شهروند خبرنگار

گرداب- خبرنگاري هرچند شغلي است به ظاهر لذت بخش اما در باطن انبوهي از رنج ها و مشکلات طاقت فرسا را به همراه دارد. خبرنگاري همواره يکي از مشاغل هيجان انگيز، دشوار و پرمخاطره در جهان بوده است به‌طوري که هر ساله تعداد زيادي خبرنگار به خاطر شغلشان جانشان را از دست مي دهند. به جرات مي توان ادعا کرد که اين حرفه يکي از پرخطر ترين فعاليت هاي انساني در دوران مدرن است.

خبرنگاران براي دستيابي به يک خبر، به منابع و اخبار دسته دوم و چندم رجوع نمي کنند، بلکه خواهان دست يافتن به اصل خبر و واقعه هستند و خود اين موضوع اصلي ترين مسئله اي است که جان خبرنگاران را تهديد مي کند.

اين روز‌ها بحث امنيت خبرنگاران تنها محدود به شرايط و مناطق جنگي نيست، بلکه در کشورهايي هم که خبري از جنگ در آن ها نيست خطرات ديگري براي اين قشر وجود دارد. از جمله اين خبرنگاران مي‌توان به "شان هور"، خبرنگار هفته نامه اخبار جهان اشاره کرد. وي که از شاهدان مهم و افشا‌کنندگان ماجراي شنود تلفني به حساب مي‌آمد پس از اين افشاگري، ساعاتي بعد جسدش در خانه‌اش در لندن پيدا شد و يا  مي توان به "ژولين آسانژ" اشاره کرد که به خاطر انتشار اطلاعات محرمانه برخي دولت‌ها، به‌خصوص دولت آمريکا در سايت ويکي ليکس، تحت تعقيب قضائي دولت آمريکاست.

بنا به اعلام كميته حمايت از روزنامه‌‏نگاران، اتيوپي در صدر كشورهاي ناقض آزادي مطبوعات است و كشورهاي گامبيا، روسيه‌‏، جمهوري دموكراتيك كنگو به ترتيب رتبه‌‏هاي دوم، سوم و چهارم اين فهرست را به خود اختصاص داده‌‏اند. كوبا در اين فهرست مكان پنجم را دارد و پاكستان، آذربايجان و مراكش در رده‌‏هاي بعدي اين فهرست قرار گرفته‌‏اند. كشور تايلند نيز در رده دهمين كشور ناقض آزادي مطبوعات جاي گرفته است.

در سال 1994، 103 خبرنگار كشته شدند كه حدود نيمي از آنها در جريان نسل‌كشي رواندا و حدود 20 نفر در جريان جنگ‌هاي داخلي الجزاير و عده‌اي نيز در يوگسلاوي جان خود را از دست دادند. طبق آمار، تعداد تلفات از سال 1992 تا جولاي 2011 افزايش داشته است. در سه ماهه اول امسال هم كشته شدن برخي خبرنگاران در سراسر جهان مشاهده شد كه به نظر مي‌رسد با توجه به اتفاقات اخير در كشورهايي همچون ليبي كه شاهد درگيري هستند، اين آمار بيش‌ از گذشته شود.

در هفت ماه ابتدايي سال 2011، ليبي و پاكستان هر كدام با داشتن آمار پنج روزنامه‌نگار به قتل رسيده، ناامن‌ترين منطقه براي روزنامه‌نگاران بوده‌اند. بعد از اين دو كشور، نام عراق به‌عنوان خطرناك‌ترين منطقه براي روزنامه‌نگاران و خبرنگاران درج شده است.

امروزه با پيشرفت روزافزون دنياي ارتباطات و وسايل ارتباط جمعي همچون تلفن هاي همراه و سهل و ساده شدن امکان برقراري با ديگر نقاط جهان و کوچک تر شدن دهکده جهاني پديده نوظهوري در عرصه خبر و رسانه به نام شهروند خبرنگار پا به عرصه حيات گذاشته است.

شهروندان خبرنگار در دنياي ديجيتالي امروز به افرادي گفته مي شوند که با ابزار آلات ديجيتالي خود و بدون تقاضاي مزاياي مالي، اخباري را که روزانه با آنها مواجه مي شوند و برايشان جالب است، براي رسانه هاي خبري مخابره مي کنند. بر اين اساس، امروزه در دنياي مطبوعات، مخاطبان تنها به خواندن مطالب بسنده نمي کنند و خود به توليد محتواي خبري نيز کمک مي کنند.

امروزه از آنجا که جمعيت گسترده اي از مردمان جهان به گوشي هاي تلفن همراه مجهز به دوربين هاي ديجيتالي دسترسي دارند، پديده شهروند ديجيتالي به طرز چشمگيري قدرت يافته و حتي مي توان اقرار کرد که در دنياي مطبوعات امروز حساب عمده اي بر روي شهروند ديجيتالي باز شده است.

همه گير شدن استفاده از تلفن‌هاي همراه هوشمند و مجهز به امکانات عکسبرداري و فيلمبرداري موجب شد تا مسافراني که به دنبال وقوع انفجار در متروي لندن در تونل‌هاي عريض و طويل آن گير افتاده بودند به خبرنگاران و گزارشگران دست اول اين واقعه مبدل شوند. اين عکاسان و تصويربرداران آماتور با ثبت تصاوير خود از لحظات اوليه اين واقعه، نقش بسيار مهمي را در زمينه تغذيه روزنامه‌ها، تلويزيون و حتي سايت‌هاي اينترنتي خبري ايفا کردند.

همچنین در جريان سقوط هواپيماي سي 130 حامل خبرنگاران ايراني، بيشتر عکس هاي متعلق به سانحه از طریق تلفن همراه خبرنگاران تهيه شده بود و در تهيه خبرها استفاده شد و لحظه به لحظه شمار کشته شدگان آن از طريق پيامک به واحد مرکزي خبر گزارش مي شد.

بسياري از تحليلگران بر اين اعتقادند که حرفه خبرنگاري در سال هاي اخير و تحت تاثير ديجيتاليزه شدن ابزار آلات تهيه خبر و مخابره آنها با تغييرات و دگرگوني هاي بي سابقه اي روبرو شده و پديده "شهروند خبرنگار" يکي ديگر از فاکتورهايي است که تغييرات عمده اي در اين حرفه پديد آورده است.

به نظر مي رسد که با افزوده شدن تعداد خبرنگاران غير حرفه اي، تعداد گوش ها و چشم هاي جمع آوري کننده اطلاعات رو به فزوني است و اين امر بي شک، شانس دسترسي به اطلاعات از هر نقطه جهان را افزايش خواهد داد. اما بايد توجه داشت که بهترين و مطمئن ترين شيوه دسترسي به اخبار، مراجعه به خبرنگاران حرفه اي است که به سبک حرفه اي اطلاع رساني تسلط دارند.

منبع: جوان