری مقررات حوزه، تعاملات موثری با معاونت حقوقی ریاست جمهوری و سایر نهاد‌های مربوطه داریم تا در نهایت به ارائه لایحه هوش مصنوعی برسیم، البته این پروژه در دست اقدام است و انشالله تا پنج الی شش ماه آینده به ثمر خواهد نشست.
وی، تشریح کرد: یکی دیگر از نقش‌های اصلی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، بحث آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی است و هدف این آزمایشگاه‌ها ارزیابی، رتبه بندی و تایید نمونه خدمات و محصولات در حوزه هوش مصنوعی است که در حال حاضر جای خالی این نهاد در کشور احساس می‌شود؛ در کنار بحث رتبه بندی که مربوط به خدمات حوزه هوش مصنوعی است، بحث حل چالش‌ها از طریق خرد جمعی وجود دارد که به عنوان یکی از شاخه‌های آزمایشگاه در حال انجام است، بدین معنا که گروه‌های تحقیقاتی راه حل مساله را ارائه می‌دهند و پس از مقایسه راه حل ها، بهترین راه حل انتخاب می‌شود.
بکایی، توضیح داد: مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی سال اول ورود به بحث آزمایشگاه‌ها را می‌گذراند. سال اول آزمایشگاه به معنای تهیه زیرساخت‌ها و سال دوم به معنای توسعه می‌باشد و اکنون به موضوعاتی از قبیل پلاک خوان، تشخیص چهره و پردازش زبان‌های طبیعی وارد شده ایم. در توسعه هوش مصنوعی به عنوان یک پدیده نوظهور، همواره موانعی مشاهده شده است و متاسفانه با عدم فرهنگ سازی صحیح در این حوزه، مشکلات اقتصادی و عدم آموزش مدیران ارشد رو به رو هستیم؛ هر چند که در مقایسه با سال اول، پیشرفت‌های چشمگیری داشته ایم و در حال حاضر در حوزه داده، اخلاق و کاربردهای هوش مصنوعی قانون مدون و تصویب شده‌ای وجود ندارد، البته در کنار بستر رگولاتوری اقدامات دیگری نیز داشته ایم.
مدیر مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، اظهار کرد: ما به عنوان مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی از منظر خود به شبکه ملی اطلاعات می‌نگریم، البته به زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطی شبکه ملی اطلاعات ورود نمی‌کنیم و تنها به بحث تحلیل داده‌های درونی شبکه ملی اطلاعات می‌پردازیم، به طور مثال با استفاده از داده‌های موجود میتوانیم درصد تحقق شبکه ملی اطلاعات را تخمین بزنیم.
وی، اشاره کرد: در خصوص نقشه راه ملی توسعه هوش مصنوعی باید گفت که تا زمانی که نقشه راه تصویب نشود و به عبارت دیگر به عنوان یک نقشه راه ملی مصوب نشود، طبیعتا نقطه شروع شکل نگرفته است. در حال حاضر متاسفانه در حوزه هوش مصنوعی به دلایل مختلف رتبه خوبی در دنیا نداریم و بزرگترین دلیل آن عدم وجود یک نقشه راه مصوب ملی است، اما طبق فرمایشات مقام معظم رهبری، کشور ما از لحاظ توانمندی‌های داخلی، وجود متخصصان از لحاظ علمی رتبه خوبی را دارا است، همچنین ایران از لحاظ میزان انتشار مقالات علمی رتبه بسیار خوبی را دارد؛ بنابراین ما باید از لحاظ شاخص‌های حاکمیتی، زیرساختی و کاربردی به شاخص علمی مان نزدیک شویم چراکه کشور ما برای حضور در جمع ۱۰ کشور برتر دنیا در حوزه هوش مصنوعی چیزی کم ندارد. در حال حاضر از نیروی انسانی توانمندی در حوزه هوش مصنوعی برخوردار هستیم البته پژوهشگاه بر بحث‌های کاربردهای هوش مصنوعی و پرورش نیروی انسانی توانمند متمرکز است.
بکایی، عنوان کرد: تصویب و تایید یک نقشه راه ملی، فرآیند ساده‌ای نیست؛ در سال ۱۴۰۰ نقشه راه هوش مصنوعی نهایی و در سال جاری به‌روزرسانی شد و در حال حاضر نیز برای نهاد‌های متولی ارسال شده است تا در نهایت اصلاحات نهایی را اعمال کنیم.
مدیر مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، گفت: هوش مصنوعی به عنوان یکی از اصلی‌ترین حوزه‌ها، افق آینده را مشخص می‌کند و در حال حاضر یکی از نگرانی‌های موجود، موضوع جایگزینی هوش مصنوعی برای تعدادی از مشاغل است که برای رفع نگرانی‌ها باید گفت که هوش مصنوعی جایگزین افرادی خواهد شد که علم استفاده از آن را نداشته باشند؛ به طور مثال معلمی که نتواند هوش مصنوعی را در آموزش خود به کار گیرد، حتما با معلمی جایگزین خواهد شد که از سواد استفاده از هوش مصنوعی بهره‌مند باشد.
