یک جامعه شناس مطرح کرد: در صورتی که بسترسازی لازم برای ورود یک فناوری به‌ویژه شبکه های اجتماعی در جامعه علی‌الخصوص جامعه جوانان و نوجوانان فراهم نشود، این فناوری مانند یک سونامی جامعه را در بر می گیرد.
گسترش اینترنت و شبکه های اجتماعی باعث به وجود آمدن آسیب های زیادی در جامعه شده است؛ یکی از این آسیب ها ایجاد دو نوع زندگی برای کاربران در شبکه های اجتماعی بوده، به طوریکه کاربر در فضای مجازی سبکی از زندگی را پیگیری می کند که ممکن است در فضای حقیقی زندگی خود نتواند شیوه های زندگی مجازی خود را پیاده کند.
جوانان و نوجوانان به خاطر شرایط سنی خود قدرت تفکیک این دو شیوه زندگی را نداشته و گاهاً شاهد هستیم که مسائلی از فضای مجازی به شدت روی رفتارهای حقیقی آنها تأثیر گذاشته و بدون اینکه متوجه شوند، از این فضا الگو می پذیرند.
در خصوص تغییراتی که ممکن است فضای مجازی در رفتار جامعه به ویژه نوجوان و جوان به وجود بیاورد، به گفتگو با مجید ابهری، آسیب شناس اجتماعی پرداختیم که آنچه که در زیر می آید، چکیده ای از این گفتگو است.
طی سال‌های گذشته فضای مجازی نقش بسیار مهمی در زندگی مردم ایفا کرده و تأثیرات زیادی بر جامعه داشته است. لطفاً بفرمایید آیا این فضا تغییری بر رفتار افراد جامعه ایجاد کرده است؟ و اگر این تغییر ایجاد شده، سبک زندگی جوانان به چه سمتی پیش رفته است؟
تأثیر شبکه های اجتماعی و حضور بیش از اندازه در فضای مجازی در همه اقشار دیده می‌شود اما این تأثیر در نوجوانان و جوانان بسیار بیشتر بوده تا جایی که اعتیاد به فضای مجازی برای جوانان بسیار خطرناک تر و آزار دهنده تر از اعتیاد به مواد مخدر است.
لازم است قبل از ورود هر فناوری بسترهای لازم برای آن در جامعه فراهم شود این بسترها شامل زمینه های فکری فرهنگی اخلاقی و ... در جامعه است.
در صورتی که بسترسازی لازم برای ورود یک فناوری به‌ویژه شبکه های اجتماعی در جامعه علی‌الخصوص جامعه جوانان و نوجوانان فراهم نشود، این فناوری مانند یک سونامی جامعه را در بر گرفته و هر چند مفید باشد، آثار مخرب و جبران ناپذیری را به دنبال خود در جامعه ایجاد می‌کند.
امروزه شاهد هستیم جوانان ساعت ها وقت خود را در شبکه های اجتماعی می‌گذرانند و توانایی دور ماندن از این شبکه ها را برای بیشتر از چند ساعت ندارند. همین موضوع نشان می دهد نوع جدید اعتیاد در قالب اعتیاد به فضای مجازی در جامعه به وجود آمده است.
این وابستگی روزانه بیشتر و بیشتر می‌شود تا جایی که جوانان و نوجوانان خلاء های زندگی بیرونی خود را در این فضا جستجو می‌کنند. طبق آماری که اخیراً از جامعه جوانان و نوجوانان در کشور به دست آمده 40 درصد از این دو قشر بیش از دو ساعت در طول روز زمان خود را در شبکه های اجتماعی سپری می‌کنند.
این وابستگی در دراز مدت چه آسیب هایی برای جامعه جوان و نوجوان در پی خواهد داشت؟؟
در آسیب‌شناسی شبکه های مجازی باید گفت این شبکه ها به خاطر ارائه محتواهای گسترده به جوانان و نوجوانان فکر مجازی تولید می‌کنند. از آثار بد این موضوع می‌توان گفتگوی آسان پیرامون مسائل غیراخلاقی را نام برد. جوانی که دچار فکر مجازی می‌شود ساعت ها بدون داشتن عذاب وجدان و یا نگرانی به تماشای فیلم ها و عکس‌های مستهجن می نشیند و به خاطر مجازی بودن زشتی این مسئله برای او کمرنگ می‌شود. ادامه این روند در طول زمان باعث عادی شدن مسائلی از این دست برای جوان می شود.
انتشار تصاویر مستهجن و صحنه های غیر اخلاقی در فضای مجازی به‌ویژه شبکه های اجتماعی و دسترسی راحت جوانان و نوجوانان به این محصولات مخرب، زمینه انحراف در این دو قشر را فراهم می‌کند. به دنبال گسترش استفاده نادرست از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مسائلی مانند همجنس گرایی، خود ارضایی، تجاوز، روابط نامشروع و غیره به تدریج از زندگی مجازی وارد زندگی حقیقی فرد می شود این موضوع آسیب های جدی به فرد و اطرافیان وی خواهد زد.
حضور جوانان در چت روم های بی در و دروازه و کانال های تلگرامی کنترل نشده باعث به وجود آمدن انحرافات اخلاقی در جامعه می شود. جوانان امروز به خاطر نداشتن سرگرمی های مناسب و روش های سالم جهت پر کردن اوقات فراغت خود، به شکل گسترده از چنین شبکه هایی استقبال می کنند.
وظیفه مسئولین و والدین در قبال این مسئله چیست؟
امروزه شاهد هستیم اولین سرگرمی جوانان حضور در چنین شبکه هایی است که باید مسئولین توجه داشته باشند این حضور با ورود به فصل تابستان و شروع اوقات فراغت دانشجویان به شکل وسیع‌تری اتفاق می‌افتد.
والدین باید ضمن ایجاد تجهیزات و امکانات لازم برای پر شدن اوقات فراغت فرزندان خود مانع از وابستگی بیش از حد فرزندان به این فضاها بشوند.
باید در نظر داشت جوان یا نوجوان در صورتی به این فضاها وارد‌می شود که زمان فراغت زیادی داشته باشد. با یک برنامه ریزی صحیح از سوی مسئولین برای سرگرم نمودن و مشغول ساختن جوانان و نوجوانان تا حد زیادی می توان آسیب های شبکه های اجتماعی بر جامعه را کاهش داد.
مسئولین متولی با عرضه امکانات رفاهی و ورزشی باید عوارض وجود این گونه نرم افزارها را در جامعه کاهش دهند. مسئله آموزش امری مهم در استفاده جوانان از این شبکه ها شمرده می شود. جوانان و نوجوانان اگر از ابتدا نحوه برخورد صحیح با این فضا را آموزش ببینند می توان گفت از فجایع اخلاقی زیادی در میان این دو قشر جلوگیری خواهد شد.
با این شرایط نظرتان درباره مسدود شدن شبکه های اجتماعی در کشور چیست؟
ممنوعیت این شبکه ها و فیلتر شدن آنها نمی تواند آسیب هایی را که در این زمینه به وجود می آید، کاهش دهد؛ چرا که اگر جوان نحوه مواجهه صحیح با این فضا را نداند به راحتی وارد چنین فضاهایی می شود. بستن فضای مجازی نمی تواند کمک زیادی به این موضوع داشته باشد؛ چرا که انواع فیلترشکن ها در اختیار جوانان قرار دارد و راه های عبور از این فیلترها فراوان است.
در حال حاضر اولین و اصلی ترین راه مقابله با آسیب های شبکه های اجتماعی، آموزش و نحوه مواجهه با این شبکه ها از سنین پایین است. طبق اصول علمی هرگاه جوان یا نوجوان از چیزی منع شود گرایش بیشتری به تجربه آن نشان می دهد. از همین رو تنها فیلتر شدن این فضا می تواند کشش جوانان به این موضوعات را افرایش دهد؛ مسئولین باید جایگزین مناسب و سالمی برای شبکه های اجتماعی مسموم و فضاهای آلوده در فضاهای مجازی ایجاد و به جوانان معرفی کنند.
در شرایطی که این آموزش از سوی مسئولین نادیده گرفته می شود والدین نباید این موضوع را نادیده بگیرند و خود آموزش های لازم و نحوه مواجهه با شبکه های اجتماعی و فضاهای مسموم را به بچه های خود آموزش دهند.
ابزار پر کردن اوقات فراغت در میان جوانان کمتر دیده می شود. هفتاد درصد جوانان در کشور ما فرصت آزاد زیادی دارند این در حالی است که بسیاری از آنها از بیکاری و نداشتن شغل رنج می برند. از طرف دیگر شرایط برای تفریح و لذت های سالم آنها فراهم نیست.